Η εκμετάλλευση της περιοχής του Αμαζονίου, του πνεύμονα του πλανήτη, μέσω υλοτόμησης, εξορυκτικών δραστηριοτήτων και καλλιεργειών, δεν είναι κάτι νέο. Όπως δεν είναι νέο το γεγονός της κακομεταχείρισης, του προπηλακισμού, ακόμη και των δολοφονιών των ιθαγενών, που ζουν σε αυτές τις περιοχές σε απόλυτη αρμονία με τη φύση. Τώρα, οι ιθαγενείς έχουν να αντιμετωπίσουν μια ακόμη μεγαλύτερη επίθεση στα δικαιώματά τους και στην ίδια τους τη ζωή. Δεν είναι τυχαίο ότι η Greenpeace αναφέρεται σε παρακίνηση για γενοκτονία των ιθαγενών.
Αλλά τι είναι αυτό που τρομάζει τόσο πολύ τους ιθαγενείς και τις περιβαλλοντικές οργανώσεις; Είναι ότι, παρά την εκλογή του Λούλα στις προεδρικές εκλογές, η Βουλή της Βραζιλίας, η οποία ελέγχεται ακόμη σε μεγάλο βαθμό από τα διάφορα λόμπι για την παντός είδους εκμετάλλευση της περιοχής του Αμαζονίου, ψήφισε στις 30 του Μάη, με 283 ψήφους υπέρ και 155 κατά, ένα νομοσχέδιο, σύμφωνα με το οποίο οι ιθαγενείς μπορούν να διεκδικήσουν μόνο τη γη που αποδεδειγμένα κατοικούν πριν από τις 5 Οκτωβρίου 1988, την ημερομηνία κατά την οποία εγκρίθηκε το Σύνταγμα. Όσοι δεν μπορέσουν να το αποδείξουν, δεν θα έχουν δικαίωμα στην υπεράσπιση της περιοχής. Πρόκειται για μια πραγματική παγίδα, διότι δεν είναι μόνο δύσκολο για τις φυλές των ιθαγενών να αποδείξουν την παρουσία τους για τη συγκεκριμένη περίοδο, αλλά δεν λαμβάνεται υπόψη και το γεγονός ότι μεταξύ 1964 και 1985 πάρα πολλοί ιθαγενείς εκτοπίστηκαν βίαια από τη στρατιωτική δικτατορία. Όσοι διέφυγαν τον εκτοπισμό ίσως να κατορθώσουν να διατηρήσουν τη γη πάνω στην οποία έζησαν, όπου βρίσκονταν και οι πρόγονοί τους πριν ακόμη εμφανιστούν εκεί οι Πορτογάλοι. Οι υπόλοιποι πρέπει να πάρουν τον δρόμο της εξορίας και να αφήσουν τον τόπο τους σε όσους έχουν τα χρήματα και τη δύναμη να τον αγοράσουν και να τον χρησιμοποιήσουν για οικονομικές δραστηριότητες που δεν είναι δυνατό να συνυπάρξουν με το δάσος.
Οι 305 φυλές που ζουν στα δάση του Αμαζονίου βρίσκονται στο 14% της βραζιλιάνικης επικράτειας και εγγυώνται την περιβαλλοντική, αλλά και κλιματική ισορροπία στις περιοχές τους. Είναι όμως περικυκλωμένες, κυριολεκτικά πολιορκημένες, από αγροτοβιομηχανικές επιχειρήσεις που καταλήγουν να τις μολύνουν με χημικά και άλλα απόβλητα.
Ο ιθαγενής πληθυσμός θεωρεί ότι αυτός ο νόμος ισοδυναμεί με μια καταδίκη σε θάνατο. Εκτός από τον ορισμό του συγκεκριμένου χρονικού ορίου, δεν επιτρέπει στα ήδη αναγνωρισμένα εδάφη να επεκτείνουν τα όριά τους, ενώ επιτρέπει τις εξορυκτικές δραστηριότητες και την καλλιέργεια μεταλλαγμένων προϊόντων, καθώς και τις εργασίες υποδομών, χωρίς προηγούμενη διαβούλευση με τους πληθυσμούς που κατοικούν αυτά τα εδάφη.
Η κυβέρνηση Λούλα δεν έχει την πλειοψηφία στο Κογκρέσο και έχει ήδη υποστεί μια ήττα, όταν εξαναγκάστηκε να ανακαλέσει τις εξουσίες των υπουργείων Περιβάλλοντος και Ιθαγενών Λαών, που ήταν το μεγάλο επίτευγμα της επιστροφής της Αριστεράς. Από την πρώτη ιθαγενή υπουργό, τη Σόνια Γκουαζαζάρα, αφαιρέθηκε το κύριο καθήκον της: ο καθορισμός της γης των ιθαγενών, με τον οποίο θα ασχολείται από εδώ και στο εξής το υπουργείο Δικαιοσύνης.
Ο Ζοζέ Γκιμαράες, επικεφαλής της ομάδας της κυβερνητικής πλειοψηφίας στη Βουλή, δήλωσε ότι, παρά την τεράστια προσπάθειά του, δεν κατόρθωσε να αποτρέψει την ψήφιση του νομοσχεδίου και εξέφρασε την απορία του για το γεγονός ότι τέθηκε προς ψήφιση ένα ζήτημα που ρυθμίζεται σαφώς από το Σύνταγμα. «Το άρθρο 231 του Ομοσπονδιακού Συντάγματος», είπε, «ορίζει τα κριτήρια για τον καθορισμό των εδαφών που παραδοσιακά κατέχουν οι ιθαγενείς πληθυσμοί και αυτά είναι: τα εδάφη στα οποία κατοικούν μόνιμα, εκείνα που χρησιμοποιούνται για τις παραγωγικές τους δραστηριότητες, εκείνα που είναι ουσιώδη για τη διατήρηση των αναγκαίων περιβαλλοντικών πόρων για την ευημερία τους και εκείνα που είναι αναγκαία για τη φυσική και πολιτιστική τους αναπαραγωγή, σύμφωνα με τα ήθη, τα έθιμα και τις παραδόσεις τους».
Ο τελευταίος λόγος ανήκει στη Γερουσία, αλλά, με δεδομένη τη δεξιά και ακροδεξιά πλειοψηφία της, είναι λιγοστές οι ελπίδες να διασωθεί ο Αμαζόνιος από την επίθεση των εξορυκτικών εταιρειών και των παράνομων υλοτόμων.
Ο πρόεδρος Λούλα, σε μια προσπάθεια να αντιμετωπίσει την απογοήτευση των ιθαγενών, επανέφερε το σχέδιό του για τον Αμαζόνιο που δεν έχει ακόμη ψηφιστεί. Αφορά τη δημιουργία νέων φυσικών πάρκων, την προστασία 230.000 χιλιομέτρων οχθών του ποταμού, την κατάσχεση του 50% των παράνομα αποψιλωμένων περιοχών, την ενίσχυση των περιπολιών ελέγχου, καθώς και την πρόσληψη 1.600 περιβαλλοντικών αναλυτών πριν από το 2027.
Οι απαισιόδοξοι του Εργατικού Κόμματος θεωρούν ότι το ωραίο αυτό σχέδιο θα είναι ανώφελο, εάν, όπως προβλέπεται, ακόμη και η Γερουσία εγκρίνει το νομοσχέδιο που προστατεύει τους υλοτόμους και τους μεταλλωρύχους. Οι αισιόδοξοι ελπίζουν σε μια απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου που θα κρίνει αντισυνταγματικό τον νέο νόμο που επιτίθεται στους ιθαγενείς πληθυσμούς και στο περιβάλλον.
Η τύχη του μακρινού Αμαζονίου μας αφορά όλ@, γιατί, όπως είπε η ιθαγενής βουλεύτρια Σέλια Ξακριαμπά από το Κόμμα Σοσιαλισμός και Ελευθερία, «το νομοσχέδιο 490 σκοπεύει να σκοτώσει τη γηραιότερη γυναίκα της ανθρωπότητας, τη Γη».