Φτάσαμε στη μέρα των δεδομένων και όχι των υποθέσεων και των εκτιμήσεων, στη μέρα της κάλπης. Μιας κάλπης της οποίας οι ψήφοι δεν θα χαθούν στους αιθέρες των μπόνους, αλλά θα πατούν γερά στη γη. Η αγωνία σε λίγες ώρες θα μετατοπιστεί από το πού κινήθηκαν οι ψήφοι στο πώς αξιοποιούνται.
Αριθμητικά και πολιτικά σενάρια
Με τις συνταγματικές προβλέψεις να έχουν λοιδορηθεί, κυρίως από τη ΝΔ και τα ΜΜΕ, αλλά και από κόμματα της αντιπολίτευσης, ακόμα και τον ΣΥΡΙΖΑ, που θεσμοθέτησε την απλή αναλογική, τα σενάρια είναι πολλά αλλά ουδόλως ρεαλιστικά. Την Δευτέρα είναι σχεδόν βέβαιο ότι δεν θα έχουμε αυτοδύναμη κυβέρνηση. Το ερώτημα είναι πώς θα αξιοποιηθούν οι διερευνητικές εντολές, τις οποίες θα λάβουν τα τρία πρώτα κόμματα και που το Σύνταγμα τους δίνει τη δυνατότητα να σχηματίσουν κυβέρνηση συνεργασίας (ανεξαρτήτως σειράς εκλογής, αρκεί να είναι πλειοψηφική) ή κυβέρνηση ανοχής (μπορεί να είναι μειοψηφική, αρκεί να έχει την εμπιστοσύνη της βουλής από τουλάχιστον 151 βουλευτές) ή κυβέρνηση ειδικού σκοπού (βραχύχρονη κυβέρνηση πάνω σε προγραμματικούς άξονες). Όλη την προεκλογική περίοδο, αλλά και νωρίτερα, επαναλήφθηκε χωρίς φειδώ το ιδεολόγημα της «κυβέρνησης ηττημένων», της κυβέρνησης δηλαδή που θα σχηματιστεί από εταίρους, ανάμεσα στους οποίους δεν θα είναι το πρώτο κόμμα. Ντύθηκε με πολλά κοσμητικά επίθετα η εκδοχή αυτή, χωρίς κανένα κόμμα να υπερασπιστεί την πρόβλεψη αυτή ως προέκταση της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Σε λίγες ώρες, επομένως, δεν θα έχουμε πολλά σενάρια να διερευνηθούν από τους πολιτικούς αρχηγούς, εκτός αν αναθεωρήσουν και δείξουν εμπιστοσύνη στη βούληση του εκλογικού σώματος.
Μονάχα η ΝΔ είναι αυτή που δεν θέλει σε καμία περίπτωση να «βγαίνουν τα κουκιά» και να υποχρεωθεί να διερευνήσει το ενδεχόμενο συγκυβέρνησης με το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ. Μεθόδευσε τις τελευταίες εβδομάδες την απόρριψη αυτής της εκδοχής, με τον Κ. Μητσοτάκη να διαχωρίζει το ΠΑΣΟΚ από τον πολιτικό αρχηγό του και να μιλά για διαχωριστική γραμμή της ηγεσίας του ΠΑΣΟΚ με τους ψηφοφόρους του. Ανοίγει έτσι διάπλατα το δρόμο για δεύτερες κάλπες, που είναι και ο διακηρυγμένος στόχος του, από τη μέρα προκήρυξης των εκλογών, οπότε ανακοίνωσε και ημερομηνία. Αν για τα υπόλοιπα κόμματα, πάντως, επιβεβαιωθούν αριθμητικά τα σενάρια συνεργασίας και απορριφθεί μια πρόταση κυβέρνησης συνεργασίας (μακράς πνοής ή βραχύβιας) και οδηγηθούμε στις εκλογές, τότε τα κόμματα (με πρώτο το ΠΑΣΟΚ) θα εγκλωβιστούν στη μέγγενη της πόλωσης και της αναζήτησης μιας κυβέρνησης, που δεν θα είναι της ΝΔ. Ενδέχεται έτσι να φτάσουμε σε μια Βουλή χωρίς πολλές φωνές.
Αυτοί οι προβληματισμοί, βέβαια, θα βγουν στην επιφάνεια σε περίπτωση που αριθμητικά έχουμε πρόταση διακυβέρνησης στο τραπέζι των διερευνητικών, αλλιώς θα πάμε σε δεύτερες κάλπες, με μια ΝΔ που θα πάρει τη μορφή κυκλώνα, να σαρώσει την αυτοδυναμία και να εφαρμόσει το σχέδιό της για την επόμενη τετραετία, αφού θα έχει επιζήσει από μια πανδημία που δεν κατάφερε γιατί δεν ήθελε να διαχειριστεί, από φυσικές καταστροφές που δεν κατάφερε γιατί δεν ήθελε να προλάβει, από μια σύγκρουση τρένων που δεν απέτρεψε γιατί δεν ήταν μέλημά της η ασφάλεια των πολιτών.
Το θηριώδες των αναποφάσιστων
Το κλειδί που θα ανοίξει ή θα κλείσει την πόρτα είναι οι αναποφάσιστοι. Όπως συνομολογούν οι δημοσκόποι, το ποσοστό αυτών εκτιμάται ότι είναι ιδιαίτερα υψηλό. Σύμφωνα με τον Δημήτρη Μαύρο, από την MRB, «το ποσοστό της αδιευκρίνιστης ψήφου στο 13,4%, για εποχές έξι μέρες πριν τις εκλογές είναι θηριώδες. Συνήθως οι διαφορές τέτοια εποχή ήταν μεταξύ 6 και 10%. Δεν μειώνεται με την ταχύτητα που θα περίμενε κανένας». Εκείνοι, λοιπόν, που θα αποφασίσουν την τελευταία εβδομάδα ή ακόμα και πάνω από την κάλπη θα κρίνουν το τελικό αποτέλεσμα, για όλα τα υποψήφια κόμματα. Διότι όπως έχει εντοπίσει, για παράδειγμα, ο Άγγελος Σεριάτος από την Prorata «υπάρχει ένα 7% των ψηφοφόρων που ταλαντεύεται μεταξύ ΣΥΡΙΖΑ, ΜέΡΑ25 και ΚΚΕ». Και φυσικά, ας μην ξεχνάμε τα «αποκλεισμένα κόμματα» και πώς θα κινηθούν οι ψηφοφόροι τους που τώρα θα πρέπει να αλλάξουν την προτίμησή τους. Ο Η. Κασιδιάρης κατεβάζει γραμμή αποχής, όμως στην Prorata εντοπίζεται ότι θα τηρηθεί μόλις από το 1/5 των ψηφοφόρων του. Οι άλλοι θα κινηθούν διαφορετικά. Και εδώ έχει ιδιαίτερη σημασία να δούμε πώς θα διαμορφωθεί το ποσοστό των κομμάτων εκτός βουλής, διότι αυτό είναι που θα καθορίσει και το ποσοστό της αυτοδυναμίας.
Το υψηλό ποσοστό αναποφάσιστων έκρινε το εκλογικό αποτέλεσμα σε μεγάλο βαθμό το 2015 και το 2019. Αν δούμε το exit poll του 2019, λόγω εκείνων που αποφάσισαν τη μέρα των εκλογών το ΜέΡΑ25 μπήκε στη βουλή, αλλά και έμεινε εκτός βουλής η Χρυσή Αυγή. Τώρα που έχουμε αναλογικό σύστημα, οι επιλογές είναι ακόμα περισσότερες και επομένως η κρίση της τελευταίας στιγμής ακόμα και αν δεν ανατρέψει την κατάταξη μεταξύ πρώτου και δεύτερου κόμματος, μπορεί να μειώσει την ψαλίδα ή και να βγάλει μια τελείως διαφορετική βουλή. Ας έχουμε κατά νου ότι οι αναποφάσιστοι δεν βρίσκονται εύκολα στο δείγμα των δημοσκοπήσεων, διότι είναι οι πρώτοι που δεν θα δεχτούν να συμμετέχουν σε έρευνες κοινής γνώμης.
Παραγάδι στη θάλασσα της απογοήτευσης
Αν δούμε το προφίλ των αναποφάσιστων, πολλά θα κατανοήσουμε για τα δίχτυα που έχει απλώσει, κυρίως η ΝΔ, η οποία γνωρίζει ότι δεν πρέπει να έχει πολλές προσδοκίες από αυτή τη δεξαμενή. «Την τελευταία στιγμή πάντα ανεβαίνουν οι αριστεροί ψηφοφόροι και τα αριστερά κόμματα», σύμφωνα με τον Δ. Μαύρο. Σύμφωνα με την «Καθημερινή» έξι στους δέκα αναποφάσιστους είναι γυναίκες και εφτά στους δέκα είναι κάτω των 45 ετών, ενώ τμήμα της λεγόμενης γκρίζας ζώνης κατατάσσεται σε αυτό που ονομάζουν απολιτίκ. Για τη ΝΔ είναι πολύ δύσκολο να προσεγγίσει αυτές τις κατηγορίες, αφού στα τέσσερα χρόνια διακυβέρνησής της δεν έκανε κάτι που να τους εκπροσωπεί. Εδώ δεν αύξησε καν τον αριθμό γυναικών στο υπουργικό συμβούλιο και τώρα δεσμεύεται ότι θα το κάνει στην επόμενη κυβέρνηση, λες και ήταν αντιπολίτευση μέχρι τώρα.
Το πρώτο συναίσθημα που προκύπτει είναι η παραίτηση και η απογοήτευση. Σύμφωνα με την MRB εντοπίζεται στο 41,5% του εκλογικού σώματος και αυξάνεται στο 53,7% στους 17-24 ετών. «Όταν η νέα γενιά αισθάνεται έτσι, είναι πολύ κακά νέα για τη χώρα», όπως είπε ο Δ. Μαύρος, ο οποίος εκτιμά ότι η αποχή θα πιάσει υψηλά ποσοστά εξαιτίας πρώτον της παραίτησης, δεύτερον του ενδεχόμενου ψηφοφόροι της ΝΔ να μην πάνε τώρα να ψηφίσουν, στέλνοντας μήνυμα για τις δεύτερες κάλπες, τρίτον ψηφοφόρων αριστερών κομμάτων να νιώσουν ότι πρόκειται για «χαμένη ψήφο» και να μην πάνε και τέταρτον του προβληματισμού της νεολαίας, που δεν βρίσκουν νόημα στο να πάνε. Εφόσον πάνε να ψηφίσουν, η επίτοκος κάλπη μπορεί να γεννήσει νέα συναισθήματα, πιο θετικά, πιο φωτεινά.