Φωτογραφία: Νικόλας Κοκοβλής
Θα σου έκανε εντύπωση να βρεθείς στους δρόμους της διαμαρτυρίας την προηγούμενη εβδομάδα. Ο παλμός, η ένταση, το κατεπείγον της διεκδίκησης. Σαν να ξαναζωντάνεψε η πόλη μετά από μια εκτεταμένη περίοδο σιωπής και μουδιάσματος. Ηθοποιοί, χορευτές, αρχαιολόγοι, σπουδαστές, καλλιτέχνες, πολίτες. Θα σου έκανε εντύπωση να βρεθείς στις συνελεύσεις των καταλήψεων την προηγούμενη εβδομάδα. Στο Ρεξ, στο Τσίλερ. Εκεί που πάνω από τις συζητήσεις και τις διαδικασίες ένοιωθες να πλανάται ένα συλλογικό αίτημα όχι ακόμη ξεκάθαρα διατυπωμένο, αλλά σαν βιωμένο, σαν ενσαρκωμένο. Μια συλλογική απαίτηση απέναντι στην περιφρόνηση, τον κυνισμό, τον ρεαλισμό των νεκρών ανθρώπων. Των κυβερνώντων αυτών που με κάθε ευκαιρία διατρανώνουν την ακαμψία τους, την αδιαφορία τους και το βαθύ τους μίσος για οτιδήποτε ζωντανό.
Αυτό που βιώνουμε είναι ένας πόλεμος στον πολιτισμό. Ένας πόλεμος ιδεολογικός, πρακτικός και συνολικός. Ένας πόλεμος που δεν ξεκίνησε τώρα αλλά όπως αποδεικνύεται τώρα κλιμακώνεται. Για ένα κομμάτι του πολιτισμού είναι ένας πόλεμος που έχει ξεκινήσει εδώ καιρό. Για τους συγγραφείς για παράδειγμα, είναι ένας πόλεμος που ξεκίνησε το 2011 με την κατάργηση του ΕΚΕΒΙ. Από τότε η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα του δυτικού κόσμου που δεν έχει φορέα βιβλίου και ουσιαστική πολιτική τόσο για το βιβλίο όσο και για τους ανθρώπους του. Και οι συγγραφείς, οι ποιητές, οι μυθιστοριογράφοι, οι μεταφραστές περιπλανιόνται με το θεσμικό στίγμα της αδιαφορίας στην πλάτη τους.
Στη συγκεκριμένη συγκυρία τόσο το προεδρικό διάταγμα για τους ηθοποιούς όσο και το νομοσχέδιο που μετατρέπει τα μουσεία σε Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου περιγράφει με τον καλύτερο τρόπο τη στάση της κυβέρνησης απέναντι στον πολιτισμό με τρόπο συνολικό. Ο αρχαίος πολιτισμός μετατρέπεται σε μια μπίζνα ενοικίασης, τουριστικοποίησης και κυνικής εκμετάλλευσης. Μια εθελούσια συνθήκη οικονομικής αποικιοκρατίας όπου με τη σφραγίδα του ελληνικού κράτους η κληρονομιά γίνεται εκμεταλλεύσιμη προς όποιον μπορεί να την αγοράσει. Ο σύγχρονος πολιτισμός ουσιαστικά καταργείται. Ή μάλλον περνά στην αποκλειστική εποπτεία ιδρυμάτων, κολεγίων και ιδιωτών, στα χέρια οποιουδήποτε έχει τα μέσα ώστε να κατασκευάσει και να επιβάλει πολιτισμό (φυσικά με τους όρους, την ιδεολογία και το περιεχόμενο που αυτός επιθυμεί).
Αυτό που βιώνουμε είναι η απεμπλοκή του κράτους από τον πολιτισμό. Σε όλες τις εκφάνσεις του πέρα από την εμπορική εκμετάλλευση. Είναι οι αλλαγές αυτές -που έρχονται να συναντήσουν μια σειρά από άλλες αλλαγές του παρελθόντος- που κάνουν τη μέριμνα, την καλλιέργεια, την επένδυση στον πολιτισμό και τους ανθρώπους της να μοιάζουν με παρωχημένα ανέκδοτα. Είναι η ουσιαστική και θεσμική κατοχύρωση της κουλτούρας των φτηνών σίριαλ, της πλαστικής μουσικής, των νεκρών αφηγήσεων ως της μόνης και ουσιαστικά κυρίαρχης κουλτούρας. Μακριά από αξίες και ιδανικά, μακριά από το ίδιο το παρελθόν αυτού του τόπου, μακριά από τη ζωντανή κοινότητα και τις δυνατότητές της. Είναι μια κιτς ταφόπλακα με κρατική σφραγίδα.
Πρέπει να αντιληφθούμε πως ο πόλεμος αυτός δεν αφορά πρωτίστως τους καλλιτέχνες. Είναι μια επίθεση με παιδευτική αξία που έχει ως στόχο τη διαμόρφωση των αντιλήψεων και της κοινωνίας. Μια στάση που περιγράφει τον πολιτισμό ως κάτι το άχρηστο και περιττό. Όχι μόνο για τους καλλιτέχνες αλλά για το σύνολο των πολιτών. Είναι ένας πόλεμος με ουσιαστικό στόχο τον ίδιο τον θάνατο του πολιτισμού.
Ο κόσμος του πολιτισμού είναι στους δρόμους. Η κοινωνία πρέπει να τον αγκαλιάσει. Γιατί τελικά αυτό είναι πολιτισμός. Οι συλλογικές χειρονομίες απέναντι στη βαρβαρότητα.