Η πρώτη αντιδικτατορική ενέργεια στη Πορτογαλία από την φοιτητική ομάδα της Ακαντέμικα
Το Πανεπιστήμιο της Κοΐμπρα είναι ένα από τα παλαιότερα στον κόσμο, καθώς ιδρύθηκε το 1290. Εκεί άρχισε την πολιτική και ακαδημαϊκή του καριέρα ο δικτάτορας Αντόνιο Ντι Ολιβέιρα Σαλαζάρ, που για 36 χρόνια επέβαλε το δικτατορικό «νέο κράτος» στην Πορτογαλία.
Τον Απρίλιο του 1969, κι ενώ πληθαίνουν οι αντιδράσεις στη χούντα, ο πρόεδρος της χώρας, Αμέρικο Τομάς, πηγαίνει στην Κοΐμπρα για να εγκαινιάσει μια καινούργια πτέρυγα του πανεπιστημίου. Ο Αλμπέρτο Μαρτίνς, πρόεδρος του συλλόγου των φοιτητών, ζητάει τον λόγο μέσα στην κατάμεστη αίθουσα εκδηλώσεων, αλλά του απαγορεύεται. Οι αντιδράσεις είναι έντονες, η εκδήλωση διακόπτεται κι ο δικτάτορας φεύγει. Την ίδια νύχτα η αστυνομία συλλαμβάνει τον Μαρτίνς. Τις επόμενες μέρες, πάνω από διακόσιοι συμφοιτητές του έχουν την ίδια τύχη και πολλοί οδηγούνται κατευθείαν στα στρατόπεδα κι από ‘κει στις αποικίες για να πολεμήσουν. Οι φοιτητικές διαδηλώσεις καταστέλλονται με απίστευτη βία, οι τραυματίες είναι δεκάδες. «Η ατμόσφαιρα στην Κοΐμπρα θύμιζε Σαϊγκόν». Ο σύλλογος των φοιτητών αποφασίζει στη γενική του συνέλευση αποχή από τις εξετάσεις. Η κυβέρνηση διατάζει τη διάλυση του συλλόγου. Η μόνη φωνή που έχουν οι φοιτητές είναι η ποδοσφαιρική ομάδα του Πανεπιστημίου, η Ακαντέμικα. Και η μπάλα δίνει την ευκαιρία για να γίνει γνωστό σε όλη την Πορτογαλία αυτό που συμβαίνει στην Κοΐμπρα.
Οι παίκτες της Ακαντέμικα εκμεταλλεύονται κάθε ευκαιρία για να εκφράσουν την αλληλεγγύη τους προς τους φυλακισμένους ή απεργούς συμφοιτητές τους. Στα προημιτελικά του Κυπέλλου με τη Βιτόρια Γκιμαράες κρατούν ένα λεπτό σιγής πριν αρχίσει ο αγώνας. Στα ημιτελικά, απέναντι στη Σπόρτινγκ, δεν φορούν τις κανονικές, μαύρες εμφανίσεις τους, αλλά ολόλευκες και μαύρα περιβραχιόνια. «Το κάναμε για τη ζέστη, κανείς δεν φοράει μαύρα στην παραλία», θα πουν. Κερδίζουν 2-1, αλλά οι εξηγήσεις τους δεν ικανοποιούν την Ομοσπονδία, η οποία βγάζει φιρμάνι ότι απαγορεύονται οι αυτοσχεδιασμοί στα χρώματα. Στη ρεβάνς, η Ακαντέμικα θα κερδίσει 1-0, χάρη στον πρώτο σκόρερ του πρωταθλήματος, Μανουέλ Αντόνιο, και θα προκριθεί. Στις μαύρες φανέλες των παικτών ένα αυτοκόλλητο σκεπάζει το έμβλημα της ομάδας.
Στις 22 Ιουνίου 1969 διεξάγεται ο τελικός του κυπέλλου Πορτογαλίας. 70.000 θεατές στριμώχνονται στο Εστάδιο Νασιονάλ Ζαμόρ της Λισαβόνας χωρίς να γνωρίζουν πως συμμετέχουν στη μεγαλύτερη πολιτική συγκέντρωση που έγινε στη ποτέ στη χώρα, μια διαδήλωση εναντίον του Εστάδο Νόβο, του δικτατορικού καθεστώτος που εγκαθίδρυσε ο Αντόνιο Σαλαζάρ το 1933. Αντίπαλος της Ασοσιασάο Ακαντέμικα ντε Κόιμπρα, ή σκέτο Ακαντέμικα είναι η δυο φορές πρωταθλήτρια Ευρώπης Μπενφίκα, η ομάδα που και την προηγούμενη χρονιά είχε φτάσει πάλι στον τελικό του Κυπέλλου Πρωταθλητριών και ηττήθηκε από τη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ. Έχει παίκτες σαν τον Αντόνιο Σιμόες, τον Μάριο Κολούνα και κυρίως τον μεγάλο Εουσέμπιο. Η Ακαντέμικα η ομάδα του συλλόγου φοιτητών του Πανεπιστημίου της Κοΐμπρα. Ομάδα κυριολεκτικά φοιτητική: μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ‘70, οι παίκτες της, φοιτητές ή μαθητές σχεδόν όλοι, εκμεταλλεύονται το ταλέντο τους στην μπάλα ώστε να έχουν τη δυνατότητα να συνεχίσουν τις σπουδές τους, οι οποίες συχνά τους ενδιαφέρουν περισσότερο. Είναι ερασιτέχνες. Στις εξέδρες των επισήμων δεν βρίσκεται ο πρώτος πολίτης της χώρας, καθώς θέλησε να αποφύγει τυχόν αποδοκιμασίες. Εκατοντάδες αστυνομικοί βρίσκονται παντού. Γίνονται συλλήψεις ακόμη και λίγα λεπτά πριν αρχίσει το ματς, μπροστά στα έκπληκτα μάτια των ποδοσφαιριστών. Στις εξέδρες υπάρχουν όμως πάντα θαρραλέοι. Οι οπαδοί της Ακαντέμικα ξεδιπλώνουν πανό: «Ελεύθερο Πανεπιστήμιο», «Περισσότερα σχολεία-Λιγότερη αστυνομία», «Παιδεία για τον λαό». Περνούν από χέρι σε χέρι, από θύρα σε θύρα με μεγάλη ταχύτητα, η αστυνομία τα κυνηγάει πάνω κάτω στις κερκίδες. Οι ομάδες εμφανίζονται στον αγωνιστικό χώρο με τους παίκτες της Ακαντέμικα να φορούν ριχτή στους ώμους κι ανοιχτή μπροστά την παραδοσιακή μαύρη φοιτητική τήβεννο. «Μα γιατί πενθείτε;», ρωτάει ο ακραίος επιθετικός της Μπενφίκα, Αντόνιο Σιμόες, τον Μάριο Κάμπος. Η λογοκρισία στα μέσα μαζικής ενημέρωσης είναι τόσο αποτελεσματική που τα νέα της Κοΐμπρα δεν έχουν φτάσει στην πρωτεύουσα. Λίγο πριν, στα αποδυτήρια, ο προπονητής της Ακαντέμικα Φρανσίσκο Αντράντε είχε βρει τα λόγια που απαιτούσε η περίσταση: «Μπορούμε να γίνουμε αυτοί που άνοιξαν ένα παράθυρο, όταν τα πάντα ήταν κλειστά». Εννέα λεπτά πριν τη λήξη του τελικού, ο Μανουέλ Αντόνιο σκοράρει και φέρνει την Ακαντέμικα μια ανάσα από την κατάκτηση του κυπέλλου, αλλά η Μπενφίκα είναι πολύ μεγάλη ομάδα. Ο Σιμόες ισοφαρίζει στο 85′ και το ματς πάει στη παράταση. Εκεί ο μεγάλος Εουσέμπιο θα κάνει το 2-1 και η Μπενφίκα θα νικήσει. Στο τέλος του αγώνα, οι παίκτες των δυο ομάδων κάνουν τον γύρο του θριάμβου μαζί. Η Ακαντέμικα κατέκτησε το κύπελλο Πορτογαλίας το 2012, 43 χρόνια μετά, αλλά ο χαμένος τελικός του 1969 παραμένει το μεγαλύτερο τρόπαιο που κέρδισε ποτέ. Τότε που οι φοιτητές του Πανεπιστημίου και οι ποδοσφαιριστές της ομάδας όρθωσαν ανάστημα στη χούντα. Τα γεγονότα του 1969 θα γίνουν ντοκιμαντέρ από τον Ρικάρντο Αντούνες Μαρτίνς με τίτλο «Futebol de Causas» (“Το ποδόσφαιρο ήταν ο λόγος 2009).