Πρόσφυγες του Αφρίν μετά τον σεισμό.
Ο Μερουάν Μπερεκάτ θεωρείται σήμερα ο σπουδαιότερος κούρδος ποιητής και συγγραφέας. Ζει με την οικογένειά του σε ένα χωριό, στα περίχωρα του Αφρίν, μετά την καταστροφή του σπιτιού του το 2018 από αεροπορικούς βομβαρδισμούς. Ο ίδιος και η οικογένειά του έμειναν ζωντανοί αλλά έγιναν πρόσφυγες στον ίδιο τους τον τόπο.
Με τον Μερουάν ήρθα σε επαφή μέσω του Μπαχούζ, τον γιο ενός φίλου του που μόλις είχε περάσει από το Αφρίν στο Χατάι της Τουρκίας, τον Αύγουστο του 2011, κάτω από το άγρυπνο βλέμμα της τζιχαντιστικής οργάνωσης Τζαμπάτ Αλ Νούσρα. Στα χρόνια που θα ακολουθήσουν, θα καταλάβω ότι ο Μερουάν, πέρα από σπουδαίος ποιητής, είναι και σπουδαίος άνθρωπος.
Είναι βαθιά ουμανιστής. Ο πόνος του για τα δεινά κουρδικού λαού κυριαρχεί στα λόγια και στο συγγραφικό έργο του. Συχνά μου μιλάει για τον κήπο του, για τα τριαντάφυλλα και τα κρίνα του. Ο κήπος αυτός δεν υπάρχει πια. Ο Μερουάν, όπως και όλοι οι Κούρδοι της βορειοδυτικής Συρίας, βίωσαν τον εμφύλιο πόλεμο στη Συρία, τον σκοταδισμό και την κόλαση της ISIS, την τουρκική εισβολή και κατοχή το 2018 και τώρα, τον Φεβρουάριο του 2023 τη φρίκη του σεισμού, ενός σεισμού που δεν γνωρίζει σύνορα και εθνικές ταυτότητες και αφήνει πίσω του μόνο θύματα.
Όταν ξύπνησα το πρωινό της 6ης Φεβρουαρίου, το μόνο που ήθελα να μάθω εκείνη τη στιγμή ήταν αν είναι καλά ο Μερουάν. Βεβαιώθηκα μόνο το απόγευμα της επόμενης μέρας, αφού το Αφρίν είχε αποκοπεί από τον υπόλοιπο κόσμο εξαιτίας της διακοπής του διαδικτύου. Ζήτησα από τον Μερουάν να καταγράψει αυτό που έβλεπε.
Ο κήπος του Μερουάν, όπως και χιλιάδων άλλων Κούρδων δεν υπάρχει πια. Και ίσως να μην υπήρξε ποτέ.
.jpg)
O Μερουάν Μπερεκάτ στα χαλάσματα της πόλης Τζιντιρές.
Μιλήστε μας για την κατάσταση μετά τους πρόσφατους σεισμούς που έπληξαν τις κουρδικές περιοχές της Συρίας. Ποια είναι η εικόνα, τι πληροφορίες έχετε;
Τα ξημερώματα της 6ης Φεβρουαρίου 2023, έγινε σεισμός στις τέσσερις και δεκαεπτά. Εκείνη την ώρα έγραφα ένα άρθρο για την ιστορία της κουρδικής λογοτεχνίας για ένα γερμανικό περιοδικό. Ο σεισμός ήταν πολύ δυνατός. Ήξερα ότι το επίκεντρο δεν ήταν μακριά μας, αλλά και πάλι δεν είχαμε διαδίκτυο. Εξαιτίας αυτού, μέχρι το μεσημέρι δεν ήξερα τι συνέβη και ποιες περιοχές είχαν περισσότερες ζημιές.
Ζω σε ένα από τα χωριά στους πρόποδες του βουνού Κουρμέντς, στο Αφρίν. Έφυγα αμέσως από το σπίτι κατά τη διάρκεια του σεισμού. Παρόλο που έκανε πολύ κρύο και έβρεχε, οι οικογένειες των οποίων τα σπίτια δεν ήταν μακριά από το σπίτι μου με ενημέρωσαν να μην μείνω στο χωριό μου. Είχαμε μια βεβαιότητα ότι η γη θα ταρακουνηθεί ξανά.
Οι κουρδικές περιοχές του Δυτικού Κουρδιστάν, το Αφρίν, το Kομπάνι και το Καμίσλ, επλήγησαν περισσότερο από τον σεισμό. Ωστόσο, η μεγαλύτερη καταστροφή συνέβη στην περιοχή του Αφρίν, ιδιαίτερα στην πόλη Τζιντιρές και στα χωριά γύρω από αυτήν. Όμως τα εμπόδια του κατοχικού τουρκικού κράτους και τα εμπόδια των ενόπλων συμμοριών του δεν επέτρεψαν στους πολίτες του Αφρίν να βοηθήσουν τους σεισμόπληκτους στην Τζιντιρές.
Πού επικεντρώνεται το πρόβλημα των κατεστραμμένων κτιρίων και των αστέγων; Τι συμβαίνει εκεί;
Στην περιοχή του Αφρίν, εκτός από την πόλη Τζιντιρές, σε πολλά χωριά και πόλεις, κτίρια έχουν υποστεί ζημιές και οι κάτοικοί τους έχουν χάσει τη ζωή τους. Μέχρι στιγμής, καμία βοήθεια δεν έχει φτάσει στην περιοχή του Αφρίν. Κανένας καταυλισμός δεν έχει προετοιμαστεί για να φιλοξενήσει οικογένειες των οποίων τα σπίτια έχουν καταστραφεί. Πολλές οικογένειες ζουν σε σκηνές, κάποιες οικογένειες είναι έξω, κάτω από κουβέρτες και κάποιες μένουν μαζί με άλλες των οποίων τα σπίτια δεν υπέστησαν ζημιές.
Οι κουρδικές περιοχές της Συρίας έχουν υποφέρει πολύ. Εμφύλιος, τζιχαντιστές, κατοχή του τουρκικού κράτους το 2018. Τι αποτελέσματα είχαν όλα αυτά τα γεγονότα στην καθημερινότητα των Κούρδων;
Από την έναρξη του εμφυλίου στη Συρία, το τουρκικό κράτος έχει κάνει συστηματικές επεμβάσεις και συνεχίζει να το κάνει. Ο στόχος αυτής της επέμβασης είναι πάντα η καταστροφή και η κατάληψη των Κούρδων του Ροζάβα Κουρδιστάν με κάθε τρόπο. Το 80% των τζιχαντιστών ήταν από χώρες της Μέσης Ανατολής και τρίτες χώρες. Αρχικά συγκροτήθηκαν σε ένοπλους σχηματισμούς στην Τουρκία και ύστερα πέρασαν σε εδάφη της Συρίας. Το τουρκικό κράτος τούς βοήθησε με κάθε τρόπο να πολεμήσουν εναντίον των Κούρδων. Μετά την ήττα της τρομοκρατικής οργάνωσης Da'esh, την οποία υποστήριζε η Τουρκία, όταν πια και το Κομπάνι απελευθερώθηκε από το σκοτάδι του, ο κουρδικός λαός ανακοίνωσε τη Δημοκρατική Αυτοδιοίκηση στο Ροζάβα Κουρδιστάν. Γι’ αυτό το μίσος τού τουρκικού κράτους ήταν περισσότερο εναντίον των Κούρδων.
Πώς είναι η κατάσταση στις κουρδικές περιοχές σήμερα; Υπάρχουν πρόσφυγες, άνθρωποι που έχουν εγκαταλείψει τα σπίτια τους, υπάρχουν χωριά που έχουν ερημώσει;
Στις περιοχές της Δημοκρατικής Αυτόνομης Διοίκησης η κατάσταση είναι καλύτερη από όλες τις περιοχές της Συρίας, ειδικά στον τομέα των υπηρεσιών. Λόγω της άσχημης οικονομικής κατάστασης που επικρατεί σε όλη τη Συρία, πολλές οικογένειες από τις περιοχές που τελούν υπό τον έλεγχο του κράτους μετακομίζουν ήδη στις περιοχές της Αυτόνομης Διοίκησης.
Οι κάτοικοι χωριών που βρίσκονται κοντά στα σύνορα της Τουρκίας έφυγαν και πήγαν σε ασφαλή μέρη λόγω των βομβαρδισμών του τουρκικού κράτους και των συμμοριών του. Χιλιάδες οικογένειες εγκατέλειψαν τα σπίτια τους και εγκαταστάθηκαν σε άλλα μέρη. Επιπλέον, χιλιάδες οικογένειες έχουν μεταναστεύσει από το δυτικό Κουρδιστάν σε χώρες σε όλο τον κόσμο, ιδιαίτερα στην Ευρώπη. Ο λόγος αυτής της μετανάστευσης είναι η κατάσταση στην οποία βρίσκεται ολόκληρη η Συρία αλλά και η εκκαθάριση που επιχειρείται στις κουρδικές περιοχές.
Πώς βλέπετε αυτή την κατάσταση ως ποιητής και συγγραφέας; Τι νιώθετε και πώς αποτυπώνεται αυτό στα έργα σας;
Είμαστε περιτριγυρισμένοι και καλυμμένοι από πόνους και βάσανα καθημερινά, αλλά ανάλογα με την κατάσταση και τις ευκαιρίες, δραπετεύουμε και σώζουμε τη ζωή από το στόμα του θανάτου. Οι εχθροί προσπαθούν να μας απομακρύνουν από τη γη των προγόνων μας, αλλά η μυρωδιά της γης μας δεν μπορεί να ξεπλυθεί από το αίμα μας. Όπως τα λουλούδια των βουνών του Κουρδιστάν, παραμένουμε λαμπεροί ακόμα και στο χιόνι και τον πάγο. Προσπαθούν να μας τρομάξουν με τα όπλα και την προπαγάνδα, αλλά είμαστε πιο ανθεκτικοί στον σκοταδισμό. Προσπαθούν να βγάλουν τις φλέβες της ύπαρξής μας από την καρδιά του τόπου μας, αλλά εμείς αντιστεκόμαστε περισσότερο. Φυσικά, οι προσδοκίες μας είναι υψηλές και ποτέ δεν αμφιταλαντεύονται. Όσο περισσότερο οι καταπιεστές και οι σκοταδιστές εντείνουν την καταπίεσή τους εναντίον μας, τόσο ισχυρότερη γίνεται η θέλησή μας και η πίστη μας στην ελευθερία της χώρας και του λαού μας. Είμαστε τα παιδιά του ήλιου, ψάχνουμε τρόπους να ξεφύγουμε από το σκοτάδι.
Υπάρχουν πολλοί νέοι Κούρδοι που ζουν σε όλο τον κόσμο. Τι μήνυμα θέλετε να τους δώσετε;
Το μήνυμά μου προς τους νέους Κούρδους που ζουν σε χώρες σε όλο τον κόσμο είναι το εξής: Όπου κι αν πάτε, σεβαστείτε τους νόμους αυτής της χώρας. Μάθετε τη γλώσσα αυτής της χώρας και περισσότερες από μία γλώσσες. Αλλά δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάτε τη γλώσσα σας, γιατί η εθνική μας ταυτότητα είναι η κουρδική γλώσσα. Εμείς οι Κούρδοι είμαστε λαός με ανθρωπιστικές αξίες και αυτήν ακριβώς την κουλτούρα θέλουμε να ενσταλάξουμε εκεί που ζούμε ως πρόσφυγες.
Ο Μερουάν είναι ο αφηγητής και σεναριογράφος του ντοκιμαντέρ «Ο γάμος στο Αφρίν», σε σκηνοθεσία του Θωμά Σίδερη και διεύθυνση φωτογραφίας του Σελαατίν Σεβί. Είναι η δεύτερη ταινία τους, μετά το Θολό ποτάμι του Μπαασίμ, που περιγράφει την περιπέτεια μετανάστευσης προς την Ευρώπη ενός μέλους της οικογένειας Ντάγοντ.