Σπάνια συνηγορούν όλα τα στοιχεία που απαρτίζουν ένα έργο ώστε να προκαλείται στις αισθήσεις του επισκέπτη, θεατή και ακροατή του, η αίσθηση της πληρότητας, όσο στην ανακαινισμένη αίθουσα του παλαιού ελαιουργείου στην Ελευσίνα όπου αναπτύσσεται το πολυσχιδές έργο του Χάινερ Γκέμπελς [Heiner Goebbels] «7 στήλες».
Με αυτή την εγκατάσταση ο πολυδιάστατος καλλιτέχνης Χάινερ Γκέμπελς μεταμορφώνει την ευρύχωρη πετρόχτιστη αίθουσα σε έναν Τόπο σημείων που διεγείρουν και ταυτόχρονα υπνωτίζουν όποιον και όποια επιλέξει να κινηθεί με διάθεση συμμετοχής στον χώρο δράσης. Με ανυπόκριτο σεβασμό στη μεταβιομηχανική ιστορία της πόλης, στην αρχιτεκτονική της και στη στιβαρή αισθητική της, ο Γκέμπελς χρησιμοποιεί υλικότητες, ήχους και νοήματα, ή αλλιώς το φως, την προβολή, το νερό, τον ήχο μουσικών οργάνων και πάνω απ’ όλα τις φωνές λαϊκών τραγουδιστών, για να μετατρέψει τον χώρο σε ένα Τελεστήριο, έναν χώρο κοσμικής μύησης και ανοιχτής πρόσκλησης στο κοινό να ανακαλύψει το σύμπαν που δημιουργεί ως ο ιδανικός μαέστρος μιας ορχήστρας που ξέρει τί θέλει και πώς να το πραγματοποιήσει. Για την ακρίβεια προτείνει στον θεατή του να ανακαλύψει τις εύγλωττες επιφάνειες των λίθων που γίνονται ο τέλειος καμβάς-οθόνη προβολής των videos, τις αναπάντεχες, αυτοσχέδιες αντανακλάσεις στους τοίχους και στην οροφή, καθώς και τις κινούμενες εικόνες στις οποίες οι περφόρμερ φαίνονται να ανασύρουν λείψανα της ευρωπαϊκής ιστορίας και του πολιτισμού από το πάλαι ποτέ κραταιό παρελθόν τους.
Οι περφόρμερ οργανώνονται και ενεργούν ως άλλοι Σίσυφοι. Συγκροτούν μεν μια συνεκτική λογική μεταξύ των σωμάτων τους, των αντικειμένων και των ήχων. Η προσοχή και η φροντίδα του ενός προς τον άλλο είναι εμφανείς. Όλοι μαζί κατασκευάζουν ένα τοπίο που παρουσιάζει ταυτόχρονα έναν κόσμο στα ερείπια των κυρίαρχων αφηγημάτων και την ποιητική δύναμη της αντίστασης στην υφιστάμενη τάξη πραγμάτων. Ωστόσο επιστρέφουν σε ακανόνιστους κύκλους σαν σε μια διαρκή αλλά ατελέσφορη προσπάθεια να μεταφέρουν (;), να επανατοποθετήσουν (;), να διασώσουν (;) να επανερμηνεύσουν (;), να ανα-νοηματοδοτήσουν (;) τα σύμβολα, τα λάβαρα, τα μάρμαρα, τα ερείπια του παλιού κόσμου όπως συμβαίνει στη ζώνη του λυκόφωτος ή αν προτιμάτε όπως συμβαίνει στη μεταβατική φάση που περιέγραψε ευφυώς ο Γκράμσι εκεί δηλαδή όπου το παλιό πεθαίνει και το νέο δεν έχει γεννηθεί ακόμα.
Ακούγονται ήχοι μουσικοί από όργανα παράξενα κουρντισμένα, από τη συλλογή του καλλιτέχνη. Ακούγονται και φωνές, ηχητικά τεκμήρια που συλλέχθηκαν στην Ελλάδα στα μέσα του 20ού αιώνα, στα μέσα του ’50 για την ακρίβεια, από τον εθνομουσικολόγο και μουσικό Σαμουέλ Μπο-Μποβί [Samuel Baud-Bovy]. Χάρη στην προσεκτικά συγκροτημένη ισορροπία των συστατικών στοιχείων ανάμεσα σε αυτό που φαίνεται και σε αυτό που ακούγεται, οι επισκέπτες γίνονται κυρίαρχοι παρατηρητές. Και όσοι είναι προσεκτικοί μπορεί ακόμη και να ανακαλύψουν την έβδομη στήλη.
Ο καταξιωμένος 70χρονος γερμανός μουσικός, σκηνοθέτης και εικαστικός δημιούργησε λοιπόν σε μια σκοτεινή μεγάλη αίθουσα μια οπτική σύνθεση από πέντε μεγάλες βιντεοπροβολές και ένα σύνολο ήχων, μουσικών και φωνών. Το κλέφτικο τραγούδι κυριαρχεί. Φωνές του δημοτικού μας τραγουδιού που ανακάλυψε πριν από δεκαετίες στο μοναδικό αρχείο του Μπο-Μποβί στη Γενεύη. Ο ελβετός μουσικολόγος, διευθυντής ορχήστρας και νεοελληνιστής Σαμουέλ Μπο-Μποβί προφανώς προσέφερε μια ανεκτίμητη υπηρεσία συγκέντρωσης του πολιτιστικού πλούτου της ελληνικής υπαίθρου με τις ηχογραφήσεις και τα ημερολόγιά του κατά τις επισκέψεις του στη χώρα από τη δεκαετία του 1930.
Ο Χάινερ Γκέμπελς συνέδεσε αυτά τα δημοτικά τραγούδια με μια περφόρμανς που πραγματοποιήθηκε στη Νέα Υόρκη το 2019. Σκηνές από εκείνο το δρώμενο -που είχε μαγνητοσκοπηθεί συγκεκριμένα στο Park Avenue Armory- και τη σισύφεια προσπάθεια των χορευτών να μεταφέρουν μια σειρά από βαριές κολώνες, ή σχισμένες σημαίες και άλλα «σκοτεινά» υλικά, προβάλλονται στους τοίχους, ενώ στο μέσον της αίθουσας δεσπόζει μια τεχνητή δεξαμενή νερού, στην οποία αντικατοπτρίζεται ο χώρος και οι μετακινούμενοι επισκέπτες. Το ιδιαίτερο σε αυτόν τον χώρο είναι οι τοίχοι και οι ιστορίες που αφηγούνται. Όλες οι προβολές που πέφτουν πάνω στους τοίχους αναδεικνύονται ξανά από τις πέτρες. Είναι σαν να ανα-γεννώνται από την άγρια επιφάνεια μέσω της οποίας αποκτούν άλλη αισθητική διάσταση και λειτουργία. Δεν πρόκειται για ένα λείο συνηθισμένο υλικό αλλά στην πραγματικότητα για μια άλλη γλώσσα που έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, αφού είναι ένα υλικό που αντιστέκεται και επαναπροσδιορίζει τα πράγματα και τους όρους θέασης. Και φυσικά σημαίνοντα ρόλο έχουν οι έξι τεράστιες κολώνες που δεσπόζουν στον χώρο με την τεχνητή λίμνη στο κέντρο τους που ορίζει καίρια το τελικό αποτέλεσμα δημιουργώντας μια μοναδική συνθήκη θέασης και εντύπωσης του συνολικού έργου. Μετά από 30 λεπτά προβολής και υποβολής σημαίνει λήξη μυστηρίου και επιστροφή-έξοδος στην «πραγματικότητα» του φωτός και του κόσμου τούτου…
Στροφή αριστερά και από το παλιό ελαιουργείο στο σύγχρονο πρώην μπόουλιγκ της πόλης που έχει μετατραπεί για τις ανάγκες της πολιτιστικής πρωτεύουσας της Ευρώπης.
Το «Μυστήριο 177 - Visions from the Underworld», υπό την επιμέλεια των Agprognostic Temple (Dome Wood & Sam Steverlynck), φιλοξενείται στο X-Bowling Art Center. Αντλώντας ελεύθερα στοιχεία από τα Ελευσίνια Μυστήρια, η ομαδική αυτή έκθεση εκκινεί από τον μύθο και τον μυστικισμό που τα περιβάλλει, ώστε να περιηγηθεί ανάμεσα σε παράλληλα σύμπαντα. Στόχος της είναι να καταδείξει τη συνάφεια των Μυστηρίων με τη σύγχρονη εποχή και να τα ερμηνεύσει μέσω διάφορων φωνών σε μια γλώσσα για τον 21ο αιώνα. Η έκθεση είναι στημένη μέσα σε μια αρχιτεκτονική κατασκευή ενός υπερκύβου, ως αναφορά στον παρακείμενο αρχαιολογικό χώρο, κάτι ανάμεσα σε ένα ερείπιο που μπορεί να υπήρξε πριν από χιλιετίες και σε ένα ακαθόριστο μετα-αποκαλυπτικό μέλλον. Με την είσοδό του ο επισκέπτης καλείται να ξεκινήσει ένα ταξίδι ανακάλυψης – μια συμβολική κατάβαση στον Κάτω Κόσμο μετ’ επιστροφής. Στα ερείπια αυτού του ναού υπάρχουν διάσπαρτα ποικίλα έργα τέχνης που απηχούν ορισμένα από τα θέματα και τα μοτίβα των Μυστηρίων -τον κύκλο θανάτου και αναγέννησης, τη γονιμότητα και τη θνητότητα, τις τελετές μύησης και τις τελετουργίες, τις παραισθήσεις και τα οράματα-, ενώ παράλληλα κυριαρχεί το αποκρυφιστικό, το σκοτεινό και το ψυχεδελικό στοιχείο.
.jpg)
Ωρέ τι έχεις
καημένε Παρνασσέ;
Τι έχεις
καημένε Παρνασσέ,
και βαριαναστενάζεις;
Τι έχεις
καημένε Παρνασσέ
και είσαι μαραμένος;
Ωρέ μην είν΄τ α χιόνια σου βαριά
και τα νερά σου κρύα;
Δεν είν΄ τα χιόνια μου πολλά
Και τα νερά μου κρύα,
Βάλαν σφαγή στο Δίστομο.
Φωτιά στη μαύρη Δαύλια.
Και στην καημένη Λιβαδιά
κρεμάσαν παλληκάρια.
* Στίχοι ενός από τα τραγούδια που ακούγονται στο πλαίσιο της εγκατάστασης.