Η «Εποχή» παρουσιάζει στο αναγνωστικό της κοινό την επιστολή των τούρκων ακαδημαϊκών Ζευνέπ Γκαμπέττι (Zeynep Gambetti), Μίνε Εντέρ (Mine Eder), Αχμέτ Ερσόυ (Ahmet Ersoy) και Εσρά Μουνγκάν (Esra Mungan), από το Πανεπιστήμιο του Βόσπορου, που έλαβε λίγα 24ωρα πριν από τους φονικούς σεισμούς στην Τουρκία και τη Συρία. Από τις 6 Φεβρουαρίου καθηγητές, φοιτητές και χιλιάδες απόφοιτοι του Πανεπιστημίου, από ολόκληρο τον κόσμο, δίνουν ακόμα μια μάχη: για την επιβίωση των φοιτητών που έμειναν ζωντανοί.
Η Ακαδημαϊκή πολιτεία του Βόσπορου εδώ και δύο χρόνια, από 1/1/2021, αγωνίζεται ενάντια στην αιχμαλωσία της από την κυβέρνηση Ερντογάν και συγκεκριμένα ενάντια στους διορισμούς εξωγενών, «φίλων» της κυβέρνησης στις ακαδημαϊκές βαθμίδες. Το τίμημα βαρύ: εκατοντάδες διώξεις, συλλήψεις και φυλάκιση φοιτητών. Με μοναδική κινηματική σύμπνοια, μια γροθιά, το τουρκικό πανεπιστημιακό κίνημα αποτελεί φάρο ελπίδας όχι μόνο για τη νεολαία της χώρας, αλλά για κάθε αγωνιζόμενη κοινωνία που μάχεται ενάντια σε κυβερνήσεις που αποστερούν δημοκρατικά και εργασιακά κεκτημένα, ανθρώπινα δικαιώματα και ατομικές ελευθερίες.
Το δημόσιο Πανεπιστήμιο με μια νέα, μοναδική πρωτοβουλία διεθνοποίησης της μάχης του, αποφάσισε να στείλει ανοιχτή επιστολή σε 3 «γειτονιές» της Γης: Μέση Ανατολή, Ινδία και Ελλάδα. Τα τρία ΜΜΕ: Εποχή, Wire (Ινδία) και Jadaliyya (Μέση Ανατολή) δημοσιεύουμε την επιστολή των τούρκων ακαδημαϊκών:
Το Πανεπιστήμιο του Βοσπόρου με την αντίσταση που προέβαλε, απέδειξε ότι ήταν προορισμένο να κατακτήσει μια μοναδική θέση στην ιστορία των κοινωνικών αγώνων, καθώς ο αγώνας μας, αδιάλειπτος, ήταν ένας από τους μακροβιότερους που έλαβαν χώρα για την προάσπιση της ακαδημαϊκής ελευθερίας και της αυτόνομης λειτουργίας του Πανεπιστημίου. Πάνω από δύο χρόνια, εκατοντάδες καθηγητές αντιστέκονται στην «άλωση» του Πανεπιστημίου από την τουρκική κυβέρνηση. Καθώς τα ακαδημαϊκά ιδρύματα σε ολόκληρο τον κόσμο (όπως και των ΗΠΑ) στοχοποιούνται από αυταρχικά καθεστώτα και αποδυναμώνονται από τις πιέσεις των αγορών, το υπόδειγμα του Βοσπόρου αποτελεί αδιάψευστη απόδειξη της δύναμης που αποκτάται μέσω του συλλογικού αγώνα, για την προάσπιση της ακαδημαϊκής αυτονομίας και τη διαμόρφωση ευνοϊκότερων συνθηκών στο μέλλον για την Ανώτατη Εκπαίδευση.
Αν και το τουρκικό σύνταγμα εγγυάται την ακαδημαϊκή αυτονομία, σε ολόκληρη τη χώρα τα πανεπιστήμια έχουν σε μεγάλο βαθμό υποταχθεί στους αρμούς της εξουσίας, ειδικότερα μετά την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος το 2016. Μέχρι το 2021, στο Πανεπιστήμιο υπήρχε ένας βαθμός προστασίας. Είναι ένα δημόσιο πανεπιστήμιο εγνωσμένου κύρους, με διεθνείς βραβεύσεις και ακαδημαϊκές επιδόσεις, πραγματικό κόσμημα της Ανώτατης Εκπαίδευσης, με αγγλόφωνα προγράμματα σπουδών τα οποία «κληρονόμησε» από το Κολλέγιο Ρόμπερτ (Robert College), το πρώτο αμερικανικό κολέγιο ανώτατης εκπαίδευσης που ιδρύθηκε το 1863 από τον Κρίστοφερ Ρεινλάντερ Ρόμπερτ (Christopher Rheinlander Robert), στην Κωνσταντινούπολη. Μετά την απαγόρευση των πρυτανικών εκλογών στα Πανεπιστήμια και έχοντας, πλέον, αποκτήσει τη δύναμη να διορίζει πρυτάνεις και ενώ στη χώρα είχε κηρυχθεί κατάσταση έκτακτης ανάγκης, ο τούρκος πρόεδρος Τ.Ερντογάν διόρισε τον Μελίχ Μπουλού (Melih Bulu), ως τον νέο πρύτανη του Βοσπόρου, την 1/1/2021. Ο νέος πρύτανης δεν ήταν μέλος του ακαδημαϊκού προσωπικού, αλλά όπως δεκάδες άλλοι πρυτάνεις, συνδέονταν με το κυβερνών κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης(ΑΚΡ). Οι φοιτητές, οι χιλιάδες απόφοιτοι του Πανεπιστημίου σε ολόκληρο τον κόσμο, οι οποίοι αποτελούν έναν πολύτιμο πυρήνα των μακραίωνων δημοκρατικών κανόνων διακυβέρνησης του Πανεπιστημίου μας, αντέδρασαν άμεσα από την πρώτη μέρα του διορισμού. Από την πρώτη εβδομάδα του Ιανουαρίου του 2021, ο Βόσπορος αποτελούσε, πλέον, κύριο θέμα ειδήσεων στην Τουρκία και στο εξωτερικό, καθώς υπήρχε εκτεταμένη αρθρογραφία για την εισβολή των αστυνομικών δυνάμεων στην Πανεπιστημιούπολη, οι οποίες κλείδωσαν τις εισόδους της Πανεπιστημιούπολης με αλυσίδες και στη συνέχεια επιδόθηκαν σε ένα όργιο καταστολής εναντίον των φοιτητών. Από τότε, οι κινητοποιήσεις συνεχίζονται αδιάκοπα.
H μεταχείριση που βιώνει το Πανεπιστήμιο από τις Αρχές φέρνει στο φως όλες τις αυταρχικές μεθόδους που χρησιμοποιήθηκαν, χωρίς, βέβαια, να υποτιμούμε αντίστοιχες πρακτικές που εφαρμόστηκαν σε άλλους έγκυρους, καθιερωμένους στο χρόνο, φορείς. Η πρώτη στρατηγική της κυβέρνησης τον 1ο χρόνο, ερχόμενη αντιμέτωπη με την καθολική αντίσταση της ακαδημαϊκής κοινότητας, ήταν να πλημμυρίσει την Πανεπιστημιούπολη με ειδικές μονάδες καταστολής ταραχών και στη συνέχεια να προχωρήσει σε συλλήψεις φοιτητών, με ανυπόστατες, κατασκευασμένες κατηγορίες συμμετοχής σε τρομοκρατικές οργανώσεις.
O θρησκευτικός λόγος χρησιμοποιήθηκε για την απονομιμοποίηση της αντίστασης και την αξιοποίηση συντηρητικών κύκλων. Το Πανεπιστήμιο περιγράφεται από ανώτερα κυβερνητικά στελέχη σαν «ξενόφερτο, φιλοαμερικάνικο», όχι αρκετά «τοπικό και εθνικό» και επίσης ως ένα ακαδημαϊκό ίδρυμα των «ελίτ» που είναι εκτός πραγματικότητας, σε σχέση με την τουρκική κοινωνία. Η διαλεκτική ενάντια στην ΛΟΑΤΚ συλλογικότητα φοιτητών, πλέον, κατέστη τοξική τις πρώτες εβδομάδες της αντίστασης, καθώς «η θρησκευτική οπτική» χρησιμοποιήθηκε προσχηματικά για να κλείσει τον φοιτητικό σύλλογο και να ποινικοποιήσει τη σημαία του «ουράνιου τόξου». Η στάση ενάντια στην έμφυλη ισότητα ήταν επίσης αισθητή από τους νεοδιοριζόμενους άντρες καθηγητές. Οι περισσότεροι διορίστηκαν χωρίς να ανήκουν στο ακαδημαϊκό προσωπικό και οι αντιλήψεις τους ήταν σε πλήρη αντίθεση με την παράδοση του Βοσπόρου, ως ενός διακριτού πυρήνα στην κοινωνία που υποστηρίζει σθεναρά την ισότιμη μεταχείριση μεταξύ πληθυσμιακών ομάδων. Αντίστοιχα το Γραφείο Συντονισμού για την Πρόληψη της Σεξουαλικής Παρενόχλησης έκλεισε με τη δικαιολογία ότι ο επικεφαλής ήταν ένας «ακραίος φεμινιστής».
Οι συγκρούσεις μεταξύ των ειδικών μονάδων καταστολής και των φοιτητών συγκέντρωσαν τα φώτα της δημοσιότητας τόσο στο εξωτερικό, όσο και εντός της Τουρκίας. Ως συνέπεια της συμπαγούς πανεπιστημιακής αντίστασης, απόρροια της ομόθυμης βούλησης να προστατευτούν τα ακαδημαϊκά δημοκρατικά κεκτημένα του Βοσπόρου, ο Ερντογάν απέσυρε τον διορισμό του Μ. Μπουλού τον Ιούλιο του 2021. Όμως δεν υποχώρησε, αμέσως μετά επανήλθε διορίζοντας στη θέση του πρύτανη τον αντιπρύτανη Νασί Ιντσί (Naci Inci), αγνοώντας επιδεικτικά την αρνητική ψήφο εμπιστοσύνης από τη Σύγκλητο προς το πρόσωπο του, με το συντριπτικό ποσοστό του 95%. Μόνο 3 καθηγητές ήταν πρόθυμοι να συνεργαστούν μεταξύ τους, ο ένας από αυτούς, ήταν ο καθηγητής του τμήματος Φυσικής και πλέον πρύτανης, ο Ν. Ιντσί.
Τον 2ο χρόνο της αντίστασης, η διοίκηση του Πανεπιστημίου υιοθέτησε τεχνοκρατικoύς χειρισμούς και παράνομες μεθοδεύσεις, χωρίς να προβεί σε πράξεις καταστολής σύμφυτες με την κατάληψη της ακαδημαϊκής ηγεσίας, που θα μπορούσαν να αποθαρρύνουν καθηγητές και να τους αναγκάσουν να εγκαταλείψουν την έδρα τους στο Πανεπιστήμιο. Οι εκλογές εντός της Πανεπιστημιούπολης (για τους κοσμήτορες, προέδρους τμημάτων και διευθυντές φόρουμ/οργανισμών) αγνοήθηκαν, ενώ καθιερωμένες, επίσημες διαδικασίες που εδράζονται στις δημοκρατικές αρχές λήψης αποφάσεων παραβιάστηκαν. Τρεις καθηγητές πλήρους απασχόλησης, όπως και άλλοι συνάδελφοι μερικής απασχόλησης, εντελώς αυθαίρετα, απολύθηκαν, ενώ δύο άλλοι καθηγητές αποβλήθηκαν με επίπλαστες κατηγορίες, επιβάλλοντας τους πειθαρχικές κυρώσεις, ενώ ταυτόχρονα εκδόθηκε εντολή απαγόρευσης εισόδου στην Πανεπιστημιούπολη. Περαιτέρω, αναβλήθηκαν επ’ αόριστον μαθήματα 20 επίτιμων καθηγητών, όπως και συνάδελφων που παραιτήθηκαν. Σε αρκετές σχολές, όπως τα τμήματα Βυζαντινών Σπουδών, Ευρωπαϊκών Σπουδών, Εκπαίδευση για την οικοδόμηση της Ειρήνης και Ερευνητικά Κέντρα εκτοπίστηκαν από τις εγκαταστάσεις τους. Για αρκετούς ακαδημαϊκούς υπάρχει εν εξελίξει πειθαρχική έρευνα, μόνο και μόνο γιατί εναντιώθηκαν στον πρύτανη. Ο Ν. Ιντσί ενάντια στη βούληση των σχολών και αγνοώντας προκλητικά το κριτήριο προσλήψεων καθηγητών με βάση την ακαδημαϊκή τους αξία, προχώρησε σε προσλήψεις ακατάλληλου διοικητικού και πανεπιστημιακού προσωπικού, εκ των οποίων όλοι έχουν δεσμούς με την κυβέρνηση. Ειδικότερα, με απόφαση του Συμβουλίου Ανώτατης Εκπαίδευσης καθαίρεσης 3 προέδρων από την ακαδημαϊκή τους βαθμίδα τον Ιανουάριο του 2022, ο νέος πρύτανης χωρίς να προβάλλει μια έγκυρη τεκμηρίωση απέκτησε, πλέον, τον πλήρη έλεγχο στη Σύγκλητο και στο Διοικητικό Συμβούλιο.
Έχοντας υποστεί όλες αυτές τις διώξεις, όλοι οι καθηγητές συνεχίζουμε τον αγώνα μας με κεντρικό σύνθημα: «Δεν υποχωρούμε! Δεν παραιτούμαστε!». Λαμβάνοντας υπόψη το εύρος της καταπίεσης που ασκείται στη χώρα, οι μορφές δράσης μας έχουν κυρίως συμβολικό χαρακτήρα, παρά συγκρουσιακό. Ως μια ένδειξη της αποφασιστικότητας του ακαδημαϊκού προσωπικού για τη συνέχιση του αγώνα, κάθε μέρα, εδώ και δύο χρόνια τώρα, πραγματοποιείται παράσταση διαμαρτυρίας των καθηγητών, οι οποίοι φορώντας την ακαδημαϊκή τους τήβεννο, γυρνάνε την πλάτη τους στο κτίριο που στεγάζεται η Πρυτανεία στη μικρή πλατεία, στα κεντρικά κτίρια της Πανεπιστημιούπολης. Και οι 29 σχολές όπως και τα 3 ινστιτούτα ομόθυμα έχουν προχωρήσει στη λήψη νομικών/διοικητικών μέτρων, με στόχο να ανακόψουν ή να αποτρέψουν τις παράνομες ενέργειες του πρύτανη, υποστηριζόμενοι από μια επιτροπή νομικών. Είναι προφανές ότι το διδακτικό προσωπικό διεξάγει έναν πολυδιάστατο αγώνα που εμπεριέχει και τη νομική του πτυχή. Έχει καταθέσει 50 αγωγές αναφορικά με διάφορα ζητήματα που στοχεύουν, κυρίως, στην αμφισβήτηση της διοικητικής προσέγγισης «από πάνω προς τα κάτω» του πρύτανη, κοσμητόρων και νέων μελών ΔΕΠ, όπως επίσης και της δημιουργίας νέων τμημάτων και νέων διορισμών, όπως αναφέρθηκε προηγουμένως.
Έχοντας πλήρη συναίσθηση ότι η μάχη για την ακαδημαϊκή ελευθερία και το αυτοδιοίκητο των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων απαιτεί πολλά περισσότερα από την υπεράσπιση ενός Πανεπιστημίου, οι καθηγητές του Βόσπορου έχουν προτείνει μια συνολική αναδιαμόρφωση του συστήματος Ανώτατης Εκπαίδευσης. Ενόψει των επικείμενων προεδρικών και βουλευτικών εκλογών έχουν ζητήσει από τα κόμματα της αντιπολίτευσης να προβούν σε ριζοσπαστικές μεταρρυθμίσεις με στόχο την απεξάρτηση των Πανεπιστημίων από την κυβερνητική «κηδεμονία».
Αν και ο δικός μας αγώνας στο Βόσπορο δεν μπόρεσε να δώσει το έναυσμα για να υπάρξουν αντίστοιχες ενέργειες αντίστασης σε άλλα τουρκικά Πανεπιστήμια μέχρι τώρα, ωστόσο έχει δημιουργήσει ένα τεράστιο κίνημα υποστήριξης στην κοινή γνώμη. Πρόσφατη σφυγμομέτρηση κατέδειξε ότι το 80% των πολιτών που είναι ενήμεροι για το πανεπιστημιακό κίνημα αντίστασης στο Βόσπορο, δικαιολογούν απόλυτα τις κινητοποιήσεις. Όλη αυτή η στήριξη σε μεγάλο βαθμό απορρέει από τη γενικευμένη δυσαρέσκεια, που καταγράφεται στην τουρκική κοινωνία. Όπως είναι γνωστό η δημοτικότητα του κυβερνώντος κόμματος σημειώνει φθίνουσα πορεία και η χώρα κλυδωνίζεται στη δίνη μιας ατελείωτης, βαθιάς, οικονομικής κρίσης.
Ακόμα και αν όλες οι κινητοποιήσεις συνθλίβονται βίαια, ένα Πανεπιστήμιο που συνεχίζει πεισματικά να αγωνίζεται αψηφώντας τον κυβερνητικό αυταρχισμό, καθίσταται σύμβολο ελπίδας ευρύτερων κοινωνικών και πολιτικών αλλαγών.
Zeynep Gambetti, Mine Eder, Ahmet Ersoy, Esra Mungan