Στην ανακοίνωσή του το Αρχιπέλαγος ήταν πολύ σαφές: «Δύο ακόμα θανατωμένα ζωνοδέλφινα (Stenella coeruleoalba) εντοπίστηκαν στο ανοιχτό πέλαγος στο ΒΑ Αιγαίο από ερευνητές του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Προστασίας Αρχιπέλαγος. Στην ίδια περιοχή είχαμε πρόσφατα εντοπίσει και άλλα δύο θανατωμένα δελφίνια του ίδιου είδους». Δεν μιλά για θανάτους, αλλά για θανατώσεις. Δεν πρόκειται για τυχαία ή φυσικά περιστατικά, αφενός λόγω της συχνότητας αφετέρου λόγω του τραύματος που έχει επιφέρει τον θάνατο, το οποίο έχει σημαντικές ομοιότητες στις περιπτώσεις που έχουν εντοπιστεί.
«Στα δύο από αυτά ήταν κομμένες οι ουρές τους και συνολικά παρουσίαζαν εικόνα σφαγής, με κομμένη καρωτίδα και σε κάθε περίπτωση μια μεγάλη οπή στην κοιλιακή τους χώρα», εξηγεί ο διευθυντής του Ινστιτούτου, Θοδωρής Τσιμπίδης μιλώντας στην Εποχή. «Η οπή είναι μια γνώριμη εικόνα όταν ο στόχος είναι να βυθιστούν ταχύτερα και να μην φτάσουν στις ακτές και υπάρξουν ίχνη των θανατώσεων». Σε αυτή την ιδιαίτερα εκτεταμένη θαλάσσια έκταση (από την Ικαρία έως τη Χίο και από εκεί στη Σάμο και τους Φούρνους), όπου η ακτογραμμή ξεπερνάει τα 50 μίλια σε μήκος, εκτιμάται ότι ο συνολικός αριθμός των νεκρών δελφινιών είναι πολύ μεγαλύτερος από όσα έχουν εντοπίσει οι άνθρωποι του Αρχιπελάγους, καθώς στην πλειονότητά τους τα θανατωμένα ζώα δεν γίνονται αντιληπτά, άλλωστε αυτό αποτελεί και μέριμνα των δολοφόνων τους. «Πριν περίπου δύο δεκαετίες, η μεγάλη ομάδα που ζει σε αυτή τη θαλάσσια περιοχή αριθμούσε τα 140 περίπου μέλη. Σήμερα αριθμεί περί τα 90, ενώ θα έπρεπε να είναι 300 περίπου. Συνεπώς αποδεκατίζονται συστηματικά», υπογραμμίζει ο διευθυντής του Αρχιπελάγους.
«Σε κάθε έγκλημα υπάρχει κίνητρο. Σε αυτά τα περιστατικά δεν είναι σαφές ποιο είναι αυτό. Έχουμε εμπειρία δεκαετιών και έχουμε αρκετές φορές δει τεχνικές παράνομες από σκάφη που κυκλώνουν μεγάλες περιοχές, έκτασης όσο περίπου δύο αστικά τετράγωνα, απλώνουν δίχτυα και ό,τι βρίσκεται εκεί εγκλωβίζεται και γίνεται έρμαιό τους», επισημαίνει ο Θ. Τσιμπίδης. Γιατί όμως η θανάτωση ήταν αυτό που επιφυλάχθηκε σε εγκλωβισμένα ζωνοδέλφινα παραμένει άγνωστο. «Τα ζωνοδέλφινα είναι ένα είδος που δεν προσεγγίζει ποτέ από μόνο του αλιευτικά εργαλεία. Ζουν και εργάζονται σε ομάδες και ποτέ δεν διασπώνται. Τρέφονται συχνά με τόνο, που είναι και ο στόχος των μεγάλων αλιευτικών που δρουν στην περιοχή. Το γεγονός ότι ο τόνος έχει πολύ ακριβή τιμή στην αγορά εντείνει και τις χωρίς όρια και κανόνες προσπάθειες αλίευσής του», σημειώνει ο διευθυντής του Αρχιπελάγους.
Αναζητώντας αιτίες, λοιπόν, φτάνουμε σε ένα γνωστό πρόβλημα που μαστίζει δεκαετίες το φυσικό περιβάλλον –άρα την καθεμία από εμάς–, την παράνομη αλιεία. «Ο τόνος είναι ένα από τα ελάχιστα αλιεύματα παγκοσμίως που διέπεται από συμφωνία της Διεθνούς Επιτροπής ICCAT, η οποία ορίζει ποσοστώσεις ανά κράτος για την αλίευση τόνου», εξηγεί ο Θ. Τσιμπίδης. «Στην περιοχή που δρούμε εμείς, του ΒΑ Αιγαίου, συγκεκριμένα αλιευτικά συγκροτήματα αποτελούν χρόνια πληγή, καθώς όχι μόνο εξαντλούν τα αποθέματα τόνου παραβαίνοντας τις καθορισμένες ποσοστώσεις αλιείας που ορίζονται από την ICCAT, αλλά παράλληλα αποδεκατίζουν και τα πελαγικά είδη δελφινιών – κυρίως τα ζωνοδέλφινα. Πρόκειται για σκάφη που δούλευαν στον Ατλαντικό, χρεωκόπησαν, μεταφέρθηκαν στη Μεσόγειο και στη συνέχεια στο Αιγαίο που είναι εντελώς ακατάλληλη θάλασσα για αυτά, αφού η κλίμακα στην οποία αλιεύουν είναι πέρα από κάθε όριο για ένα πέλαγος όπως το Αιγαίο. Είναι ενδεικτικό ότι περίπου το 60%, σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες, έχουν χρεωκοπήσει, αφού εξαφάνισαν αλιεύματα ύστερα από παράνομη και άρα εξαντλητική αλίευση».
Όμως όταν χρεωκοπούν αυτοί, έχει προηγηθεί κάτι ακόμα χειρότερο: έχει πρώτα χρεωκοπήσει το φυσικό περιβάλλον, με υποθήκη τις ζωές μας. To πρόβλημα είναι πανευρωπαϊκό, αφού εμπλέκονται πολλές χώρες. Όσον αφορά όμως τη χώρα μας, όπως επισημαίνει ο διευθυντής του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Προστασίας Αρχιπέλαγος, «η αλιευτική νομοθεσία δεν έχει εναρμονιστεί με ευρωπαϊκές οδηγίες και διέπεται ακόμα από παρωχημένα βασιλικά διατάγματα. Παράλληλα, στα διεθνή ύδατα υπάρχει δυσκολία επιβολής νομοθεσίας, αφού ακόμα και η ICCAT δεν διαθέτει αποτελεσματικά ελεγκτικά εργαλεία».
Συνεπώς, και με τις αιτίες θανάτωσης των ζωνοδέλφινων όχι επαρκώς φωτισμένες, οι λύσεις που ανιχνεύονται είναι πολιτικές. Και άρα χρειάζεται ενημέρωση και κινητοποίηση των πολιτών.