Του
Ορέστη Φ. Αθανασίου«Κλείνουν όλα καλά, με τρόπο που γίνεται δεκτός και από τις δυο πλευρές και που είναι πολιτικά διαχειρίσιμος από την κυβέρνηση», διεμήνυαν το απόγευμα της Παρασκευής από την κυβέρνηση. Και αυτό μάλιστα τη στιγμή που δεν είχαν ολοκληρωθεί οι διαπραγματεύσεις και το πακέτο των προαπαιτούμενων, όπως ανακοινώθηκε, θα εξεταστεί από το Euro Working Group Τρίτη προς Τετάρτη μετά την ψήφιση του νομοσχεδίου από την ελληνική Βουλή.
Αλλά καθώς την Παρασκευή είχαν «κλείσει» δύο από τα συνολικά 13 προαπαιτούμενα για την εκταμίευση της υποδόσης του ενός δισ. ευρώ (ΑΔΜΗΕ και το νέο Ταμείο ιδιωτικοποιήσεων), μπορούμε να ελέγξουμε τα δύο αυτά σημεία της κυβερνητικής δήλωσης: τι περιλαμβάνει και κυρίως πόσα αφήνει απ' έξω μια συμφωνία αποδεκτή και από τις δύο πλευρές και, το κυριότερο, τι σημαίνει πολιτικά διαχειρίσιμη;
Πιο σύνθετη, λιγότερο αισιόδοξηΑν κρίνουμε από όσα είχαν γίνει γνωστά μέχρι την Παρασκευή, η εικόνα είναι πιο σύνθετη και σαφώς λιγότερο αισιόδοξη.
Για τον ΑΔΜΗΕ, η έμφαση από την κυβέρνηση δίνεται στο γεγονός ότι παλιότερα στην ημερήσια ήταν η πλήρης ιδιωτικοποίησή του με την πώληση πλειοψηφικού πακέτου μετοχών, ενώ τώρα το 51% παραμένει στο Δημόσιο και ο διευθύνων σύμβουλος θα διορίζεται σε συμφωνία με το στρατηγικό επενδυτή. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να θεωρηθεί πρώτης τάξεως επιτυχία, ακόμη και ρωγμή στο σφικτό οικοδόμημα του μνημονίου, αν οι γενικές γραμμές του συμβιβασμού που ανακοινώθηκε αντιπροσώπευαν τη συνολική εικόνα. Δεν είναι όμως ακριβώς έτσι.
Πρώτον, γιατί ο ΑΔΜΗΕ που ανήκε εξ ολοκλήρου στη ΔΕΗ αποχωρίζεται από αυτήν και ιδιωτικοποιείται σε μεγάλο βαθμό ανοίγοντας το δρόμο για να αλλάξει το τοπίο στην ενέργεια, μέσα από τις ρυθμίσεις που έρχονται για τις δημοπρασίες ρεύματος και τη δραστηριοποίηση ιδιωτικών εταιρειών παροχής ηλεκτρικής ενέργειας.
Δεύτερον, η διάθεση του 49% των μετόχων του ΑΔΜΗΕ σε επενδυτές μέσω και του χρηματιστηρίου, ανοίγει το δρόμο για είσοδο στο μετοχικό του κεφάλαιο, εταιρειών που στο παρελθόν είχαν συμμετάσχει στον διαγωνισμό για ιδιωτικοποίηση του 66% των μετοχών, όπως η ιταλική TERNA. Σύμφωνα με ένα σενάριο που κυκλοφορεί, οι δανειστές αποδέχθηκαν τη λύση που πρότεινε το υπουργείο ακριβώς γι’ αυτό το λόγο. Κατά μια άλλη εκδοχή, η πρόβλεψη για επενδυτή που θα πρέπει να είναι πιστοποιημένη ευρωπαϊκή εταιρεία φωτογραφίζει τη μοναδική εταιρεία που διαθέτει τη σχετική πιστοποίηση, τη γαλλική EdF.
Τρίτον, χωρίς να έχουν γίνει γνωστές οι λεπτομέρειες του διακανονισμού όσον αφορά την αποζημίωση της ΔΕΗ για την απώλεια των δικαιωμάτων επί των μετοχών του ΑΔΜΗΕ, εκφράζονται έντονες ανησυχίες, κυρίως από την πλευρά των συνδικάτων και της διοίκησης της επιχείρησης, πως θα είναι εις βάρος της. Και αυτό γιατί τα έσοδα από τα δίκτυα του ΑΔΜΗΕ αποτελούσαν περιουσιακά στοιχεία της ΔΕΗ που τώρα χάνονται. Επιπλέον η εκκαθάριση των ενδοομιλικών συναλλαγών, με τη ΔΕΗ να οφείλει περί τα 400 εκατομμύρια ευρώ στον ΑΔΜΗΕ, μπορεί να φορτώσει αυτό ή και μεγαλύτερο ποσό εν τέλει στο Δημόσιο, το οποίο θα κληθεί να το καλύψει, ώστε ο ΑΔΜΗΕ να είναι «ελκυστικός» στον υποψήφιο επενδυτή.
Προς το παρόν πρόκειται για ανησυχίες, πλην όμως βάσιμες. «Οι δανειστές ποτέ δεν υποχωρούν» έλεγε παλιότερα σε μια συζήτηση ένας υπουργός που έχει πλήρη γνώση της διαπραγματευτικής τακτικής τους. «Όταν βλέπουν ότι κάτι δεν προχωρά, το βάζουν στην άκρη και το επαναφέρουν αργότερα». Μήπως τώρα συναίνεσαν επειδή θα επανέλθουν δριμύτεροι σε επόμενη φάση;
Όλο και πιο ασφυκτικόΤην ίδια αίσθηση μιας μέγγενης που συνέχεια κλείνει ολοένα και πιο ασφυκτικά γύρω από την κυβέρνηση και όχι μιας ρωγμής ή πολιτικά διαχειρίσιμης λύσης αποπνέουν και τα λιγοστά που έχουν γίνει γνωστά και για το νέο Ταμείο ιδιωτικοποιήσεων.
Να θυμίσουμε ότι στο Μνημόνιο του Ιουλίου υπήρχε η πρόνοια για ένα υπερ-Ταμείο, το οποίο θα διαχειρίζεται ακίνητα και άλλα δικαιώματα του Δημοσίου. Μέρος των εσόδων του θα πηγαίνει στην ανάπτυξη, σε αντίθεση με το ΤΑΙΠΕΔ που το σύνολο των εσόδων του πηγαίνει στην αποπληρωμή του χρέους. Η κυβέρνηση ανακοίνωσε πως επήλθε συμφωνία για τη διοίκησή του (τρεις Έλληνες και δύο ξένοι), μετά τη μάχη που είχε δοθεί το καλοκαίρι για να έχει την έδρα του στην Αθήνα και όχι στο Λουξεμβούργο.
Δηλαδή γνωρίζουμε τη διοικητική σύνθεση και την έδρα αυτού του Ταμείου, αλλά δεν ξέρουμε ακόμη τι θα κάνει, ώστε να ξέρουμε αν η συμφωνία με τους δανειστές γι’ αυτό το προαπαιτούμενο εκτός από πολιτικά διαχειρίσιμη, είναι και πολιτικά συμφέρουσα γι’ αυτούς που θέλει να εκπροσωπεί η κυβέρνηση.
Πάντως θα είναι καθόλου πολιτικά διαχειρίσιμη ήττα μια συμφωνία, που στο όνομα της ελληνικότητας του νέου Ταμείου θα αφήνει αναλλοίωτη τη φιλοσοφία του σκληρού πυρήνα του Μνημονίου. Κανένα παράλληλο πρόγραμμα δεν μπορεί να την αντισταθμίσει.
Το μόνο επί της ουσίας στοιχείο που ανακοινώθηκε είναι πως το νέο Ταμείο δεν θα έχει πλέον ένα δεσμευτικό στόχο εσόδων (η πρόβλεψη του μνημονίου ήταν για 50 δισ. ευρώ σε βάθος 30 ετών). Το ότι χαμηλώνει ο πήχης των εσόδων μπορεί να σημαίνει υπό προϋποθέσεις πως κάποια «ασημικά» μπορεί να γλιτώσουν το ξεπούλημα. Αλλά από την άλλη, η κυβέρνηση δια μέσω του προέδρου του ΤΑΙΠΕΔ Στ. Πιτσιόρλα αύξησε το στόχο των ιδιωτικοποιήσεων το 2016 στα 3 δισ. ευρώ, ανεβάζοντάς τον περίπου κατά ένα δισεκατομμύριο ευρώ σε σχέση με τα όσα προβλέπει ο προϋπολογισμός.
Ο λογαριασμός του ΤΑΙΠΕΔΟ λογαριασμός του προέδρου του ΤΑΙΠΕΔ, μεταξύ άλλων, στηρίζεται στα εξής:
-την πώληση των 14 περιφερειακών αεροδρομίων (η σύμβαση υπογράφεται αύριο, Δευτέρα)
-την ολοκλήρωση της ιδιωτικοποίησης του ΟΛΠ (δεσμευτικές προσφορές στις 21 Δεκεμβρίου) και του ΟΛΘ (τον Απρίλιο)
-την επανεκκίνηση της πώλησης του Αστέρα Βουλιαγμένης και του Ελληνικού. Ειδικότερα για το Ελληνικό ο κ. Πιτσιόρλας επιβεβαίωσε ότι μετά το διορισμό του ειδικού συντονιστή και την αλλαγή στη διοίκηση στην ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΕ τα πράγματα θα προχωρήσουν γρήγορα και θα ολοκληρωθούν πριν το τέλος του 2016.
Συνεπώς, αν δεν ευοδωθούν οι κινητοποιήσεις των τοπικών κοινωνιών (όπως τόνισε ο κ. Πιτσιόρλας το δημοψήφισμα που οργανώνει η Περιφέρεια Ιονίων Νήσων δεν δεσμεύει νομικά την κυβέρνηση) οι ιδιωτικοποιήσεις που προβλέπει το Μνημόνιο του Ιουλίου θα προχωρήσουν κανονικά.
Κόκκος άμμου στο μηχανισμό του Μνημονίου;Οπότε, το κρίσιμο ζήτημα είναι αν η δημιουργία του υπερ-Ταμείου θα φρενάρει τις επόμενες. Και αυτό θα εξαρτηθεί από το αν θα απορροφήσει το ΤΑΙΠΕΔ και ποιο θα είναι το χαρτοφυλάκιό του. Την ένταξη του ΤΑΙΠΕΔ στο νέο φορέα προκρίνει ο Στ. Πιτσιόρλας. Κάτι τέτοιο πιθανόν να σημαίνει αλλαγή ρόλου του ΤΑΙΠΕΔ και δεν είναι καθόλου σίγουρο πως θα το δεχθούν οι δανειστές.
Σύμφωνα με κάποια δημοσιεύματα, το αρχικό σχέδιο του υπουργείου Οικονομικών προέβλεπε την ένταξη του ΤΑΙΠΕΔ στην ομπρέλα του νέου Ταμείου μαζί το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας και άλλα περιουσιακά στοιχεία του Δημοσίου: μετοχές Δημόσιων Επιχειρήσεων και Οργανισμών, υποδομές και μεγάλοι οδικοί άξονες, ακόμη και ακίνητα που δεν ανήκουν στο ΤΑΙΠΕΔ. Σύμφωνα με αυτό το σχέδιο, στόχος ήταν η δημιουργία ενός Ταμείου Πλούτου όπως αυτό της Νορβηγίας και τα περιουσιακά του στοιχεία δεν θα προορίζονται απαραίτητα για πώληση.
Αυτός ο σχεδιασμός θα μπορούσε πραγματικά να αποτελέσει όχι μόνο μια ρωγμή αλλά εκείνον τον κόκκο άμμου που θα μπλόκαρε το μηχανισμό του Μνημονίου. Γιατί θα μπλόκαρε το μηχανισμό υφαρπαγής γης και μεταφοράς πόρων που αποτελεί τον κινητήριο μοχλό του.
Θα επιμείνει σε μια τέτοια κατεύθυνση η κυβέρνηση ή θα επιλέξει μια αποδεκτή και από τους δανειστές λύση;
Στοίχημα δεν βάζουμε. Πάντως θα είναι καθόλου πολιτικά διαχειρίσιμη ήττα μια συμφωνία, που στο όνομα της ελληνικότητας του νέου Ταμείου θα αφήνει αναλλοίωτη τη φιλοσοφία του σκληρού πυρήνα του Μνημονίου. Κανένα παράλληλο πρόγραμμα δεν μπορεί να την αντισταθμίσει.