Δεν βρίσκω τις λέξεις να ξεκινήσει αυτό το άρθρο. Δεν έχω λόγια. Ο κέρσορας αναβοσβήνει, κρατώντας ενός λεπτού σιωπή…
… … … … …
Η σκέψη όλων μας μέσα στη μέρα ταξιδεύει μέχρι τα Τέμπη. Εκεί πέθαναν άνθρωποι, που απλά ταξίδευαν, μετακινούνταν από μια πόλη σε άλλη πόλη. Για να συνεχίσουν τη ζωή τους. Και η ζωή τους σταμάτησε εκεί. Σε αυτό το σημείο που ελάχιστα λεπτά μετά έστησαν το αρχηγείο τους τυμβωρύχοι της πολιτικής.
Δεν είναι η πρώτη φορά που η κυβέρνηση αυτή έχει να διαχειριστεί μια κρίση, ένα γεγονός. Το έκανε αρκετές φορές στη θητεία της. Είναι η πρώτη φορά (ή μάλλον η δεύτερη, αλλά τότε, στην εθνική οδό Αθηνών – Λαμίας, δεν θρηνήσαμε θύματα) που προσπαθεί να σταθμίσει το πολιτικό κόστος γιατί όλοι μας μπορούμε να πούμε «θα μπορούσα να είμαι και εγώ εκεί», «από θαύμα ζούμε», όλοι μας μπορούμε να ταυτιστούμε. Και αυτός είναι ο μεγαλύτερος φόβος της Νέας Δημοκρατίας, να νιώσουμε ότι κινδυνεύει η ζωή μας, με αυτή την κυβέρνηση. Να μην έχουμε ελάχιστο βάρος (ατομικής) ευθύνης να σηκώσουμε στις πλάτες μας.
Τυμβωρύχοι της πολιτικής
Αμέσως μετά την πολύνεκρη σύγκρουση των τρένων, τα τηλεοπτικά πάνελ άλλαξαν. Όλοι οι δημοσιογράφοι φόρεσαν μαύρα ταγέρ ή μωβ γραβάτες, βουλευτές και στελέχη της κυβέρνησης εξαφανίστηκαν από τα πάνελ, και επομένως όλοι οι πολιτικοί (όλα τα κόμματα της αντιπολίτευσης ανέδειξαν τις ευθύνες της κυβέρνησης, αφού άφησαν να περάσει λίγος χρόνος από το πένθος), δόθηκε ο λόγος μόνο σε συγγενείς που πενθούν και σε πολύπειρους σταθμάρχες και μηχανοδηγούς. Όλοι στη θέση τους για να καταλογίσουν την ευθύνη σε ένα άτομο και να σώσουν τον πρωθυπουργό, ο οποίος υποσχέθηκε στον ελληνικό λαό «ποτέ ξανά». Όταν οι συγγενείς θυμάτων και οι εργαζόμενοι δεν εξυπηρετούσαν με την οργή τους το σχεδιασμό αυτό, οι δημοσιογράφοι κάλυψαν όλες τις θέσεις και από κανάλι σε κανάλι μετέδιδαν το μήνυμα: «ανθρώπινο λάθος και μόνο».
Το είπε πολύ εμφατικά ο Γιάννης Πρετεντέρης: «Δεν αμφισβητούμε, πάντως, ότι το συγκεκριμένο δυστύχημα έγινε από ανθρώπινο λάθος. Δεν αμφισβητείται το ανθρώπινο λάθος». Και ύστερα ξετυλίχθηκε η γραμμή, πάλι από τους δημοσιολογούντες «δημοσιογράφους»: «Ο θάνατός τους, εμείς μπορούμε να λέμε, ότι δεν πήγε εντελώς χαμένος, διότι, ακριβώς με αυτά τα δύο συγκλονιστικά γεγονότα (σ.σ.: τα πολύνεκρα τροχαία στα Τέμπη), έγινε μια τεράστια εθνική κινητοποίηση, φτιάχτηκε ένας δρόμος, ο οποίος είναι σύγχρονος… Λέω, ότι αυτό μπορεί να είναι το σημείο τομής, ώστε η Ελλάδα να αποκτήσει επιτέλους ξανά σιδηρόδρομο που να λειτουργεί καλά και να λειτουργεί ασφαλώς», Παύλος Τσίμας. Την πιο ολοκληρωμένη τοποθέτηση, ανερυθρίαστα και αβίαστα, έκανε ο Βασίλης Χιώτης, διευθυντής του ΣΚΑΙ 100,3: «Αν η κυβέρνηση έχει μία πιθανότητα να αντισταθμίσει το πολιτικό κόστος, που οπωσδήποτε θα έχει από το δυστύχημα, είναι να συγκριθεί με προηγούμενες κυβερνήσεις. Να βάλει και αυτό το δίλημμα στις εκλογές ο πρωθυπουργός: Εμείς όταν συμβαίνει η στραβή στη βάρδιά μας παραιτούμαστε. Στα δικά μας χέρια το πρώτο μας όπλο είναι η ειλικρίνεια. Δεν κρύψαμε τους νεκρούς όπως έκαναν οι άλλοι, τους ανακοινώναμε κάθε φορά. Το τρίτο επιχείρημα είναι ότι ο μηχανισμός λειτούργησε. Είχε να διαχειριστεί μια τραγωδία, αλλά ο μηχανισμός δεν ήταν απών, όπως ήταν σε άλλες τραγωδίες που ζήσαμε στο παρελθόν. Και αναφέρομαι στο Μάτι και στη Μάνδρα.» Αυτή τη γραμμή ακολούθησε πιστά και ο Άρης Πορτοσάλτε: «Ακούγοντας αυτό τον μικρό λόγο αλλά γεμάτο σε περιεχόμενο του πρωθυπουργού, εγώ καταλαβαίνω τώρα πόσο χυδαίο ήταν ότι στήθηκε σόου πάνω στο Μάτι».
Επιχείρηση διάσωσης
Οργή. Μπροστά σε μία οθόνη με μαυροφορεμένους, που πενθούν τις μονάδες που μπορεί να χάσει η Νέα Δημοκρατία από το έγκλημα στα Τέμπη. Οργή που δεν επιτρέπεται να ακουστεί ότι η ζωή όλων των επιβατών –την εποχή της ψηφιοποίησης, του εκσυγχρονισμού, του αυτοματισμού και του επιτελικού κράτους- κρέμεται από έναν και μόνο άνθρωπο. Και τώρα, επιχειρείται να δικαιωθεί η κυβέρνηση, πάνω από τα πτώματα.
Με τον εισαγγελέα του Αρείου Πάγου κ. Ντογιάκο να δηλώνει παρουσία στη δικαστική διερεύνηση, όταν ο γιος του είναι μετακλητός υπάλληλος στο γραφείο του υπουργού Μεταφορών, κ. Καραμανλή. Με την κυβέρνηση να ανακοινώνει τη σύσταση μιας «ανεξάρτητης και υπερκομματικής Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων» και να σκεπάζει την υπάρχουσα από το 2010 Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων (άλλη μια ανεξάρτητη αρχή που δεν θα της επιτραπεί να κάνει το συνταγματικά ορισμένο έργο της). Με τον πρωθυπουργό να εκδίδει πόρισμα λίγες ώρες μετά τη σύγκρουση των τρένων («το δράμα οφείλεται κυρίως σε ανθρώπινο λάθος») μη αφήνοντας κανένα περιθώριο απόδοσης ευθυνών στους ιθύνοντες.
Η κυβέρνηση θέλει και αυτή τη φορά να είναι εκείνη που θα επιλέξει τον τόπο, το χρόνο και τη σύνθεση για να δώσει τη δική της οπτική, προκειμένου να διασωθεί. Με μία έκθεση «εμπειρογνωμόνων» επιλογής της, που θα επιλέξει και τι θα συμπεράνει. Σε μια στιγμή που θα έχει καταλαγιάσει ο πόνος, η οργή, ο φόβος, η αγανάκτηση [«όλα τα ζητήματα που αφορούν την εξέλιξη αυτή θα κατατεθούν στο δημόσιο διάλογο με νηφαλιότητα» είπε ο Γ. Οικονόμου]. Σε ένα ελεγχόμενο περιβάλλον [να θυμίσουμε ότι ο πρωθυπουργός δεν προσήλθε να απαντήσει στη βουλή για το σκάνδαλο των υποκλοπών για εβδομάδες], με σωστά επιλεγμένα επιχειρήματα [θα δοθούν απαντήσεις με σαφήνεια, είπε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, προσθέτοντας ότι δεν απαντώνται μονολεκτικά χρόνιες παθογένειες της δημόσιας διοίκησης], με όραμα σε βάθος χρόνου [η επόμενη δεκαετία είπε ο πρωθυπουργός θα είναι δεκαετία μεγάλων έργων στους σιδηροδρόμους] και με πυκνούς καπνούς έξω από τα όρια της κυβέρνησης [«η αλήθεια σώζει κυρίως τις δύσκολες στιγμές. Η κυβέρνηση δεν έχει να φοβηθεί τίποτα από την αλήθεια και ελπίζω κανείς άλλος», ήταν η διατύπωση του κ. Οικονόμου].
Ξεχείλισε η οργή
Μάλλον όμως η κυβέρνηση έχει να φοβηθεί, το πλήθος. Σε κάθε πόλη γίνονται σιωπηλές συγκεντρώσεις. Δεν είναι μονάχα πένθους, αλλά και απόδοσης ευθυνών, διεκδίκησης να τεθούν πάνω από τα κέρδη οι άνθρωποι. Στην Αθήνα, η συγκέντρωση αυτή χτυπήθηκε από την αστυνομία. Την επόμενη μέρα ήταν ακόμα περισσότεροι που διαδήλωσαν. Και δεν ήταν σιωπηλοί. Το αντίθετο, παρά την καταρρακτώδη βροχή, πλημμύρισαν τους δρόμους. Και το επανέλαβαν και την Παρασκευή το βράδυ, σε κάθε μεγάλη πόλη.
Δεν υπάρχει κάτοικος αυτής της χώρας που να μην έχει ταξιδέψει με το τρένο, που να μην έχει κοιμηθεί σε κάποιο βαγόνι, μέχρι να φτάσει στον προορισμό του. Δεν υπάρχει κάτοικος αυτής της χώρας που να μην σκέφτηκε έστω και για ένα λεπτό ότι θα μπορούσε να είναι εκείν@ στο τρένο του θανάτου. Το εγχειρίδιο διαχείρισης κρίσεων δεν μπορεί να εκτονώσει αυτά τα συναισθήματα. Οι ευθύνες για την διάλυση του σιδηροδρομικού δικτύου πρέπει να αποδοθούν.