«1900»
Το 1976 γυρίστηκε μια από τις κορυφαίες ταινίες του παγκόσμιου κινηματογράφου, το «1900» (Novecento) του Μπερνάντο Μπερτολούτσι. Ένα αριστουργηματικό έπος, που αποτελείται από δύο μέρη, διάρκειας 317 λεπτών (162 και 155 αντίστοιχα) και διατρέχει το πρώτο μισό του 20ού αιώνα με χώρο δράσης μια αγροτική επαρχία στην Πάρμα. Ταινία πολιτική για την ταξική πάλη και το αγεφύρωτο των ταξικών διαφορών, το παρακμιακό πλαίσιο μέσα στο οποίο αναπτύχθηκε ο ιταλικός φασισμός και την απαρχή της εκβιομηχάνισης που συρρικνώνει τον αγροτικό πληθυσμό. Πάνω απ’ όλα όμως είναι η ιστορία της φιλίας του Αλφρέντο, γιου του γαιοκτήμονα της περιοχής και του Όλμο, γιου αγρότη που εργάζεται για λογαριασμό του, που δεν άντεξε στον χρόνο.
Ο Μπερτολούτσι αφηγείται με απίστευτη ορμή ιστορίες των ανθρώπων μιας εποχής και του κοινωνικού και ταξικού τους πλαισίου. Αγροτικές εξεγέρσεις, άνοδος του φασισμού, ένα συναρπαστικό μωσαϊκό γεγονότων και προσωπικών περιστατικών, δημιουργώντας στέρεους και δυνατούς χαρακτήρες. Οι οποίοι, εκτός από τη δυναμική που τους δίνει το σενάριο και η σκηνοθεσία, ερμηνεύονται από κορυφαίους ηθοποιούς όπως Ρόμπερτ ντε Νίρο και Ζεράρ Ντεπαρντιέ, στους ρόλους του Αλφρέντο και του Όλμο αντίστοιχα, αλλά και Μπαρτ Λάνγκαστερ, Στεφανία Σαντρέλι, Ντόναλντ Σάδερλαντ, Ντομινίκ Σαντά, Αλίντα Βάλι κ.ά.
Οραματική ταινία ενός σκηνοθέτη που ρίσκαρε και κέρδισε. Με συναρπαστικό αφηγηματικό ρυθμό, χορταστική δράση και πληθώρα συναισθημάτων, με εικόνες που συγκινούν, σοκάρουν και προβληματίζουν, που μιλούν για την ιστορία, και τον ρου της που αλλάζει διαρκώς και παρασύρει τις ζωές των ανθρώπων. Εικόνες ασύλληπτης ομορφιάς με γωνίες και καδραρίσματα που μόνον ένας εικαστικός καλλιτέχνης με ιδιαίτερη έμπνευση θα μπορούσε να δημιουργήσει και με τη συνοδεία της ασύγκριτης μουσικής που έγραψε ο Ένιο Μορικόνε, το «1900» τοποθετείται στα πρώτα ράφια της παγκόσμιας κινηματογραφικής ανθολογίας. Γιατί μέσα σε 317 λεπτά συμπυκνώνει την τέχνη του κινηματογράφου σε όλες του τις εκδοχές. Πάνω απ’ όλα όμως ο Μπερτολούτσι μιλά για την ταξική πάλη, για την ισότητα και τη δικαιοσύνη ως αιτήματα των καιρών. Για την αλληλεγγύη και την πίστη στον αγώνα, για τις ανθρωπιστικές αξίες που κινδυνεύουν να συντριβούν. Γιατί το σινεμά μπορεί να μην αλλάζει τον κόσμο αλλά μπορεί να κινητοποιήσει το μυαλό.
Κινηματογραφικές ιστορίες
Ο Ζαν Λικ Γκοντάρ επαναδιασκευάζει το διάρκειας 5 ωρών δοκίμιό του «Ιστορία (-ες) του κινηματογράφου» και χρησιμοποιώντας μέρος εκείνου του υλικού, γυρίζει, ή μάλλον μοντάρει, τις «Επιλεγμένες στιγμές από την ιστορία (-ες) του κινηματογράφου» (Histoire (s) du cinema, moments choisis) διάρκειας 84 λεπτών. Κινηματογράφος-κολάζ, πειραματικό σινεμά, δοκίμιο, μανιφέστο τέχνης. Χρησιμοποιώντας την προσφιλή του μη αφηγηματική αφήγηση, ο ευφυής δημιουργός συμπυκνώνει οπτικά και ηχητικά στιγμιότυπα από ταινίες, αποτίνοντας φόρο τιμής σε σκηνοθέτες μα πάνω απ’ όλα στο ίδιο το σινεμά. Όλα ασύνδετα αλλά τέλεια μονταρισμένα, όπως μόνον ο Γκοντάρ μπορεί.
«Για μένα η μεγαλύτερη ιστορία είναι η ιστορία του κινηματογράφου. Μεγαλύτερη γιατί έχει εικόνες», λέει στην αρχή κι ύστερα αρχίζει έναν ανελέητο βομβαρδισμό: Ντε Μιλ, Ντε Σίκα, Χίτσκοκ, Γουέλς, Μουρνάου και ύστερα Φασμπίντερ, Ντράγιερ, Φλάερτι, Ροσελίνι, Αϊζενστάιν και μετά Ζακ Ντεμί, Στροχάιμ, Βιγκό, Τριφό αλλά κι ο ίδιος ο Γκοντάρ κι άλλοι πολλοί σε ένα μωσαϊκό όπου συναντάμε κι άλλους μεγάλους από άλλες τέχνες όπως ο Σεζάν κι ο Γκόγια, ο Ρεμπό, ο Μπατάιγ και η Έμιλι Ντίκινσον. Κι ανάμεσα σε όλα αυτά η ριζοσπαστική πολιτική ματιά του ανθρώπου που το Μάη του 1968, ηγήθηκε της διακοπής του Φεστιβάλ των Κανών.
Η ταινία του Γκοντάρ δεν είναι τίποτε άλλο παρά η έκφραση της λατρείας του για το σινεμά. Της τέχνης που είναι «τίποτα», που θέλει «τα πάντα» και μπορεί «κάτι». Της τέχνης που «δημιουργήθηκε για να σκεφτόμαστε και για να ξεχνάμε αμέσως».
Κυρίες και κύριοι νιώστε το σινεμά με την καθοδήγηση ενός κορυφαίου δημιουργού.