Η παρουσίαση του οικονομικού προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ έδειξε πως η ηγετική ομάδα του κόμματος όντως έλαβε κάποια μηνύματα. Το πρόγραμμα παρουσιάστηκε από μια ομάδα και όχι μόνο από τον πρόεδρο. Το αιώνιο ερώτημα των πολιτών, «με ποιους θα κυβερνήσεις», λαμβάνεται υπόψη. Νεότερα πρόσωπα, μία γυναίκα, ένας καταξιωμένος υπουργός Οικονομικών (που έκανε και το καλύτερο κλείσιμο). Μια χαρά.

Ο πολιτικός λόγος επέστρεψε στις αξιακές του ρίζες και συνδέθηκε αρμονικά με τον προγραμματικό λόγο («πόσο κοστίζει μια ζωή, η αξιοπρέπεια, η ασφάλεια;»), ενώ ο τελευταίος έγινε λίγο πιο συνεκτικός και πιο οραματικός («πώς θέλουμε να είναι η Ελλάδα μετά από τέσσερα χρόνια;») Συνολικά, επικράτησε το θετικό αφήγημα. Είχε δε και μια ευχάριστη έκπληξη: την οικειοποίηση του σημαίνοντος της «Ευρώπης» έναντι της υστέρησης που εκπροσωπεί πλέον η ΝΔ (κάτι το οποίο και προσωπικά υποστήριζα με έμφαση στο προηγούμενο φύλλο της Εποχής). Μια χαρά.

Η κριτική στη ΝΔ δεν έλειψε, αυτή τη φορά όμως αφορούσε την αποδόμηση των οικονομικών επιτυχιών της ΝΔ, σχετικά με τους φόρους, τις επενδύσεις, την ψηφιακή επάρκεια, την αύξηση καταθέσεων, την ικανότητα κοστολόγησης από όσους χρεωκόπησαν τη χώρα και το κόμμα τους. Επιτέλους! Δεν είναι δυνατόν να έχει εμπεδωθεί ως δεδομένη (έστω και με τη βοήθεια των ΜΜΕ) η διαχειριστική επάρκεια της ΝΔ και η αντίστοιχη ανεπάρκεια του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ και να μην υπάρξει σκληρή απάντηση. Οπότε, μια χαρά κι εδώ.

 

Σε ποιον απευθύνεται το πρόγραμμα;

 

Σωστό είναι να απαντά ένα κόμμα εξουσίας στο ερώτημα «τι χρειάζεται η χώρα σήμερα». Όμως, δεν γίνεται να απευθύνεται εξίσου σε όλες τις κοινωνικές ομάδες. Οι «εργαζόμενοι/ες» δεν φαίνεται να κυριαρχούν, όπως θα έπρεπε. Εμφανίζονται κυρίως ως καταναλωτές, ως «νοικοκυριά» (τι παλιακό θεέ μου!), χάνονται μέσα στη «μεσαία τάξη», της οποίας η πλέον αντιπροσωπευτική κοινωνική ομάδα φαίνεται να είναι οι «ελεύθεροι επαγγελματίες» και οι «μικρομεσαίοι επιχειρηματίες» (αυτή η ιερή αγελάδα του εκσυγχρονισμού). Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ αυτοπροβάλλεται όχι ως κόμμα της εργασίας, αλλά ως κόμμα ολόκληρης της κοινωνίας. Όχι ως ένα αριστερό κόμμα, αλλά ένα κόμμα που απευθύνεται σε ένα χυλό αριστερών, κεντρώων και δεξιών απογοητευμένων πολιτών. 

 

Άνευρα συνθήματα

 

Ύστερα από την αποτυχία του «δικαιοσύνη παντού», περάσαμε στη «δίκαιη κοινωνία και ευημερία για όλους». Πρόκειται για εξίσου άνευρα συνθήματα, κατάλληλα μόνο για εκθέσεις ιδεών. Δεν φαίνεται να γίνεται κατανοητό ότι τα σημαίνοντα δεν πρέπει να είναι μόνο γενικά και συμπεριληπτικά, αλλά πρέπει, αφενός, να προσδιορίζουν υπαρκτούς νοητικούς τόπους όπου συναντιούνται διαφορετικά κοινωνικά αιτήματα και, αφετέρου, να επιτρέπουν την αντιπαράθεση. Ούτε είναι προς επινόηση ούτε μπορούν να είναι τόσο γενικά ώστε να μην μπορούν να υιοθετηθούν μονομερώς και κατά προτεραιότητα. Το κοινωνικό κράτος, ο (αντι)νεοφιλελευθερισμός, η (αντι)διαφθορά, τα δημόσια αγαθά, αποτελούν τέτοια σημαίνοντα, που ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ έχει κατά καιρούς χρησιμοποιήσει και γύρω από τα οποία θα έπρεπε να διαμορφώσει και την τωρινή του καμπάνια. Κάτι τέτοιο θα βοηθούσε και τους πολίτες να κατανοήσουν «στο όνομα ποιων ιδεών μάχεται ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ». Άλλωστε, όταν λες ότι το κόμμα σου «ήρθε από μακριά και θα πάει μακριά», σημαίνει ότι πρέπει να πεις μια ιστορία ιδεών.

 

Η επιστροφή του κράτους

 

Το οικονομικό πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ κατατείνει σε κάτι που όντως τον διαφοροποιεί από τη ΝΔ και όντως θα μπορούσε να αποτελέσει τον τίτλο αυτού του προγράμματος: την επιστροφή του κράτους. Όμως, μιλάει γι’ αυτή την επιστροφή χαμηλόφωνα και πολλές φορές δειλά ή ενοχικά. Για να μην ακουστεί ως τις Βρυξέλλες και έχουμε πάλι τις γνωστές επιθέσεις που θα κλονίσουν την αξιοπιστία του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ ή θα ανακινήσουν οδυνηρές μνήμες; Για να μην τρομάξουν οι επιχειρηματίες; Για να αποφευχθούν οι συνήθεις νεοφιλελεύθερες κατηγορίες περί «κρατισμού» και «σοβιετικής ένωσης»; Δεν ξέρω. Ξέρω, όμως, ότι, αν ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ δεν μιλάει με τόση αυτοπεποίθηση για το κράτος όση μιλάει η ΝΔ για την αγορά, τότε θα εντείνεται η αναξιοπιστία του. Εν τέλει, θα ήταν ωραίο να ακούσουμε ότι στη θέση του «κράτους-νυχτοφύλακα» θα επιστρέψει το «κοινωνικό κράτος» που προστατεύει και το «αναπτυξιακό κράτος» που σχεδιάζει.

 

Η αντινομία των φόρων

 

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ τιμωρήθηκε σκληρά, επειδή θέλησε να πατήσει σε δύο βάρκες σε μια σειρά από θέματα. Στο ζήτημα των φόρων κάνει πάλι το ίδιο. Από τη μια, ανταγωνίζεται τη ΝΔ στις μειώσεις των φόρων και, από την άλλη, υπόσχεται σοσιαλδημοκρατικές παροχές που προϋποθέτουν ένα εύρωστο κράτος. Σε κάθε περίπτωση, κινδυνεύει να εγκλωβιστεί στο ζήτημα της φορολόγησης και της κοστολόγησης του προγράμματος, όπως στις προηγούμενες εκλογές εγκλωβίστηκε στο ζήτημα της απλής αναλογικής. Σε τελική ανάλυση, αν τα πράγματα θέλουν τόση εξήγηση, οι διαφορές των κομμάτων δεν γίνονται κατανοητές ως μεγάλες.

 

Οι μετανάστες και το φόβητρο της ΝΔ

 

Φαίνεται πως η Δεξιά έχει επιβάλει, με τη βοήθεια των ΜΜΕ, τον αντιμεταναστευτικό της λόγο. Και ότι ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ νιώθει εγκλωβισμένος σε αυτό το θέμα. Όταν, όμως, λέει ότι πρέπει να ανακάμψει ο πρωτογενής και ο δευτερογενής τομέας, ανοίγεται ένα πεδίο ρητορικών ευκαιριών. Πώς θα υπάρξει ανάκαμψη χωρίς μετανάστες; Ομοίως, πώς θα αποφευχθεί η δημογραφική γήρανση; Πρόκειται για ερωτήσεις στις οποίες υπάρχει μία απάντηση, η οποία θα αρκούσε για να αμφισβητήσει ευθέως το γεμάτο αυτοπεποίθηση σποτ της ΝΔ, σύμφωνα με το οποίο «δεν παίζουμε με την πατρίδα». Ναι, η ΝΔ παίζει με την πατρίδα, η οποία δεν έχει μέλλον χωρίς μετανάστες.

Δημήτρης Παπανικολόπουλος Ο Δημήτρης Παπανικολόπουλος είναι διδάκτορας Πολιτικής Επιστήμης και ερευνητής στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Περισσότερα Άρθρα
ΓΙΑ ΤΗΝ 
ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΝΕΩΣΗ, 
ΓΙΑ ΤΟ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟ
ΜΕΛΟΣ ΤΟΥ

Copyright © 2024 - All rights reserved

 | 

Developed by © Jetnet