Φωτογραφία: Ελένη Δανδάλη
Εν καιρώ κρίσης, και ιδιαίτερα της υγειονομικής κρίσης που βιώνουμε τα τελευταία χρόνια με την πανδημία της Covid-19, η εικόνα ενός νοσοκομείου είναι κάτι οικείο σε όλους. Οι εφημερίες διαδέχονται η μία την άλλη, όπως οι γιατροί και οι ασθενείς που βρίσκονται στο επίκεντρο αυτής της κρίσης. Τι συμβαίνει ωστόσο, όταν αυτός ο μικρόκοσμος μεταφέρεται στην τέχνη; Η Ομάδα Κέντρο Βάρους παρουσιάζει την πρώτη παράσταση κουκλοθεάτρου για ενήλικο κοινό με τον τίτλο «Εφημερία» σε ιδέα - σύλληψη Κλειούς Κιούλπαλη και Δήμητρας Κωνσταντινίδου.
Ένας νοσοκομειακός θάλαμος με τέσσερα κρεβάτια, τέσσερις κούκλες - ασθενείς. Οι κουκλοπαίκτριες ορατές, σε ρόλους γιατρών, νοσηλευτών, συνοδών. Μικρά στιγμιότυπα από την καθημερινότητά τους. Ασθενείς έρχονται, φεύγουν, οι ιστορίες τους περνάνε η μια δίπλα στην άλλη, χωρίς απαραίτητα να συναντιούνται. Το νοσοκομείο δεν αδειάζει ποτέ. Η επιγραφή «Εφημερεύει» παραμένει φωτισμένη.
Η παράσταση παίζεται σε δύο κλίμακες: Ό,τι αντιπροσωπεύει τον κόσμο του νοσοκομείου και των ανθρώπων του είναι σε φυσικό μέγεθος, δυσανάλογα μεγάλο προς τις κούκλες-ασθενείς, που έτσι μικροί, μικροσκοπικοί, φαντάζουν πιο ευάλωτοι, «εφήμεροι» και αναγκαστικά αφημένοι στα μεγάλα χέρια που τους εμψυχώνουν.
Η Δήμητρα Κωνσταντινίδου, με αφορμή το ανέβασμα της παράστασης, μιλά στην Εποχή για το πώς είναι να δημιουργείς από το μηδέν μια παράσταση κουκλοθεάτρου για ενήλικο κοινό.
Τι σας ενέπνευσε για να δημιουργήσετε αυτή την παράσταση;
Προέκυψε στη διαδικασία αναζήτησης μιας ιστορίας για παιδική παράσταση με την Κλειώ, που θα σήμαινε και την αρχή της συνεργασίας μας. Τυχαία σε μια από τις συναντήσεις μας μπήκε το θέμα της αρρώστιας ενός κοινού γνωστού που νοσηλευόταν και πώς το αντιμετώπιζε. Συνειρμικά μας ήρθαν βιώματα που ζήσαμε η κάθε μια σε νοσοκομείο είτε άμεσα (η Κλειώ με προσωπική εμπειρία νοσηλείας δύο μηνών από τροχαίο) είτε έμμεσα (εγώ με συγγενικά πρόσωπα). Καταλύτης στην απόφαση μας στάθηκε η ομοιότητα των ρόλων του κουκλοπαίκτη - γιατρού. Και οι δύο έχουν την πρόθεση να κινήσουν, να βοηθήσουν, να δώσουν ζωή και ψυχή ο ένας στην κούκλα κι ο άλλος στον ασθενή. Αυτή η διαπίστωση έκανε αμέσως σαφείς τους ρόλους μας. Της κούκλας - ασθενή και του κουκλοπαίκτη - γιατρού/νοσηλευτή/συνοδού.
Η «Εφημερία» είναι η πρώτη παράσταση κουκλοθεάτρου για ενήλικες. Τι διαφορές παρουσιάζει μια παράσταση για ενήλικο κοινό σε σχέση με τα παιδιά;
Μου δίνετε την ευκαιρία να πω ότι για το κουκλοθέατρο στην Ελλάδα υπήρχε και υπάρχει ακόμα η προκατάληψη του θεάματος μόνο για παιδιά. Τα τελευταία χρόνια γίνεται μια προσπάθεια από τους κουκλοπαίκτες να σπάσουν αυτήν την προκατάληψη. Έτσι σήμερα παρουσιάζονται κάποιες πειραματικές και λιγότερες, ως ελάχιστες, ολοκληρωμένες παραστάσεις.
Ακόμα όλο και συχνότερα βλέπουμε κούκλες να εμψυχώνονται σε θεατρικές σκηνές από ηθοποιούς. Ελπίζω μελλοντικά σε μια καλύτερη θέση του κουκλοθεάτρου στις παραστατικές τέχνες και στην έμπρακτη στήριξη της πολιτείας για την τέχνη αυτή.
Τώρα στο δια ταύτα: Προσωπικά δεν πιστεύω ότι έχει καμία απολύτως διαφορά η απεύθυνση σε ενήλικες ή παιδιά εφόσον ο δημιουργός έχει κάτι να πει με σαφήνεια, ειλικρίνεια και θεωρεί το παιδικό κοινό ισάξιο και ισότιμο με το ενήλικο. Το εγχείρημα είναι ίδιο. Θεωρώ ότι υποτιμάει τη νοημοσύνη και την ευαισθησία των παιδιών η χαμηλότερη επένδυση σε καλλιτεχνικό ή ακόμα και οικονομικό επίπεδο.
Ποιος ο στόχος σας μέσω αυτής της παράστασης;
Η εισαγωγή στο νοσοκομείο φέρνει τον ασθενή μπροστά στο άφευκτο και αναπόδραστο, τον θάνατο. Ευάλωτος και ανήμπορος μπαίνει στη διαδικασία να «φιλοσοφήσει» το εφήμερο της ζωής.
Κλείνοντας τον κύκλο παραμονής του, η αίσθηση και το αίτημα για τη ζωή και την αξία της είναι πολύ δυνατότερο και ουσιαστικότερο από πριν. Μια προσωρινή νίκη απέναντι στον θάνατο! Πάνω σ’ αυτήν την αίσθηση και δίπλα στην ψυχολογία του ασθενή χτίσαμε αυτά τα στιγμιότυπα με τέσσερις ασθενείς διαφορετικών ηλικιών. Δεν ξέρω αν θα το έλεγα στόχο, θα προτιμούσα να το πω επιθυμία και ευχή να δούμε την ουσία της ζωής μας (ότι ο καθένας μας ορίζει ως τέτοια) μέσα από καθημερινές αναμετρήσεις που ο στοχασμός τους μας κάνει πιο δυνατούς και αισιόδοξους με αγάπη και κατανόηση για τον εαυτό μας και τους γύρω μας.
Ποια η ανταπόκριση του κοινού σας;
Τύχαμε πολύ θερμής και μαζικής ανταπόκρισης στην πρώτη μας παρουσίαση και αυτό γέννησε την επιθυμία των νέων παραστάσεων στο θέατρο Καλιρρόης. Απρόσμενες εκπλήξεις από χαρά, ενθουσιασμό, συγκίνηση και προσωπικά βιώματα των θεατών.
Πότε ιδρύθηκε η Ομάδα Κέντρο Βάρους και πόσες παραστάσεις έχει ανεβάσει μέχρι στιγμής;
Το κουκλοθέατρο Κέντρο Βάρους ιδρύθηκε το 2004 από την Κλειώ Κιούλπαλη και την Ανθίππη Πετράκη, με σκοπό τη δημιουργία παιδικών παραστάσεων κουκλοθεάτρου. Ανέβασε το 2004 την παράσταση «Και η Ελένη ήταν μικρή και το παλτό μεγάλο» που παίχτηκε στο Από Μηχανής Θέατρο και στο θέατρο Αλκμήνη. Το 2010 ανέβασε την παράσταση «Η2Ο, & σταγόνες φτάνουν», που παίχτηκε στον πολυχώρο ΤΑF. Το Κέντρο Βάρους έμεινε για κάποια χρόνια ανενεργό και επαναδραστηριοποιήθηκε στην περίοδο της καραντίνας με μια κουκλοθεατρική σειρά τεσσάρων επεισοδίων στο Youtube, με τίτλο «Με το Γάντι».
Το 2022 έκανε την παραγωγή της Εφημερίας όπου συνεργαστήκαμε συλλογικά εκτός από τη Κλειώ Κιούλπαλη (ιδρυτικό μέλος) η Μπέτυ Κοκαράκη, η Εύα Τσαμπάση κι εγώ.
Ποια τα επόμενα σχέδιά σας;
Ετοιμάζοντας πέντε χρόνια την παρουσίαση της Εφημερίας, επιθυμία μας είναι να ταξιδέψουμε την παράσταση σε Ελλάδα και εξωτερικό.
Ιδέα-σύλληψη: Κλειώ Κιούλπαλη, Δήμητρα Κωνσταντινίδου, δραματουργία - σκηνοθεσία: Κλειώ Κιούλπαλη και η ομάδα, εμψύχωση: Κλειώ Κιούλπαλη, Μπέττυ Κοκαράκη, Δήμητρα Κωνσταντινίδου, Εύα Τσαμπάση, σχεδιασμός και κατασκευή κούκλας: Κλειώ Κιούλπαλη, Δήμητρα Κωνσταντινίδου, φωτισμοί: Ελίζα Αλεξανδροπούλου, βοηθός φωτισμού: Τζάνος Μάζης, κοστούμια: Εύα Τσαμπάση, επιμέλεια θεάτρου σκιών: Μπέττυ Κοκαράκη, κατασκευή σκηνικών αντικειμένων: Δήμητρα Κωνσταντινίδου, μουσική επιμέλεια: Κλειώ Κιούλπαλη, Νανούρισμα: Σωτηρία Ρουβολή, ακούγονται οι φωνές: Άννας Σαντοριναίου, Γιώργου Μπινιάρη, ηχητική επεξεργασία-σύνθεση: Γιώργος Ζιώτας.
Κάθε Παρασκευή και Σάββατο, στις 9μμ, Κυριακή στις 8μμ, έως τις 2 Απριλίου, στο θέατρο Καλιρρόης.