Η επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων (LIBE) του ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου επισκέφτηκε την Αθήνα 6-8 Μαρτίου 2023. Στόχος της αποστολής ήταν η αξιολόγηση της δημοκρατίας στη χώρα, του κράτους δικαίου, των θεμελιωδών δικαιωμάτων, του τρόπου καταπολέμησης της διαφθοράς, της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης και της ασφάλειας των δημοσιογράφων.
Υπενθυμίζεται πως το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα δεν συμμετείχε στην αποστολή, ενώ ο Γιώργος Γεραπετρίτης είχε προσπαθήσει να αποτρέψει το ταξίδι, επικαλούμενος την σιδηροδρομική σύγκρουση στα Τέμπη. Τελικώς, όταν η αποστολή δεν απετράπη, ο υπουργός Επικρατείας είχε σχολιάσει πως «είναι εκπληκτικό το γεγονός ότι η επιτροπή LIBE επέλεξε να επισκεφθεί την Ελλάδα αυτή τη στιγμή», θεωρώντας πως πρόκειται και για προεκλογική πολιτική παρέμβαση και ανακοινώνοντας πως «κυβερνητικοί αξιωματούχοι δεν θα είναι διαθέσιμοι για συναντήσεις με την αντιπροσωπεία».
Κατά τη διάρκεια της αποστολής τα μέλη είχαν την ευκαιρία να συναντηθούν με εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών, δημοσιογράφους, την οικογένεια του Γιώργου Καραϊβάζ, εκπροσώπους της δικαιοσύνης και του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών.
Η αντιπροσωπεία συναντήθηκε επίσης με πρόσωπα από την Εθνική Αρχή Διαφάνειας, την Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, την Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών, τον Συνήγορο του Πολίτη και την Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου.
Είχαν αποσταλεί επίσημες προσκλήσεις για συναντήσεις με τον πρωθυπουργό, τον υπουργό Δικαιοσύνης, τον υπουργό Εσωτερικών, τον εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, τον αρχηγό της Αστυνομίας και τον πρόεδρο του Κοινοβουλίου, αλλά δεν υπήρξε ανταπόκριση από την ελληνική πλευρά και δεν πραγματοποιήθηκαν.
Στο draft της έκθεσης που δημοσιεύθηκε στις 11/04, αναφέρονται μεταξύ άλλων, ορισμένα συμπεράσματα της LIBE για την κατάσταση στην Ελλάδα.
Αρχικά, σημειώνεται η ανάγκη ενίσχυσης της ανεξαρτησίας της δικαστικής εξουσίας από την εκτελεστική εξουσία και γίνεται αναφορά στην επιστολή που απηύθυνε ο πρωθυπουργός στον εισαγγελέα του Αρείου Πάγου για τα γεγονότα στα Τέμπη. Επίσης, σχολιάζεται η υπερβολική διάρκεια των δικαστικών διαδικασιών και η πολύ αργή εκτέλεση δικαστικών αποφάσεων, με ιδιαίτερη αναφορά στη μη συμμόρφωση με τις αποφάσεις του ΕΔΔΑ, ιδίως όσον αφορά τις εθνοτικές, θρησκευτικές και γλωσσικές μειονότητες.
Στο ζήτημα της ελευθερίας του Τύπου η επιτροπή εντόπισε πολιτική πίεση και ανεπαρκή κάλυψη ορισμένων θεμάτων. Δεν υπάρχει πρόοδος στην έρευνα της δολοφονίας του δημοσιογράφου Καραϊβάζ, σύμφωνα με την LIBE που καλεί τις ελληνικές αρχές να ζητήσουν βοήθεια από την Europol.
Φυσικά καταγράφεται το σκάνδαλο Predator, οι περιπτώσεις παρακολούθησης δημοσιογράφων, οι διώξεις κατά δημοσιογράφων (SLAPP αγωγές) και οι απειλές, σε ένα μιντιακό περιβάλλον με ολιγάρχες -ιδιοκτήτες ΜΜΕ.
Δεν παραλείπεται ο σχολιασμός της χρηματοδότησης των Μέσων ενημέρωσης κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Έλαβαν χρηματοδότηση πολυάριθμοι δικαιούχοι που λειτουργούσαν ψεύτικες ιστοσελίδες, ενώ Μέσα που συνδέονται με την αντιπολίτευση έλαβαν δυσανάλογα μικρότερα ποσά.
Ακόμα, καταγγέλλεται η κακή πρακτική νομοθέτησης. Γρήγορες και βιαστικές αλλαγές στη νομοθεσία με τροπολογίες της τελευταίας στιγμής, χωρίς σωστή δημόσια διαβούλευση ή δημόσιο έλεγχο. Γίνεται επίσης αναφορά στη δίωξη και τη συνεχιζόμενη παρενόχληση της εισαγγελέως κατά της διαφθοράς, Ελένης Τουλουπάκη.
Εκτενή ανάλυση για το προσφυγικό και μεταναστευτικό ζήτημα. Τα pushbacks, η καταπάτηση θεμελιωδών δικαιωμάτων, η συστηματική βία στα νησιά και την ηπειρωτική χώρα, συμπεριλαμβανομένης της σωματικής και σεξουαλικής κακοποίησης. Η ποινικοποίηση των ΜΚΟ που παρέχουν υποστήριξη, οι δυσκολίες όσων καλύπτουν το προσφυγικό καθώς η εργασία είναι σχεδόν αδύνατη, με παρενοχλήσεις από την αστυνομία και απειλές.
Ακόμα, καταγράφεται αυθαίρετη και δυσανάλογη χρήση βίας από τις δυνάμεις ασφαλείας, ιδίως τις αστυνομικές δυνάμεις και μία γενικότερη ανησυχία για τον τρόπο που η ΕΛ.ΑΣ ασκεί την εξουσία της.
Σχετικά με την σιδηροδρομική τραγωδία στα Τέμπη, η Επιτροπή LIBE σημειώνει πιθανή σύγκρουση συμφερόντων του υπουργού Επικρατείας και Μεταφορών-Υποδομών Γιώργου Γεραπετρίτη, λόγω των στενών οικογενειακών δεσμών του με τον διευθύνοντα σύμβουλο της Τέρνα Α.Ε., μιας από τις μεγαλύτερες εταιρείες κατασκευής και διαχείρισης υποδομών στη χώρα.
Τέλος, η επιτροπή LIBE καταγράφει έλλειψη ισότητας, διακρίσεις στην πρόσβαση στο σύστημα υγειονομικής περίθαλψης και φαινόμενα συστημικού ρατσισμού. Τονίζει τρανσφοβικές πρακτικές που το ελληνικό κράτος δεν έχει αντιμετωπίσει, νομοθετικά κενά στην νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου, αλλά φυσικά υπενθυμίζει και την έλλειψη πολιτικού γάμου για όλα τα πρόσωπα. Ξεχωριστή αναφορά γίνεται στα ΛΟΑΤΚΙ+ πρόσωπα προσφύγων που αντιμετωπίζουν περισσότερες δυσκολίες και αποκλεισμούς, αλλά και στις διακρίσεις εις βάρος των πολιτών Ρομά.
Η επιτροπή LIBE κατέγραψε περιληπτικά μερικές μόνο από τις παθογένειες της χώρας, σε μία τριήμερη επίσκεψη που λοιδορήθηκε από την κυβέρνηση. Στην προεκλογική συζήτηση για ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος -που ίσως κάποτε γίνει- τα κόμματα οφείλουν να παρουσιάσουν συγκεκριμένες πολιτικές απαντήσεις σε κάθε πρόβλημα που θίγει η επιτροπή. Η Νέα Δημοκρατία απάντησε ήδη «κλείνοντας την πόρτα» στα αιτήματα συνάντησης.