Λίγες ώρες μας χωρίζουν πια από τις κάλπες, οπότε δεν είναι σώφρον να κάνει κανείς προβλέψεις για το εκλογικό αποτέλεσμα. Αυτή τη στιγμή πρέπει να περιοριστούμε σε ορισμένες παρατηρήσεις σχετικά με την προεκλογική περίοδο.
Η πρώτη παρατήρηση είναι ότι πρόκειται για την πιο βουβή προεκλογική περίοδο των τελευταίων ετών. Παρά τους οξείς τόνους στις αντιπαραθέσεις των κομμάτων, οι πολίτες κράτησαν αποστάσεις σε ό,τι αφορά τόσο τη συμμετοχή σε προεκλογικές δραστηριότητες όσο και τη συναισθηματική εμπλοκή τους στον πολιτικό διάλογο. Είναι χαρακτηριστικό ότι για πρώτη φορά σε προεκλογική περίοδο είχαμε τόσα μη πολιτικά κεντρικά θέματα σε ενημερωτικά σάιτ.
Οι λόγοι για τους οποίους οι πολίτες κράτησαν τις αποστάσεις τους από την προεκλογική διαδικασία θα φωτιστούν καλύτερα από τα εκλογικά αποτελέσματα, ιδιαίτερα από το ύψος της αποχής. Ωστόσο, μπορούμε από τώρα να πούμε πως βασική αιτία για την προεκλογική βουβαμάρα είναι η περιρρέουσα πεποίθηση ότι αυτές οι εκλογές δεν μπορούν να επιφέρουν σημαντικές αλλαγές στην καθημερινότητα των πολιτών. Δεν ασχολείται πολύ κανείς με κάτι που δεν έχει άμεση επίπτωση στη ζωή του.
Ωστόσο, από τα μέχρι τώρα ευρήματα των δημοσκοπήσεων δεν προκύπτει ότι θα εκφραστεί στις κάλπες ένα μεγάλο κύμα δυσαρέσκειας για το πολιτικό σύστημα, όπως συνέβη το Απρίλιο του 2012. Περισσότερο μοιάζει να έχουμε εκλογές χαμηλών προσδοκιών από την πολιτική, παρά εκλογές έκφρασης οργής ή (πολύ περισσότερο) ελπίδας. Στις επιλογές των ψηφοφόρων κυριαρχεί η λογική του «μικρότερου κακού».
Η δεύτερη παρατήρηση είναι ότι βρισκόμαστε ακόμα σε μεταβατική περίοδο. Προφανώς η τρέχουσα κατάσταση έχει πολύ μεγάλες διαφορές από εκείνη των μνημονίων. Ωστόσο, η κοινωνική συνείδηση και το πολιτικό σύστημα δεν έχουν αποκρυσταλλωθεί ακόμα στις νέες μορφές τους. Είναι ενδεικτικό το πόσο απασχόλησαν τον προεκλογικό διάλογο τα γεγονότα του πρώτου εξαμήνου του 2015.
Αν, όπως όλα δείχνουν, το εκλογικό αποτέλεσμα επιβεβαιώσει την κυριαρχία του λεγόμενου μικρού δικομματισμού (πρώτα κόμματα ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ με ποσοστά κάτω από 40%, αλλά σε μεγάλη απόσταση από το ΠΑΣΟΚ), τότε θα μπορούμε να μιλήσουμε για την παγίωση του πολιτικού χάρτη που προέκυψε κατά τη μνημονιακή περίοδο. Σε κάθε περίπτωση, τα πάθη εκείνης της περιόδου καθορίζουν σε σημαντικό βαθμό τις πολιτικές επιλογές των πολιτών.
Τη συνολική αποτίμηση των προεκλογικών εκστρατειών θα την κάνουμε βέβαια μετά τις εκλογές. Οι καμπάνιες κρίνονται στα εκλογικά αποτελέσματα, αν και τα εκλογικά αποτελέσματα κρίνονται κατά ένα μόνο μέρος από τις καμπάνιες, Οι πολιτικές στάσεις διαμορφώνονται στο μεγαλύτερο βαθμό κατά τη διάρκεια των κυβερνητικών θητειών και όχι στις προεκλογικές περιόδους.
Αυτό που μπορούμε να πούμε όμως είναι ότι η προεκλογική ατζέντα, έτσι όπως καθορίστηκε, ευνόησε τη Νέα Δημοκρατία. Θέματα όπως τα Τέμπη ή η μεγάλη πτώση της αγοραστικής δύναμης, τα οποία φέρουν σε δύσκολη θέση την κυβέρνηση Μητσοτάκη, απασχόλησαν τον προεκλογικό διάλογο πολύ λιγότερο από ό,τι αντιστοιχεί στη σημασία τους. Αντιθέτως, κυριάρχησαν ζητήματα όπως η διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ ή το αν είναι εφικτή μια κεντροαριστερή κυβερνητική συμμαχία, τα οποία δεν δημιουργούν πρόβλημα στο νεοδημοκρατικό στρατόπεδο και βαθαίνουν τις διαιρέσεις μεταξύ των κομμάτων της Κεντροαριστεράς και της Αριστεράς. Τις εκλογικές επιπτώσεις από αυτόν τον καθορισμό της προεκλογικής ατζέντας, θα τον διαπιστώσουμε στις κάλπες. Κυριακή κοντή γιορτή.