«Θάνος Μικρούτσικος Κυνηγώντας την ουτοπία. Δεκαέξι αναγνώσεις του έργου του», επιμέλεια: Ηρακλής Οικονόμου, εκδόσεις Μετρονόμος, 2023
«Έτσι ήταν ο Θάνος. Πολλοί οι τόποι του, ατέλειωτα τα ταξίδια του, διευρύνοντας πάντα τους ορίζοντες των αναζητήσεών του, με τις κεραίες σε εγρήγορση, πάντα έτοιμος για μια νέα περιπλάνηση που θα τον οδηγούσε σε καινούργιους δρόμους»: αυτή την πολυμορφία και τον πλούτο που ανάβλυζε το έργο του Θάνου Μικρούτσικου και την οποία σκιαγραφεί η Μαρία Παπαγιάννη στον πρόλογό της στο βιβλίο, προσπαθούν να αποτυπώσουν τα 16 κείμενα που περιέχονται σε αυτόν τον τόμο. Τα κείμενα αυτά είναι χωρισμένα σε τρεις ενότητες: Κοινωνία, Ποίηση, Μουσική, και, όπως λέει ο Ηρακλής Οικονόμου στην εισαγωγή του, «εστιάζουν αντίστοιχα στις κοινωνικοπολιτικές και ιστορικές αλληλεπιδράσεις του δημιουργού, τη σχέση του με τον ποιητικό λόγο, και τα ποικίλα μουσικά είδη στα οποία αυτός δραστηριοποιήθηκε με πυξίδα την ανανέωση της μουσικής φόρμας».
Στην πρώτη ενότητα («Κοινωνία», Γ. Μηλιός, Δ. Κουτσούμπας, Μ. Δαφέρμος, Α. Μαράτος) αποτυπώνεται αυτή η διαρκής τροφοδότηση του έργου του Μικρούτσικου από το κοινωνικοπολιτικό γίγνεσθαι, καθώς «ακόμα και τα ερωτικά τραγούδια του είναι συνυφασμένα και διαμεσολαβημένα από έναν ισχυρό κοινωνικό προβληματισμό», όπως γράφει (θυμίζοντας το κλασικό παράδειγμα της Πιρόγας, του Ερωτικού) ο Μανώλης Δαφέρμος, ο οποίος στο κείμενό του αναφέρεται και σε διάφορους σταθμούς της πολιτικής πορείας του συνθέτη, πάντα σε σχέση με το έργο του. Για να προσθέσει ο Ανδρέας Μαράτος ότι «είναι φανερό πως μέσα από την τέχνη του και με όρους συγκρουσιακούς ο Μικρούτσικος ορίζει την πολιτική του ταυτότητα ως ελευθερόφρονη φωνή μέσα στον χώρο της κομμουνιστικής Αριστεράς, παίρνοντας θέση στις εσωτερικές της εντάσεις».
Η βαθιά σχέση του Μικρούτσικου με την ποίηση και ο τρόπος του να την διαβάζει και να την συνδέει με τη μουσική, αποτυπώνεται στα κείμενα της δεύτερης ενότητας (Τ. Δημητρούλια, Μ. Γκαρτζόπουλος, Μ. Γελασάκης, Θ. Χουλιαράς, Μ. Γεωργιάδου, Σ. Αραβανής), αλλά και σε άλλα κείμενα του τόμου. Άλλωστε, η συνάντηση του Μικρούτσικου με ποιητές, όπως ο Καββαδίας, ο Ρίτσος, ο Αλκαίος και άλλοι, έχει οδηγήσει σε κορυφαίες στιγμές του έργου του συνθέτη.
Η τρίτη και τελευταία ενότητα («Μουσική», Γ. Χαρωνίτης, Π. Ανδριόπουλος, Γ. Μονεμβασίτης, Αλ. Μικρούτσικου, Φ. Τρούσας, Η. Οικονόμου) πραγματεύεται τις πολλαπλές πτυχές της μουσικής του συνθέτη, κάποιες από τις οποίες είναι λιγότερο γνωστές από τη σύνθεση των τραγουδιών (π.χ. το έργο του στην κλασική μουσική, τη σχέση του με την τζαζ ή την πλούσια δουλειά του για το θέατρο).
Ένας τόμος που σκιαγραφεί πολλές πλευρές του έργου του συνθέτη, συχνά μάλιστα συνδέοντάς το με το βιογραφικό και κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο, αφού άλλωστε, όπως εύστοχα γράφει ο επιμελητής του τόμου, «ο Θάνος Μικρούτσικος διαμορφώθηκε μέσα σε μια περίοδο έντονης πολιτικοποίησης και τα πρώτα, κομβικά έργα του συνομιλούν με την ιστορία, με κινήματα και συλλογικά οράματα. Δεν υπάρχει Μουσική πράξη χωρίς τους νεκρούς του αντιφασιστικού αγώνα, ή Καντάτα για τη Μακρόνησο χωρίς τους εξόριστους, ή Τροπάρια χωρίς τον Πλουμπίδη και τη Λούξεμπουργκ, ή Τραγούδια της λευτεριάς χωρίς τις μαυροφόρες γυναίκες της Χιλής».