Πονάει, αλλά κατανοώ ότι για τους νεότερους
η σημαία των σαντινίστας είναι ένα
σύμβολο καταπίεσης…»
Κλαούντια Καρόλ1
Μοιάζει να είναι μακρινό το 1961, οπότε ιδρύθηκε στη Νικαράγουα το «Μέτωπο Εθνικής Απελευθέρωσης των Σαντινίστας» (FSLN)2, μόλις δυο χρόνια μετά τη νικηφόρα επανάσταση στην Κούβα με στόχο την ανατροπή του στηριζόμενου από τις ΗΠΑ δικτατορικού καθεστώτος του Λ. Σομόσα, απόγονου της ομώνυμης δυναστείας που διατηρούσε την εξουσία –άμεσα ή έμμεσα– από το 1936, ο σκληρός και αιματηρός εμφύλιος πόλεμος που κράτησε 18 χρόνια και άφησε χιλιάδες νεκρούς, ανάπηρους, εξόριστους, ορφανά και τη χώρα -ιδιαίτερα την ύπαιθρο- κατεστραμμένη. Μακρινό μοιάζει να είναι και το 1981 όταν οι ΗΠΑ- CIA δεν ανέχτηκαν μια δεύτερη Κούβα στην «πίσω αυλή» τους και οργάνωσαν ένοπλες αντεπαναστατικές ομάδες, τις Κόντρας, για την ανατροπή της «κομμουνιστικής - δικτατορικής κυβέρνησης των Σαντινίστας». Εξάλλου, η νίκη του Ν. Ορτέγα στις εκλογές του 1984 αν και αναγνωρίστηκε ομόφωνα από τους διεθνείς παρατηρητές, αμφισβητήθηκε από τις ΗΠΑ και τις Κόντρας που συνέχισαν τη δολοφονική δράση τους μέχρι το 1990 οπότε ο νέος αυτός πόλεμος έληξε μετά από ειρηνευτικές συνομιλίες.
Όμως, μοιάζει να είναι σχετικά πρόσφατη η 19η Ιουλίου 1979, όταν οι Σαντινίστας μπήκαν πανηγυρικά στην πρωτεύουσα (Μανάγκουα) και με επικεφαλής τον Ντανιέλ Ορτέγα κατέλαβαν ουσιαστικά την εξουσία, ενώ το εννιαμελές Επαναστατικό Διευθυντήριο ήταν πανέτοιμο να ξεκινήσει άμεσα την υλοποίηση του φιλόδοξου και ανατρεπτικού οικονομικά, κοινωνικά και πολιτικά προγράμματός τους. Ακόμα πιο πρόσφατη η περίοδος που ακολούθησε τα αμέσως επόμενα χρόνια: Σε κλίμα ενθουσιασμού, ελπίδας και διεθνούς αλληλεγγύης3 προχωρούσε η οικοδόμηση της νέας κοινωνίας. Πόσα όνειρα για ισότητα, δημοκρατία, αλληλεγγύη, δικαιοσύνη, σοσιαλισμό πλέχτηκαν εκείνη την περίοδο και πόσο πληγώνει το σήμερα, ιδιαίτερα, εκείνους και εκείνες που μέσα από το FSLN ή στο πλάι του πάλεψαν τόσα χρόνια για να πραγματωθούν.
Η επάνοδος των σαντινίστας στην εξουσία (2006) και η εξέλιξή της
Καταρχάς, την περίοδο 1990-2006, οι σαντινίστας έχασαν από τη συσπειρωμένη δεξιά στις προεδρικές εκλογές που διεξήχθηκαν. Το 2006, ο Ορτέγα είναι ξανά υποψήφιος του FSLN και εκλέγεται πρόεδρος στο β’ γύρο και έκτοτε παραμένει πρόεδρος με αντιπροεδρίνα τη σύζυγό του Ροσάριο Μουρίγιο και πολλά μέλη των οικογενειών τους σε κρίσιμες κυβερνητικές /κρατικές θέσεις. Ο νεποτισμός, ο αυταρχισμός, ο έλεγχος όλων των θεσμών από το κόμμα (FSLN), η κρατική καταστολή κλιμακώνονται χρονικά. ενώ οι κριτικές αριστερές φωνές φυλακίζονται. Ταυτόχρονα, τα αντικαπιταλιστικά χαρακτηριστικά αργά αλλά σταθερά εξανεμίζονται, ενώ τα αντιιμπεριαλιστικά υποβαθμίζονται. Παράλληλα, η φτώχια αγγίζει όλο και μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού, οι κοινωνικές ανισότητες διευρύνονται, η μετανάστευση αυξάνεται, η νεολαία ασφυκτιά και οι προβλέψεις δεν είναι ευοίωνες. Συνοπτικά, οι Σαντινίστας και ο Ν. Ορτέγα ειδικότερα, έχουν αλλάξει ιδεολογικά και πολιτικά, ωστόσο σημάδια της μετάλλαξής τους ήταν ήδη ορατά πριν το 2006. Ενδεικτικά, το 1998 η προγονή του Ν. Ορτέγα τον καταγγέλλει για βιασμό και συστηματική κακοποίηση. Τόσο ο ίδιος όσο η μητέρα της τη διαψεύδουν και τη δημόσια σιωπή που ακολούθησε μόνο φεμινίστριες - σαντινίστριες τόλμησαν να σπάσουν, καταγγέλλοντας τον Ορτέγα στο εσωτερικό και στο εξωτερικό, χωρίς να υπερισχύσει η άποψη ότι η κάθε κριτική/καταγγελία γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης από τους απανταχού εχθρούς της επανάστασης. Το πλήρωσαν το θάρρος τους με σύλληψη, βασανιστήρια σωματικά και ψυχολογικά, πολυετείς ποινές (κάποιες είναι ακόμα στη φυλακή). Η ίδια δημόσια σιωπή και για το «νόμιμο» γρήγορο πλουτισμό κομματικών –κυβερνητικών στελεχών ή πρακτικών τους που αντίβαιναν σαντινίστικες αρχές και αξίες.
Εξάλλου, η σύνθεση του FSLN έχει αλλάξει: εκτός από τα κεντρώα κόμματα που αποχώρησαν τη 10ετία του 1980, αργότερα και σταδιακά αποχώρησαν - αποστασιοποιήθηκαν επώνυμοι ή ανώνυμοι μαχητές-τριες του εμφυλίου ή/και των χρόνων της ανοικοδόμησης της χώρας και ορισμένοι/ες ίδρυσαν ή συμμετέχουν σε μικρά αριστερά ή σοσιαλδημοκρατικά κόμματα (δεν ταυτίζονται με τα αντίστοιχα δυτικά).
Η μαζική λαϊκή εξέγερση κα η βάναυση καταστολή του 2018
Η βάναυση καταστολή φοιτητικής διαδήλωσης από την αστυνομία και παραστρατιωτικούς, ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι της οργής τόσων χρόνων και ξεπεράστηκε ο φόβος. Αποτέλεσε την απαρχή της μαζικής, λαϊκής εξέγερσης που διήρκησε τρεις μήνες και εξαπλώθηκε σε όλη τη χώρα. Το καθεστώς Ορτέγα - Μουρίγιο απάντησε με ακόμα πιο βίαιη καταστολή. Σύμφωνα με στοιχεία ανεξάρτητων οργανισμών δικαιωμάτων σε αυτό το τρίμηνο καταγράφηκαν πάνω από 310 νεκροί –ές (64% νεότεροι από 40 ετών, το 82% πυροβολήθηκε στο κεφάλι, το λαιμό, το θώρακα), 2.000 τραυματίες, 216 φυλακίστηκαν με βαριές κατηγορίες - ποινές, ενώ άγνωστος παραμένει ο αριθμός των «αγνοουμένων». Να επισημανθεί ότι η ήδη χρόνια καταστολή στις περιοχές ιθαγενών ή αφρονικαραγουανών πήρε τραγικές διαστάσεις.
Η κοινωνική - πολιτική κρίση συναρθρωμένη με την οικονομική βάθυνε και αυτό εκφράστηκε και στις αμφισβητούμενες ως ελεύθερες εκλογές (7/11/21) όπου προηγήθηκε πογκρόμ συλλήψεων – φυλακίσεων «αντιπάλων». Τελικά, Ορτέγα –Μουρίγιο επανεξελέγησαν και συνεχίζουν ακάματα και απάνθρωπα το κυνήγι των μαγισσών.
Η απανθρωπιά δεν έχει όρια
Στις 7 του περασμένου Φλεβάρη, 222 πολιτικοί κρατούμενοι-ες σε διάφορες φυλακές της χώρας μεταφέρονται στο αεροδρόμιο με άκρα μυστικότητα και επιβιβάζονται σε πτήση τσάρτερ με προορισμό τις ΗΠΑ. Λίγο πριν προσγειωθούν στην Ουάσινγκτον πληροφορούνται ότι με τροποποίηση του Συντάγματος χάνουν την υπηκοότητά τους και στερούνται πλέον τα πολιτικά τους δικαιώματα. Μετά το διεθνή σάλο, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ διαβεβαιώνει ότι η συμφωνία πρόβλεπε την συμφωνία των ατόμων και την κατοχή διαβατηρίων. Αμέσως, χώρες της Λ. Αμερικής (Μεξικό, Χιλή, Κολομβία) και η Ισπανία προσέφεραν υπηκοότητα στα νέα απάτριδα άτομα. Την ίδια τύχη είχαν λίγες μέρες αργότερα άλλα 99 άτομα. Μεταξύ πολλών άλλων αποκαλύφθηκαν οι ομαλοποιημένες σχέσεις του καθεστώτος με τον πραγματικό εχθρό.
Με αφορμή τις εξελίξεις αυτές έχει… ανάψει η συζήτηση για το χαρακτήρα του κράτους που αυτοπροσδιορίζεται ως επαναστατικού με επίκεντρο τη Δημοκρατία.
Σημειώσεις:
1. Αναφέρεται στο κάψιμο σημαιών από νέες-ους στην εξέγερση του 2018. Η Κ. Καρόλ είναι Αργεντίνα, μέλος του Λατινοαμερικάνικου Συμβουλίου Κοινωνικών Επιστημών, εμψυχώτρια λαϊκής εκπαίδευσης.
2. Ο Αουγούστο Σαντίνο ήταν ηγέτης του ένοπλου τμήματος του Μαρξιστικού Κόμματος Εργασίας που ιδρύθηκε το 1925 μετά την πτώση της δικτατορίας Τσιαμόρο (…) και ηγήθηκε της μαζικής εξέγερσης κατά της παραμονής στρατιωτικών τμημάτων των ΗΠΑ στη χώρα και των ντόπιων συνεργατών της που ανάγκασαν τις ΗΠΑ να αποσυρθούν το 1933. Τον επόμενο χρόνο (1934) ο Σαντίνο δολοφονείται και το 1937 ξεκινά μια νέα περίοδος δικτατορίας, του Α.Σομόσα.
3. Αλληλέγγυες ομάδες/άτομα από χώρες της Λατινικής Αμερικής αλλά και της Ευρώπης (συμπεριλαμβάνεται και η Ελλάδα) όπου είχαν δημιουργηθεί επιτροπές αλληλεγγύης στον αγώνα των σαντινίστας.