Η Μαύρη Ήπειρος πάντα αποτελούσε πεδίο προβολής ισχύος και συνεπώς γεωπολιτικής συνύπαρξης ή αντιπαράθεσης των μεγάλων δυνάμεων, στις οποίες προστίθενται και οι χώρες του Αραβικού Κόλπου. Στο Σουδάν οι εμφύλιοι πόλεμοι και η παντελής έλλειψη σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τελικά της ίδιας της ανθρώπινης ζωής αποτελούν αναπόσπαστα συστατικά της πολιτικο-στρατιωτικής ταυτότητας του σουδανέζικου κράτους, με αφετηρία το 1956, όταν απέκτησε την ανεξαρτησία του. Οι σφοδρές συγκρούσεις μεταξύ Βορρά–Νότου από το προηγούμενο έτος, το 1955, οδηγούν στον πρώτο εμφύλιο που διήρκεσε έως το 1972, με κυριότερο αίτημα την αυτονόμηση των πόλεων του Νότου. Ο δεύτερος εμφύλιος, θα μπορούσαμε να πούμε συνέχεια του προηγούμενου, έλαβε χώρα από το 1983–2005 και στις 9/7/2011 θεσπίζεται η ανεξαρτησία του Νότου. Το Νότιο Σουδάν γίνεται ανεξάρτητο κράτος, με τις ευλογίες των ΗΠΑ, μετά από δύο δεκαετίες ανηλεούς αντάρτικου πολέμου, αποτελώντας την εθνική εστία για 10 πόλεις και για δεκάδες εθνικές ομάδες, περίπου 60.
Οι δύο αντίπαλοι πολέμαρχοι
Στην αφρικανική χώρα μαίνεται μια άγρια σύγκρουση μεταξύ των δύο αντίπαλων στρατηγών: του Αμπντελφαττάχ αλ-Μπουρχάν (Abdelfattah al-Burhan), επικεφαλής του σουδανέζικου στρατού, και του δεύτερου στην στρατιωτική ιεραρχία, Μοχάμεντ Χαμντάν Ντάγκαλο (Mohamed Hamdan Dagalo), που αποκαλείται και Χεμέντι (Hemedti), επικεφαλής των πανίσχυρων δυνάμεων ταχείας απόκρισης (Rapid Support Forces- RSF). Και εδώ να τονίσουμε ότι η χώρα διαθέτει τεράστια αποθέματα ορυκτού πλούτου, πετρελαίου, μεταλλευμάτων και ειδικότερα χρυσού. Τα ορυχεία εξόρυξης εντοπίζονται στην πόλη Νταρφούρ και υπάγονται στη δικαιοδοσία του πολέμαρχου Μ. Χ. Ντάγκαλο.
Οι φονικές μάχες που ξεκίνησαν το Σάββατο στις 15/4, στη χώρα που συνιστά ένα «αποτυχημένο κράτος», σύμφωνα με τον καθηγητή Πολιτικής Επιστήμης Χαμέντ Ελ-Τιζάνι Αλί (Hamed El Tijani Ali), δεν έχουν αμιγώς ενδογενή αίτια. Στη χώρα διεξάγεται, όπως στην Υεμένη, Συρία και Λιβύη, παλιότερα, ένας πόλεμος δια αντιπροσώπων, στον οποίο εμπλέκονται οι μεγάλες δυνάμεις. Ήδη από την έναρξη της σύγκρουσης μέχρι την προηγούμενη Τετάρτη υπήρχε αδήριτη ανάγκη άμεσης αντιμετώπισης των διατροφικών αναγκών 11,7 εκ. πολιτών.
Παρεμβατικότητα ΗΠΑ-Ισραήλ
Όσο αφορά την παρεμβατικότητα ΗΠΑ και Ισραήλ –για το τελευταίο οι εξαγωγές όπλων σε καθεστώτα που εμπλέκονται σε βίαιες συγκρούσεις είναι εγγεγραμμένες στο ισραηλινό «DNA», σύμφωνα με τον στρατιωτικό αναλυτή Γιοσσί Μέλμαν (Yossi Melman)– ο γνωστός βετεράνος δημοσιογράφος Αμπντέλ Μπάρι Ατουάν (Abdel Bari Atwan), πρώην αρχισυντάκτης της παναραβικής εφημερίδας Al-Quds Al-Arabi, γράφει αναφορικά με την εμφύλια σύρραξη: «Αυτές είναι οι συνέπειες που απορρέουν από τις συμφωνίες εξομάλυνσης των σχέσεων με Ισραήλ και τα αμερικανικά τεχνάσματα που υποσχέθηκαν στον λαό του Σουδάν ευημερία και αφθονία, εάν ο Μπουρχάν ανταλλάξει χειραψίες με τον Μπ. Νετανιάχου και ο Ντάγκαλο πάει με πνεύμα δουλοπρέπειας στο Τελ Αβίβ, θεωρώντας ότι είναι κράτος φιλικό που θα επιλύσει όλα τα προβλήματα του Σουδάν».
Η στάση των εξωτερικών δρώντων
Η Σ. Αραβία υιοθετεί το δόγμα της ουδετερότητας, καλώντας τους δύο στρατηγούς να συναντηθούν στο Ριάντ, πρωτεύουσα της χώρας, για τον τερματισμό της σύγκρουσης.
Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα υπέγραψαν συμφωνίες 1,5 δισ. αγοράς χρυσού και εξαγοράς τεράστιας έκτασης γεωργικής γης με τον στρατάρχη των RSF. Άλλωστε, ο στρατός του πολέμησε στο πλευρό του δυτικο-αραβικού συνασπισμού εναντίον των σιιτικών πολιτοφυλακών των ανταρτών Χούτι στην Υεμένη.
Οι ΗΠΑ στηρίζουν τον πρωθυπουργό Αμπντάλλα Χάμντο (Abdalla Hamdok) και προωθούν κυρώσεις εναντίον των δύο στρατηγών. Επιπρόσθετα ζητούν την παρέμβαση της Σ. Αραβίας, ΗΑΕ, αλλά και του Ισραήλ για τον τερματισμό της σύγκρουσης. Ταυτόχρονα, προσπαθούν να αποτρέψουν τη συμφωνία παραχώρησης στρατιωτικής βάσης στη Ρωσία στην πόλη Πορτ-Σουδάν (παραθαλάσσια πόλη του Αν. Σουδάν στην Ερυθρά Θάλασσα, που διαθέτει μεγάλο λιμάνι), που υπεγράφη στις 8/12/2020. Κύριος στόχος της συμφωνίας είναι η εδραίωση της ειρήνης και της ασφάλειας στην περιοχή. Οι Ρώσοι παραμένουν ουδέτεροι μεταξύ των αντιμαχόμενων πλευρών. Άλλωστε, η (φημολογούμενη) παρουσία ρώσων μισθοφόρων της Βάγκνερ δεν πρόκειται να αλλάξει την έκβαση της σύγκρουσης.
Ο αιγύπτιος πρόεδρος, Αμπντέλ Φατάχ αλ-Σισί (Abdel Fattah al-Sisi) και ο πρόεδρος του νότιου Σουδάν Σάλβα Κίρ Μαγιαρντίτ (Salva Kiir Mayardit) εντείνουν τις διπλωματικές τους προσπάθειες για την κατάπαυση πυρός στην αφρικανική χώρα. Η Αίγυπτος στηρίζει τον στρατηγό του σουδανέζικου στρατού Α. Α. Μπουρχάν, καθώς οι αξιωματούχοι της εκπαιδεύουν τον σουδανέζικο στρατό. Περαιτέρω το αδιέξοδο των διαπραγματεύσεων με την Αιθιοπία, όσον αφορά το μεγάλο υδροηλεκτρικό φράγμα στον Νείλο και την πλήρωση της τεράστιας δεξαμενής του για 4η φορά εντείνεται, καθώς το Σουδάν έχει βυθιστεί σε μια εμφύλια σύρραξη με απρόβλεπτες συνέπειες –διάχυση της αποσταθεροποίησης ακόμα και σε περιφερειακό επίπεδο– και συνεπώς η Αίγυπτος επιβαρύνεται. Αιγύπτιοι αξιωματούχοι, που βρίσκονταν εντός της στρατιωτικής βάσης στην πόλη Μερόη στο Σουδάν, συνελήφθησαν από τον στρατό των διαβόητων δυνάμεων ταχείας απόκρισης (RSF). Ήδη μετά το αιγυπτιακό τελεσίγραφο, άμεσης απελευθέρωσης όλων των αιχμάλωτων αξιωματικών, εντός 72 ωρών, όλοι είναι πλέον ασφαλείς στην αιγυπτιακή πρεσβεία στο Χαρτούμ.
Οι δυνάμεις ταχείας απόκρισης (RSF)
Οι RSF αποτελούν τη συνέχεια των Γιαντζαβίντ (Janjaweed), οι οποίοι ήταν νομάδες ένοπλων Αράβων, τους οποίους αποκαλούσαν «καβαλάρηδες του διαβόλου». Σύμφωνα με τον αφρικανό ακαδημαϊκό και συγγραφέα Τσέγκα Ετέφα (Tsega Etefa) διαχρονικά σκορπούσαν τον τρόμο με κατηγορίες για εγκλήματα πολέμου, εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και περαιτέρω ότι διέπραξαν γενοκτονία εναντίον του άμαχου πληθυσμού. Με απόφαση του Α. Α. Μπουρχάν, το 2013 οι παραστρατιωτικές ένοπλες ομάδες συγκροτούν τις δυνάμεις RSF και εντάσσονται στις δυνάμεις κρατικής καταστολής, υπό την αιγίδα των υπηρεσιών ασφαλείας. Η ηγεσία τους ανατίθεται στον Μ. Χ. Ντάγκαλο. Σύμφωνα με το Παρατηρητήριο Ανθρώπινων Δικαιωμάτων, το 2004 στην πόλη Νταρφούρ οι RSF προέβησαν στη μαζική εκτέλεση 200 αγροτών, αλλά και αρχηγών των κοινοτήτων στο Δυτικό Νταρφούρ.
Η εξέγερση του 2018 και τα στρατιωτικά πραξικοπήματα
Οι μεγαλειώδεις πορείες εκατοντάδων χιλιάδων πολιτών του σουδανέζικου λαού, που διήρκεσαν 4 μήνες, με αφορμή τη δραματική αύξηση του κόστους ζωής και την επιδείνωση των συνθηκών διαβίωσης, γρήγορα εξελίχθηκαν σε αντικυβερνητικές. Ξεκίνησαν στις 13/12/2018 στην Εντ Νταμαζίν (Ed Damazin) με σύνθημα «όλες οι πόλεις είναι τμήματα της πατρίδας μας». Η λαϊκή εξέγερση αποτέλεσε τον καταλύτη για την ανατροπή του δικτάτορα Ομάρ αλ-Μπασίρ (Omar al-Bashir) που κυβερνούσε τη χώρα επί 30 χρόνια με νέο στρατιωτικό πραξικόπημα στις 11/4/2019, που εκδηλώθηκε υπό την ηγεσία του αρχηγού του στρατού Αχμέντ Αγάντ Ίμπν Αφ (Ahmed Awad Ibn Auf). Με την παραίτηση του, ορίζεται ως πρόεδρος του «Μεταβατικού Στρατιωτικού Συμβουλίου» ο Α. Α. Μπουρχάν και ως αντιπρόεδρος ο Μ. Χ. Ντάγκαλο. Στη συνέχεια, με τη μεσολάβηση της Αφρικανικής Ένωσης και της Αιθιοπίας, θεσπίζεται μια οιονεί συνταγματική διακήρυξη, όπου προβλέπεται η σύσταση του «Συμβούλιου άσκησης κυριαρχίας» και του συνασπισμού «Δυνάμεων για την Ελευθερία και την Αλλαγή» (Forces for Freedom and Change -FFC), που διαμορφώνει τους όρους για τον σχηματισμό μεταβατικής κυβέρνησης που προέβλεπε τη συμμετοχή στρατιωτικών και πολιτικών δυνάμεων. Στη συνέχεια καθώς ακολουθούν νέες απόπειρες πραξικοπημάτων για την αποτροπή ανάθεσης της εξουσίας στις πολιτικές δυνάμεις, διαμορφώνεται η κλιμακούμενη αντιπαλότητα των δύο στρατηγών. Η σύγκρουση τους που κορυφώθηκε στις 15/4/2023, στην ουσία αφορά την καθολική αρπαγή της εξουσίας από τον αντίπαλο, επιδιδόμενοι σε ένα «παίγνιο μηδενικού αθροίσματος», μέχρι τέλους. Ισραηλινοί αξιωματούχοι, διατηρώντας την ανωνυμία τους ενημέρωσαν το πρακτορείο ειδήσεων Axios ότι ήταν θέμα ημερών, αν όχι ωρών, η ανάθεση της εξουσίας στο πολιτικό φάσμα δυνάμεων πριν την έναρξη του πολέμου.
Ο κίνδυνος είναι ορατός για τη χώρα, καθώς ήδη, έως τώρα, 300 πολίτες σκοτώθηκαν από τα διασταυρούμενα πυρά και τουλάχιστον 2.000 έχουν τραυματιστεί βαριά: η περαιτέρω διχοτόμηση της χώρας λόγω της πλήρους κατάρρευσης της. Ποιος θα σταματήσει την αιματοχυσία; Η Δύση που αναζητούσε τον σχηματισμό οποιασδήποτε κυβέρνησης ακόμα και στρατιωτικής; Μήπως οι βραχίονες της Μουσουλμανικής Αδελφότητας με αφετηρία το Εθνικό Κόμμα του Κογκρέσου του Ομάρ αλ-Μπασίρ καραδοκούν για την επάνοδο τους στην εξουσία;
Στο Σουδάν διαλέγεις πως πεθαίνεις: είτε από την έλλειψη νερού, είτε από σφαίρες. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη μπορεί να αισθάνεται υπερήφανη: σίγουρα η χρήση του Predator από τους αιμοδιψείς πολέμαρχους δολοφονεί με μεγαλύτερη ένταση άμαχο πληθυσμό, με σφαίρες σφηνωμένες σε κεφάλια μικρών παιδιών, χωρίς καμία δυνατότητα χειρουργικής επέμβασης στα βομβαρδισμένα νοσοκομεία.