Στον απόηχο της αεροπορικής επιδρομής που έκανε την προηγούμενη βδομάδα η στρατιωτική χούντα της Μιανμάρ εναντίον αμάχων στην περιοχή Σαγκάινγκ, που ελέγχεται από τους αντάρτες, σκοτώνοντας περισσότερους από 100 ανθρώπους και καταστρέφοντας βασικές υποδομές, ο Μάουνγκ Ζαρνί, συνιδρυτής της FORCEA, ενός δικτύου αντιφρονούντων, διανοουμένων, εξόριστων, και ακτιβιστών υπέρ της δημοκρατίας στη Νοτιοανατολική Ασία, μιλάει στην «Εποχή» για την κλιμάκωση των επιθέσεων του τελευταίου διαστήματος από την πλευρά του καθεστώτος, την ένοπλη αντίσταση και την προοπτική να βρεθεί μια λύση για τον τερματισμό της βίας στη χώρα.
Πώς θα περιέγραφες τη σημερινή κατάσταση στην Μιανμάρ, 26 μήνες μετά το πραξικόπημα;
Η βία κατά των αμάχων κλιμακώνεται. Η τεράστια στρατιωτική δύναμη του καθεστώτος είναι ο κύριος υπεύθυνος της βίας, συμπεριλαμβανομένων των συχνών αεροπορικών επιδρομών εναντίον του άμαχου πληθυσμού. Σε όλη τη χώρα υπάρχουν 24 εθνοτικές ένοπλες οργανώσεις, καθώς σχεδόν κάθε εθνική κοινότητα αισθάνεται ότι χρειάζεται να οπλιστεί ενάντια στον κεντρικό στρατό και τις θηριωδίες του. Πριν από δύο χρόνια, όταν οι ειρηνικές διαδηλώσεις κατά του πραξικοπήματος αντιμετωπίστηκαν με εκτεταμένη και υπερβολικά βίαιη καταστολή από τον στρατό, χιλιάδες διαδηλωτές από όλα τα κοινωνικά στρώματα επέλεξαν να πάρουν τα όπλα, οργανώνοντας αυτό που είναι γνωστό ως Δυνάμεις της Λαϊκής Άμυνας. Τώρα αυτές οι κοινοτικές πολιτοφυλακές κατά του πραξικοπηματικού καθεστώτος, που εκτιμάται ότι είναι περίπου 600, παίρνουν χρήματα τόσο από τις φιλοδημοκρατικές κοινότητες όσο και από τη διασπορά, που τα χρησιμοποιούν για να αγοράσουν όπλα και υλικά κατασκευής οπλισμού. Μερικές από τις μεγαλύτερες εθνοτικές ένοπλες οργανώσεις, όπως η Karen National Union, η Kachin Independence Organisation, το Karenni National Progressive Party, ο Arakan Army και το Chin National Front, συνεργάζονται και υποστηρίζουν την αντίσταση. Πολλές από αυτές τις ομάδες μοιάζουν με τους παλιούς αντιφασίστες «παρτιζάνους» της τότε κατεχόμενης από τους Ναζί Ευρώπης. Οι κοινές αντιστασιακές τους επιχειρήσεις έγιναν αποτελεσματικές στρατηγικές τους τελευταίους 26 μήνες. Αυτό που δεν έχει προηγούμενο είναι το γεγονός ότι ο κεντρικός στρατός, που είναι γνωστός ως Tatmadaw, δεν έχει πλέον την υποστήριξη του λαού. Οι κυρίαρχοι Βιρμανοί αισθάνονται εξαιρετικά θυμωμένοι και αποξενωμένοι από την ακραία βία του καθεστώτος, που καίει ολόκληρα χωριά στις πεδιάδες της κεντρικής Ξηρής Ζώνης, όπου οι βουδιστές Βιρμανοί είναι η κυρίαρχη εθνοτική κοινότητα. Το στρατιωτικό καθεστώς έχει σκοτώσει μέχρι στιγμής περισσότερους από 3.000 ανθρώπους και έχει φυλακίσει πάνω από 20.000 μέσα σε 26 μήνες. Αλλά και η αντίσταση κατά του πραξικοπήματος έχει επίσης σκοτώσει αρκετές χιλιάδες ανθρώπων, που πιστεύεται ότι εργάζονταν ως πληροφοριοδότες και ως διοικητικό προσωπικό του καθεστώτος. Το κράτος αυτό καθαυτό έχει κατακερματιστεί βαθιά, καθώς καμία μεμονωμένη δύναμη ή παράγοντας στη Μιανμάρ δεν έχει σήμερα τον έλεγχο, εδαφικά ή διοικητικά, της χώρας. Η μισή χώρα βρίσκεται υπό τον έλεγχο του στρατιωτικού καθεστώτος και η υπόλοιπη είναι στα χέρια διαφόρων εθνοτικών ένοπλων οργανώσεων και των Δυνάμεων της Λαϊκής Άμυνας. Αυτό που συμβαίνει είναι κάποιο είδος εσωτερικής βαλκανοποίησης, αλλά συγκρατείται εντός των συνόρων της χώρας.
Ποια είναι τα στηρίγματα της στρατιωτικής χούντας στο εξωτερικό;
H κύρια υποστήριξη είναι τα χρήματα από πολυεθνικές εταιρείες από όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων δημοκρατικών χωρών όπως οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, ο Καναδάς, η Ιαπωνία κλπ, καθώς και από Ασιάτες επενδυτές, συχνά με στενούς δεσμούς με αυταρχικά κράτη της Ασίας, όπως η Σιγκαπούρη, η Ταϊλάνδη, το Βιετνάμ, κλπ. Η Κίνα και η Ρωσία είναι φυσικά οι δύο σημαντικότεροι υποστηρικτές της Μιανμάρ. Και οι δύο πωλούν όπλα στο καθεστώς και του παρέχουν προστασία έναντι του βέτο στο Συμβούλιο Ασφαλείας. Και αρκετές χώρες της ASEAN (Ένωση των Χωρών της Νοτιοανατολικής Ασίας), όπως η Ταϊλάνδη και το Βιετνάμ, είναι επίσης σημαντικοί σύμμαχοι της Μιανμάρ.
Κατά πόσο σε ανησυχεί η αύξηση της εξάρτησης από την Κίνα και την Ρωσία;
Σίγουρα ανησυχώ πολύ για την εμβάθυνση των δεσμών μεταξύ του στρατιωτικού καθεστώτος και αυτών των δύο ισχυρών απολυταρχιών, της Ρωσίας και της Κίνας. Η Ρωσία μεταφέρει τώρα αργό πετρέλαιο από τον Κόλπο της Βεγγάλης στην Ινδική Θάλασσα, μέσω του διπλού αγωγού αερίου και πετρελαίου που εδρεύει στην Μιανμάρ, στα κινεζικά διυλιστήρια εντός της Κίνας. Αυτό δεν αποτελεί καλό οιωνό για τη δημοκρατική αντίσταση και τον κόσμο που αντιτίθεται στο πραξικόπημα του 2021. Αντιθέτως, το στρατιωτικό καθεστώς πρέπει να αισθάνεται αναζωογονημένο λόγω της υποστήριξης που έχει από τις δύο αυτές χώρες που βρίσκονται πρακτικά σε πόλεμο.
Πώς μπορεί να ενισχυθεί ο απελευθερωτικός αγώνας του λαού; Πώς μπορεί να βοηθήσει η διεθνής κοινότητα;
Η ενίσχυση πρέπει να γίνει από τον ίδιο τον λαό. Πρέπει να έχουμε μια πιο αυτοκριτική οπτική απέναντι στα δικά μας κινήματα αντίστασης. Χρειάζεται να αναπτύξουμε κοινούς και συγκεκριμένους στόχους και να προχωρήσουμε πέρα από τη ρητορική της καταπολέμησης του κοινού εχθρού, του στρατού. Πρέπει να υπάρξει μια σοβαρή αναμόρφωση της τρέχουσας ηγεσίας υπό τη σημαία της NUG (κυβέρνηση εθνικής ενότητας). Η NUG είναι ιδεολογικά οπισθοδρομική και διανοητικά ανίκανη να σφυρηλατήσει ένα επαναστατικό όραμα για ολόκληρη την πολυεθνική χώρα των 55 εκατομμυρίων ανθρώπων. Αυτή η εξόριστη ή παράλληλη κυβέρνηση, που προσπαθεί να παρουσιαστεί ως ο νόμιμος εκπρόσωπος της Μιανμάρ, έχει κολλήσει στο παρελθόν. Διεκδικεί τη νομιμότητά της από τις εκλογές που διεξήχθησαν εντός του στρατιωτικού συνταγματικού πλαισίου του 2008, αλλά αυτό το πλαίσιο είναι κατηγορηματικά αντιδημοκρατικό. Αντί να συμπεριφέρεται και να σκέφτεται ως μια επαναστατική ηγεσία - ομπρέλα, η NUG κρατά την συντριπτική εκλογική νίκη του Εθνικού Συνδέσμου για τη Δημοκρατία (σημ: ήταν το κόμμα της πρώην πρωθυπουργού Αούνγκ Σαν Σου Κι, που ανατράπηκε το 2021). Πώς μπορεί ένα κίνημα αντίστασης να αντλήσει αντιφατικά τη νομιμοποίησή του από μια αντιδημοκρατικά σχεδιασμένη εκλογή; Η δεύτερη αποτυχία της ηγεσίας της NUG είναι ότι δεν μπόρεσε να δημιουργήσει έναν ευρύ πολυεθνικό συνασπισμό με τις εθνοτικές ένοπλες οργανώσεις που επιθυμούν να απαλλαγούν από το στρατιωτικό καθεστώς. Αυτά τα ελαττώματα πρέπει να διορθωθούν μεταξύ των αντιστασιακών οργανώσεων και κοινοτήτων. Φυσικά, καμία αντίσταση ενάντια σε μια δικτατορία, ή σε έναν αποικιοκράτη, δεν γίνεται στο κενό. Η βιρμανική αντίσταση δεν αποτελεί εξαίρεση. Χρειαζόμαστε χρήματα, πολιτική υποστήριξη, όπλα, και άλλου είδους ενέργειες ενδυνάμωσης τόσο από συμπαθούντα κράτη ή κυβερνήσεις όσο και από τους αποφασισμένους αντιστασιακούς για να συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε.
Πώς ερμηνεύεις την κλιμάκωση των επιθέσεων που κάνει το τελευταίο διάστημα o στρατός της χούντας απέναντι στην αντίσταση;
Ο στρατός χάνει γρήγορα το μονοπώλιό του στη βία. Τα πρακτικά της συνάντησης των αρχηγών των μυστικών πληροφοριών που διέρρευσαν τα Χριστούγεννα, δείχνουν ότι το στρατιωτικό καθεστώς γνωρίζει πως χάνει εδάφη και ότι λαός σε όλη τη χώρα υποστηρίζει την αντίσταση. Πολλές χιλιάδες νέοι, περίπου 60.000, έχουν πάρει τα όπλα, καθώς βλέπουν ότι η βία είναι η μόνη γλώσσα που καταλαβαίνει και λαμβάνει υπόψη ο στρατός. Όμως ενθαρρυμένο από την πλήρη υποστήριξη της Ρωσίας και της Κίνας, καθώς και από την ανικανότητα της ASEAN (Ένωση των Χωρών της Νοτιοανατολικής Ασίας) ως μπλοκ, το καθεστώς επιτίθεται για να βγει από το αδιέξοδο που έχει βρεθεί εδώ και δυο χρόνια. Ο στρατός χρησιμοποιεί με αυξανόμενη συχνότητα ρωσικά και κινέζικα μαχητικά αεροσκάφη και ελικόπτερα. Διαπράττουν, αυτό που αποκαλώ, μια σειρά από μίνι γενοκτονίες που στοχεύουν τις κοινότητες, συμπεριλαμβανομένων ακόμη και Βιρμανικές και Βουδιστικές κοινότητες. Αυτό είναι σύμφωνο με τα ευρήματα των μελετών για τις γενοκτονίες: σε καταστάσεις γενοκτονίας τα θύματα είναι πολλαπλές ομάδες, είτε πρόκειται για την κατεχόμενη από τους Ναζί Ευρώπη, είτε για την Καμπότζη του Πολ Ποτ. Κάτω από την πρόσοψη της σκληρής και βίαιης στρατιωτικής ηγεσίας, υπάρχει μια ομάδα πραγματικά φοβισμένων στρατηγών, των αναπληρωτών τους, και των οικογενειών τους, που αισθάνονται ότι ο κόσμος συρρικνώνεται για αυτούς όσον αφορά τα ασφαλή μέρη. Αυτός ο φόβος, και οι βαθιές ανησυχίες για τους εαυτούς τους, ωθούν τους στρατιωτικούς ηγέτες να γίνουν σκληροί και αδίστακτοι εναντίον του εσωτερικού εχθρού. Για αυτό βλέπουμε άγριους αποκεφαλισμούς των μαχητών της αντίστασης από τον στρατό, καθώς και μαζικούς βομβαρδισμούς και σκόπιμες δολοφονίες αμάχων, προκειμένου να τρομοκρατηθεί ο πληθυσμός ώστε να υποταχθεί διοικητικά.
Τι πρέπει να γίνει για να σταματήσουν αυτές οι επιθέσεις; Πως μπορεί να παρέμβει ο ΟΗΕ και η ASEAN;
Επειδή οι επιθέσεις γίνονται από αέρος τα μαχητικά αεροσκάφη και τα ελικόπτερα πρέπει να καταστραφούν, ή κάποιος να τους κάνει δολιοφθορά ενώ βρίσκονται στις βάσεις της πολεμικής αεροπορίας. Ήδη ομάδες αντίστασης καταστρέφουν μια σειρά από μαχητικά αεροσκάφη που είναι ακίνητα, και αυτές οι ενέργειες χρειάζονται πυραύλους εδάφους - αέρος. Οι υπηρεσίες του ΟΗΕ, χωρίς ντροπή, συνεργάζονται με τον γενοκτονικό στρατό της Μιανμάρ. Για να πούμε το αυτονόητο, το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ είναι ο μόνος θεσμός που μπορεί να βοηθήσει να τερματιστεί η κρίση στη χώρα. Ωστόσο είναι θύμα του νέου πολυπολικού κόσμου, όπου η Κίνα και η Ρωσία βρίσκονται στο πλευρό του καθεστώτος της Μιανμάρ. Όσο για την ASEAN, είναι μια πλήρης αποτυχία. Συνεχίζει να στηρίζει την «Συναίνεση των 5 σημείων», συμπεριλαμβανομένης της παύσης της βίας στη Μιανμάρ, που επιτεύχθηκε στην Τζακάρτα πριν από δύο χρόνια. Προφανώς η βία, ειδικά η βία που ασκείται από τον στρατό, αυξάνεται. Αλλά ούτε ένα κράτος μεταξύ των σχεδόν 200 μελών του ΟΗΕ δεν μπόρεσε, ούτε έχει την πολιτική βούληση, να παρέμβει και να σταματήσει τις δολοφονίες και τη βία.