Η ιστορία του πρώτου Ρομά διεθνή ποδοσφαιριστή στο αγγλικό ποδόσφαιρο
Στο σύγχρονο ποδόσφαιρο η παρουσία Αφρικανών, Ασιατών ακόμα και Ρομά παικτών είναι δεδομένη. Αυτό φυσικά δεν ίσχυε πάντα. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο πρώτος μαύρος άγγλος ποδοσφαιριστής που αγωνίστηκε στην Εθνική Αγγλίας ήταν ο Λόρι Κάνιγκαμ το 1977 (για την ιστορία, την ίδια χρονιά είχε φορέσει τη φανέλα της Λίβερπουλ και ο Χάουαρντ Γκέιλ. Ο πρώτος μαύρος ποδοσφαιριστής στην ιστορία της ομάδας). Μάλιστα ο ίδιος δυο χρόνια μετά υπέγραψε στη Ρεάλ Μαδρίτης (από την Γουέστ Μπρόμιτς Άλμπιον) και έγινε ο πρώτος βρετανός ποδοσφαιριστής στην ιστορία της ομάδας, που έφυγε από το νησί.
Την εικοσαετία ’60 – ‘80 υπήρξε μεγάλος κοινωνικός αναβρασμός στη Βρετανία, όπως και σ’ όλη την Ευρώπη. Κοινωνικά κινήματα αναπτύχθηκαν, αλλά παράλληλα υπήρξε αύξηση των ρατσιστικών περιστατικών, κλίμα μεγάλης καταπίεσης και ένας υπέρμετρος συντηρητισμός στην κοινωνία. Στη μουσική υπήρξε μεγάλη επανάσταση με ένα σωρό μπάντες που έγραψαν τη δική τους ιστορία και πολλές τάσεις στο στυλ και τη στάση ζωής. Στο αγγλικό ποδόσφαιρο, όμως, ο συντηρητισμός επικρατούσε απόλυτα. Είναι χαρακτηριστικό ότι όταν η Εθνική Αγγλίας του Αλφ Ράμσεϊ κατέκτησε το Μουντιάλ του ‘66 κάποιοι δημοσιογράφοι άρχισαν να ψάχνουν το ιστορικό του σπουδαίου προπονητή, ανακαλύπτοντας ότι μάλλον έχει καταγωγή Ρομά, δημιουργώντας αρνητικά σχόλια για το πρόσωπο του Αλφ Ράμσεϊ. Ο ίδιος πάντα ένιωθε άβολα και είχε και αρκετές εκρήξεις βίας όταν κάποιος έθιγε δημόσια το θέμα. Τόνιζε μάλιστα ότι δεν ήθελε να βρίσκεται το δικό του όνομα στην ίδια πρόταση με τη λέξη Ρομά. Για το τελευταίο, ήταν ξεκάθαρος.
Γυρνώντας 70 χρόνια πίσω, όταν το ποδόσφαιρο έκανε τα πρώτα του βήματα επί αγγλικού εδάφους υπήρχε διαφορετική αντιμετώπιση στις μειονότητες. Στο αγγλικό ποδόσφαιρο το 1885 βρίσκουμε τον πρώτο μαύρο επαγγελματία ποδοσφαιριστή, του Άρθουρ Γουόρθον τερματοφύλακα της Ντάρλιγκτον και τον Ραμπ Χόουελ, τον πρώτο Ρομά επαγγελματία ποδοσφαιριστή που έφτασε να αγωνιστεί με τα χρώματα της εθνικής Αγγλίας, το μακρινό 1895. Ο Χόουελ είχε γεννηθεί το 1869 στο Γουϊνκονμπανκ του Σέφιλντ και είχε μεγαλώσει σε καραβάνι Ρομά. Σε κανονικό καραβάνι. Σαν αυτά που βλέπουμε σε ταινίες που αφορούν τη ζωή των Ρομά. Με άλογα, με σκηνές, με φωτιές τη νύχτα και χορούς γύρω από αυτές. Αυτός ο σκληρός τρόπος ζωής έκανε τον Χόουελ τον παίκτη που θαύμασαν όλοι εκείνα τα χρόνια σε Σέφιλντ, αλλά και Λίβερπουλ. Όχι ιδιαίτερα τεχνίτης, αλλά με απίστευτες φυσικές αντοχές και δυνάμεις. Ο συμπαίκτης του στη Σέφιλντ Γιουνάιτεντ Έρνεστ Νίντχαμ δεν σταμάτησε ποτέ να μιλάει για τις αντοχές του φίλου του και μάλιστα θεωρούσε πως ο Χόουελ ήταν ο μοναδικός που μπορούσε να παίξει στα κόκκινα δύο σερί παιχνίδια και μετά να ξενυχτήσει μέχρι το πρωί. Μαζί κέρδισαν ένα πρωτάθλημα και έχασαν ακόμα ένα στις λεπτομέρειες από την εξαιρετική, εκείνα τα χρόνια, Σάντερλαντ.
Η ζωή του Χόουελ θεωρείται ακόμα και σήμερα αμφιλεγόμενη. Για να φύγει για τη Λίβερπουλ λέγεται πως είχε σκοράρει σε κρίσιμο παιχνίδι δύο αυτογκόλ επειδή δεν τον έδινε η Σέφιλντ. Επίσης υπάρχουν ένα σωρό περίεργες ιστορίες που χτίζουν τον μύθο του και που ποτέ δεν έγινε γνωστό ποιες είναι αληθινές και ποιες όχι. Όποιος θέλει να μάθει για τη ζωή του παίκτη υπάρχει το βιβλίο του Steven Kay “The Evergreen of red and white” που κυκλοφόρησε το 2014. Ο Χάουελ τον Απρίλιο του 1898 μεταγράφηκε στη Λίβερπουλ έναντι 200 λιρών, κάνοντας το ντεμπούτο του για τον σύλλογο σε έναν αγώνα εναντίον της Άστον Βίλα. Έπαιξε 68 φορές με τη Λίβερπουλ, χωρίς να σκοράρει. Τρία χρόνια αργότερα μετακόμισε στη Preston North End, όπου η καριέρα του τελείωσε άδοξα το 1903 μετά από ένα κάταγμα στο πόδι. Ο Χάουελ είχε και δυο συμμετοχές στην Εθνική ομάδα της Αγγλίας. Η πρώτη στο 9-0 κόντρα στην Ιρλανδία στο Ντέρμπι (όπου πέτυχε και και ένα γκολ) και η δεύτερη κόντρα στην Σκωτία το 1899 στο 2-1 του Μπέρμιγχαμ.
Όταν αποσύρθηκε από το ποδόσφαιρο, ο Χάουελ εργάστηκε ως εργάτης και νυχτοφύλακας. Στα τέλη του 1936 ήταν σε κακή υγεία και σχεδόν τυφλός, αλλά διατήρησε έντονο ενδιαφέρον για το ποδόσφαιρο και του διάβαζαν αθλητικές ειδήσεις από μέλη της οικογένειάς του. Πέθανε στις 21 Ιουλίου 1937 στο σπίτι του στο Πρέστον, σε ηλικία 69 ετών. Ο Χάουελ θάφτηκε σε έναν ασήμαντο τάφο στο Παλιό Νεκροταφείο του Πρέστον, ωστόσο το 2015 μια ταφόπλακα αποκαλύφθηκε κατά τη διάρκεια μιας τελετής μετά από μια εκστρατεία για τη συγκέντρωση χρημάτων. Όπως και να έχει, ήταν ο πρώτος (μαζί με τον Άρθουρ Γουόρθον) που έδειξαν τον δρόμο στις μειονότητες και θα μνημονεύονται πάντα ως αυτοί που έφεραν την αλλαγή και την ισότητα στο χώρο του ποδοσφαίρου στο Νησί. Μην ξεχνάμε πως στον υπόλοιπο “πολιτισμένο” κόσμο και ιδίως στην Αμερική έπρεπε να περάσουν πολλές δεκάδες χρόνια για να μπορέσουν οι μαύροι (και οι λοιπές μειονότητες) να αγωνιστούν δίπλα στους λευκούς.