Τρία χρόνια μετά τη συμφωνία για το Brexit το αναθεωρημένο Πρωτόκολλο για τη Βόρεια Ιρλανδία μεταξύ Βρετανίας και Ευρωπαϊκής Ένωσης που υπέγραψε ο Ρίσι Σούνακ και η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν φαίνεται να επιλύνει περισσότερα από τα προβλήματα που θα μπορούσε να δημιουργήσει, κερδίζοντας συναίνεση και στις δύο πλευρές της Μάγχης και του Ατλαντικού, με τον ιρλανδικής καταγωγής Αμερικανό πρόεδρο Τζο Μπάιντεν να φιλοδοξεί το ρόλο του «νονού» έχοντας εξασκήσει ισχυρές πιέσεις στο Λονδίνο.
Η ισχυρή Αριστερά της Ιρλανδίας και της Βόρειας Ιρλανδίας χαιρέτησαν την υπογραφή της συμφωνίας. «Η συμφωνία ολοκληρώθηκε. Ο κόσμος επικεντρώνει πλέον ξεκάθαρα το ενδιαφέρον του στο σχηματισμό της κυβέρνησης στη Βόρεια Ιρλανδία και θέλει όλες οι πλευρές να κάτσουν γύρω από το τραπέζι γα να συνεργαστούν για να προσφέρουν λύσεις στους εργαζόμενους, τις οικογένειες και τις τοπικές επιχειρήσεις, που παλεύουν με το αυξανόμενο κόστος. Είναι καιρός το Δημοκρατικό Ενωτικό Κόμμα (DUP) να τερματίσει το μποϋκοτάζ της τοπικής κυβέρνησης και να συνεργαστεί μαζί μας για να φτιάξουμε τις υπηρεσίες υγείας, να αντιμετωπίσουμε τις λίστες αναμονής και να βοηθήσουμε τους εργαζόμενους, τις οικογένειες και τις επιχειρήσεις», τόνισε σχολιάζοντας από το Μπέλφαστ τη νέα συμφωνία η Μισέλ Ο’Νιλ, η αντιπρόεδρος του Sinn Fein, που έχει αναλάβει το σχηματισμό της επόμενης τοπικής κυβέρνησης μετά την ιστορική νίκη του κόμματος στις τελευταίες εκλογές που ήρθε πρώτο εκλέγοντας 27 βουλευτές.
«Χρειαζόμαστε μια κυβέρνηση που θα ξεκλειδώσει τις τεράστιες οικονομικές ευκαιρίες του αναθεωρημένου Πρωτοκόλλου, για τη δημιουργία θέσεων εργασίας, την ενίσχυση της τοπικής μας οικονομίας και τη βοήθεια των επιχειρήσεων να επεκταθούν», συμπλήρωσε η Ο’Νιλ, που είχε διατελέσει αναπληρωτής πρωθυπουργός και επί σειρά ετών υπουργός.
Στο ίδιο μήκος κύματος από την άλλη πλευρά των συνόρων η πρόεδρος του Sinn Fein στο Δουβλίνο Μαίρη Λουίζ ΜακΝτόναλντ υπογραμμίζοντας την ικανοποίησή της για το αναθεωρημένο Πρωτόκολλο εστίασε την προσοχή της στο γεγονός ότι «διασφαλίζει ότι δεν θα υπάρξει ενίσχυση των συνόρων στο νησί μας».
Στο συντηρητικό χώρο οι επικριτές
Ο πρωθυπουργός Σούνακ βρήκε πάντως μέσα στο συντηρητικό χώρο τους μεγαλύτερους επικριτές της νέας συμφωνίας, με πρώτο τον πρώην πρωθυπουργό Μπόρις Τζόνσον, που δήλωσε μετά από μια σειρά χρησμών ότι «είναι πολύ δύσκολο» να υποστηρίξει τη συμφωνία γιατί «θα πνίξει οικονομικά» τη Βρετανία», για να αυτοανακηρυχθεί για άλλη μια φορά σε πατριάρχη του «σωστού Brexit», και δευτερευόντως τους προτεστάντες του DUP στη Βόρεια Ιρλανδία, που με τις 25 έδρες τους στη βουλή έχουν μπλοκάρει από τον Φεβρουάριο του 2022 τον σχηματισμό νέας κυβέρνησης, εξαιτίας του Πρωτοκόλλου.
«Δεν έχει νόημα να είσαι υποτελές κράτος, δεν έχει νόημα να είσαι λήπτης κανόνων», τόνισε ο Τζόνσον καταγγέλλοντας ότι το αναθεωρημένο Πρωτόκολλο παρέχει νομική επίβλεψη στην ΕΕ για τα εμπορεύματα που εισάγονται στη Βόρεια Ιρλανδία και προορίζονται για τη Δημοκρατία της Ιρλανδίας. «Αυτή είναι η ΕΕ, που ευγενικά ανυποχώρητη μας επιτρέψει να κάνουμε ότι θέλουμε στη χώρα μας, όχι με τους νόμους μας, αλλά με τους δικούς της», συμπλήρωσε ο Τζόνσον.
Από το Μπέλφαστ, ο Σούνακ προσπάθησε να χρυσώσει το χάπι στους προτεστάντες υποστηρίζοντας ότι η Βόρεια Ιρλανδία θα έχει προνομιακή πρόσβαση τόσο στην ευρωπαϊκή όσο και στη βρετανική αγορά, «απίστευτη ειδική θέση», που δεν το έχει κανείς άλλος». Το γεγονός ότι το αναθεωρημένο Πρωτόκολλο προβλέπει ένα είδος «φρένου» σε κάθε νέο κανόνα της Ευρώπης από την τοπική Βουλή της Βόρειας Ιρλανδίας, αποτελεί για τον Σούνακ κίνητρο για το DUP για να επιστρέψει στην τοπική κυβέρνηση. Το «φρένο» θα μπορεί να δρομολογηθεί με την ψήφο 30 τοπικών βουλευτών. Εάν υπάρξουν περαιτέρω προβλήματα οι δύο πλευρές θα προσφύγουν σε ανεξάρτητη διαιτησία και όχι στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Με τη συμφωνία ο Σούνακ ανακτά τον έλεγχο των κανόνων του ΦΠΑ και των κρατικών ενισχύσεων στη Β. Ιρλανδία.
Αξιόπιστος συνομιλητής στα μάτια της ΕΕ
Για τους γραφειοκράτες των Βρυξελλών ο Σούνακ φαίνεται ότι απέδειξε ότι μπορεί να αποτελεί έναν αξιόπιστο συνομιλητή, που αναζητά λύσεις και όχι να χρησιμοποιεί τις διαπραγματεύσεις και τις συμφωνίες για να κερδίσει εκλογικά ποσοστά στο Λονδίνο. Η στενή συνεργασία των δύο πλευρών στην αντιμετώπιση της Ρωσίας φαίνεται ότι διευκόλυνε το διάλογο.
Οι δύο πλευρές υποστηρίζουν ότι κατάφεραν να διασώσουν την ειρηνευτική διαδικασία στην Ιρλανδία και να προστατεύσουν τις αντίστοιχες εσωτερικές τους αγορές, της ΕΕ και της Βρετανίας, ενώ παράλληλα καλλιέργησαν και την αισιοδοξία ότι διευκολύνονται μελλοντικές αλλαγές στις εμπορικές συμφωνίες στην μετά το Brexit εποχή. Με την έννοια αυτή, ο Σούνακ όχι μόνο απέφυγε έναν ανοικτό εμπορικό πόλεμο με την ΕΕ, αλλά κατάφερε να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για να αρχίσουν να γεμίζουν με ευρωπαϊκά τρόφιμα τα ράφια των βρετανικών σούπερ μάρκετ.
Πράσινη λωρίδα
Η συμφωνία προβλέπει ότι τα εμπορεύματα από τη Βρετανία προς τη Β. Ιρλανδία θα μπορούν να διακινούνται ελεύθερα από μια πράσινη λωρίδα στους τελωνειακούς ελέγχους, ενώ αυτά από την ΕΕ θα υπόκεινται σε πλήρεις τελωνειακούς ελέγχους στην κόκκινη λωρίδα. Την ίδια στιγμή φαίνεται να απλοποιείται η εισαγωγή ευρωπαϊκών τροφίμων στη Β. Ιρλανδία, ενώ η ΕΕ θα μπορεί να παρακολουθεί σε πραγματικό χρόνο τις αποστολές αγαθών μεταξύ Βρετανίας και Β. Ιρλανδίας και να αναστείλει τμήμα ή το σύνολο των συμφωνιών εάν το Λονδίνο δεν συμμορφώνεται με αυτές. Η πρώτη πράσινη λωρίδα για το κρέας και τα γαλακτοκομικά θα λειτουργήσει από την 1η Οκτωβρίου του 2023.