Οράσιο Καστεγιάνος Μόγια «Αηδία. Ο Τόμας Μπέρνχαρντ στο Σαν Σαλβαδόρ», μετάφραση- επίμετρο: Λευτέρης Μακεδόνας, εκδόσεις Νησίδες, 2023
Εξ Ονδούρας (μητέρα) και εκ Ελ Σαλβαδόρ (πατέρας), ο Οράσιο Καστεγιάνος Μόγια γεννήθηκε το 1957 στην πρωτεύουσα της πρώτης, Τεγκουσιγκάλπα. Συνδυασμός συντηρητικών συγγενών και ενεργών μελών τού Κομουνιστικού Κόμματος του Ελ Σαλβαδόρ, με διωγμούς και εξορίες. Πολύ μικρός έρχεται οικογενειακώς στη χώρα του και στα δεκαεφτά του (1975), σπουδαστής σε καθολικό κολέγιο, βιώνει τη σφαγή πενήντα φοιτητών κι ακαδημαϊκών από τον στρατό. Η προσπάθεια σπουδών αποτυγχάνει και, ενώ ο εμφύλιος είναι προ των θυρών, ο Μόγια αποδρά, το 1979, στον Καναδά όπου σπουδάζει στο Πανεπιστήμιο Γιορκ του Τορόντο. Στον Εμφύλιο Πόλεμο δημοσιογραφεί στην Κόστα Ρίκα και στο Μεξικό, φίλα προσκείμενος στο αντάρτικο του FMLN. Επιστρέφει το 1991. Έχει δημοσιεύσει μερικά από τα πιο σημαντικά μυθιστορήματα για την Κεντρική Αμερική – για τον εμφύλιο της Γουατεμάλας, τις ενδοπαραταξιακές συγκρούσεις της σαλβαδοριανής Αριστεράς, την παρακμή της άρχουσας τάξης. Το 1997, ο Μόγια επιστρέφει πάλι για δέκα χρόνια στο Μεξικό. Το μυθιστόρημά του «Αηδία. Ο Τόμας Μπέρνχαρντ στο Σαν Σαλβαδόρ» προκάλεσε τεράστιες αντιδράσεις, κάψιμο βιβλίων, απειλές για τη ζωή του. Τώρα διδάσκει στο Πανεπιστήμιο της Αϊόβα των ΗΠΑ.
Στην ουσία πρόκειται για έναν μονόλογο αλά Τόμας Μπέρνχαρντ. Είναι γνωστή η «αγάπη» που έτρεφε ο αυστριακός συγγραφέας για τους συμπατριώτες του. Αντιστοίχως και ο Εντγκάρδο Βέγκα, όταν χρειάζεται, ύστερα από 18 χρόνια, να ταξιδέψει πίσω στα μέρη του για την κηδεία της μητέρας του. Αυτή η επιστροφή προκαλεί άσχημες μνήμες για τη βία και το λουτρό αίματος – με απαγωγές, άγριους βασανισμούς και δολοφονίες πολιτών, ρεκόρ κρατούμενων, με στόχο την τρομοκράτηση του πληθυσμού. Στρατός και τάγματα θανάτου δρούσαν ανεξέλεγκτα με αποκορύφωμα τη δολοφονία του δημοφιλούς Αρχιεπισκόπου Όσκαρ Ρομέρο το 1980. Αλλά και αυτή του μεγάλου επαναστάτη ποιητή Ρόκε Ντάλτον από μέλη της αριστερής οργάνωσης στην οποία συμμετείχε και ο ίδιος. Είναι ο Μόγια, ο φίλος του Βέγκα, αυτός που μεταφέρει τα λεγόμενα του δευτέρου σ’ έναν ομολογουμένως καυστικό και αθυρόστομο μονόλογο που αναδεικνύεται γλαφυρά από τη μετάφραση του Λευτέρη Μακεδόνα μαζί με το κατατοπιστικό ιστορικά επίμετρό του. Άσκηση ύφους γεμάτη ένταση και οργή για την όζουσα διαφθορά στην, υποτιθέμενη, πατρίδα του, σκληρή κριτική στους επίσημους θεσμούς και στην άθλια μικροαστική νοοτροπία.