Η τουριστική σεζόν ξεκίνησε, όπως και οι πολιτικές δηλώσεις και φιέστες για να «καλωσορίσουν το δολάριο». Παρά, όμως, τις ευχές για νέο ρεκόρ αφίξεων, αφού εδώ και δεκαετίες έχει αποφασιστεί η ελληνική οικονομία να στηρίζεται στον τουρισμό, οι τοπικές κοινωνίες, ακόμα και οι άνθρωποι που δραστηριοποιούνται σε αυτόν, φαίνεται να αρχίζουν να δυσανασχετούν με το τι αφήνει τελικά πίσω του.
Κι αν στα μεγάλα αστικά κέντρα, όπως Αθήνα και Θεσσαλονίκη, οι επιπτώσεις εστιάζονται κυρίως στον συνωστισμό στα ΜΜΜ, όπως και στα πολύ υψηλά ενοίκια λόγω διάθεσης διαμερισμάτων για βραχυχρόνια μίσθωση, αντί για στέγαση των μόνιμων κατοίκων, στα νησιά η κατάσταση είναι ακόμα πιο εκρηκτική.
Πρώτον, λόγω του αυξημένου τουριστικού ενδιαφέροντος για τους νησιωτικούς προορισμούς, παρατηρείται υπερδόμηση, που έχει σημαντικές επιπτώσεις στη βιοποικιλότητα του περιβάλλοντος, όπως και στη μείωση χωραφιών για αγροτική παραγωγή. Οι χιλιάδες, κυριολεκτικά, οικοδομικές άδειες που έχουν εκδοθεί τα τελευταία χρόνια, για παράδειγμα στις Κυκλάδες (ακόμα και για το Κουφονήσι, ένα πολύ μικρό νησί, ανέρχονται στα 12.653 τμ), δεν αφορούν μόνιμες στέγες κατοίκων, αλλά κυρίως μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες και βίλες ξένων επισκεπτών. Αυτό σημαίνει πως καταλαμβάνονται μεγάλα μέρη των νησιών, που η χρήση τους αφορά, όμως, μόνο κάποιους μήνες, χωρίς δηλαδή η τοπική οικονομία να έχει όφελος από αυτά όλον τον χρόνο.
Την ίδια ώρα δε που τον χειμώνα μένουν τα κτήρια άδεια σαν φαντάσματα στα ερημωμένα νησιά, πολλοί εργαζόμενοι και κυρίως εκπαιδευτικοί, γιατροί και νοσηλευτές δεν βρίσκουν πού να μείνουν λόγω των πολύ υψηλών ενοικίων ή της διάθεσης των σπιτιών προς ενοικίαση μόνο για λίγους μήνες, προκειμένου το καλοκαίρι να γίνουν Airbnb. Αποτέλεσμα, βέβαια, αυτού είναι τα νησιά να αντιμετωπίζουν έτσι προβλήματα και στη λειτουργία της εκπαίδευσης και της υγείας.
Το γεγονός ότι η φέρουσα ικανότητα αρκετών νησιών έχει ξεπεραστεί κατά πολύ, καταδεικνύεται και από την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας αυτή την εβδομάδα, που απέρριψε την ανέγερση μεγάλου τουριστικού συγκροτήματος στις Κολυμπήθρες της Πάρου, αποδεχόμενο τις αντιρρήσεις των κατοίκων για το έργο που θα κατέστρεφε το περιβάλλον της περιοχής, θίγοντας παράλληλα τον προβληματικό τρόπο που δίνονται άδειες από το Κεντρικό Πολεοδομικό Συμβούλιο εν γένει.
Από τη δόμηση και τη χρήση χώρων για τουριστικές δραστηριότητες, ή για την υποστήριξη αυτών, δεν ξεφεύγουν ούτε οι περιοχές Natura, όπως για παράδειγμα στη Σίφνο με την παράνομη διάνοιξη δρόμου σε προστατευόμενη περιοχή, στη Λέσβο με τη λειτουργία παράνομου ιππόδρομου, ή όπως αναμένεται να συμβεί στην Πάρο με τη μεταφορά του εμπορικού λιμανιού από την Παροικιά, καθώς οι αυξημένες εργασίες του προκαλούν πρόβλημα πια στην τοπική κοινωνία, στην περιοχή Natura Καμινάκι.
Η υπερδόμηση και οι αυξημένες αφίξεις τουριστών προκαλούν ταυτόχρονα προβλήματα και στην υδροδότηση και το αποχετευτικό σύστημα των νησιών, καθώς οι υποδομές τους δεν έχουν σχεδιαστεί να εξυπηρετούν τόσο κόσμο, με αποτέλεσμα τους καλοκαιρινούς μήνες η ροή νερού συχνά να εμφανίζει ελάττωση, ή και διακοπές, και οι βόθροι να πλημμυρίζουν. Για τους λόγους αυτούς, μεταξύ άλλων, ο δήμος της Σίφνου τον Απρίλιο απέστειλε έκκληση σε τρία υπουργεία και στους αρμόδιους φορείς για τις οικοδομικές άδειες, ζητώντας να μπει ένα φρένο στις αδειοδοτήσεις γενικά, και ειδικά να απαγορευτούν οι ιδιωτικές πισίνες, που μεγεθύνουν το πρόβλημα λειψυδρίας.
Προβλήματα στην καθημερινότητα της ζωής των νησιών από τον υπερτουρισμό, σε συνδυασμό με τις ανεπαρκείς υποδομές, παρατηρούνται και στο ζήτημα των απορριμμάτων. Σε κάποια νησιά ακόμα λειτουργούν μόνο χωματερές, ενώ και αυτά που έχουν ΧΥΤΑ, συχνά υπερχειλίζουν από τους αυξημένους τόνους σκουπιδιών. Κάδοι ανακύκλωσης δε, δεν υπάρχουν στα μικρά νησιά, ενώ και εκεί που υπάρχουν, δεν επαρκούν, τη στιγμή μάλιστα που μόνο η χρήση πλαστικών μπουκαλιών νερού είναι ιδιαίτερα μεγάλη, καθώς στις περισσότερες νησιωτικές περιοχές το νερό δεν είναι πόσιμο.
Αντίστοιχα, προβλήματα παρουσιάζονται και στο οδικό σύστημα των νησιών, ιδιαίτερα των Κυκλάδων, που ούτε οι δρόμοι, ούτε το πάρκινγκ στα χωριά μπορούν να εξυπηρετήσουν τους χιλιάδες επισκέπτες του καλοκαιριού, με κίνδυνο ακόμα και να προκληθούν ατυχήματα.
Σε αυτή την περίπτωση, βέβαια, όπως και για οποιοδήποτε άλλο ζήτημα υγείας μπορεί να προκύψει, συναντάται το σημαντικότερο ίσως πρόβλημα, που είναι η ανεπάρκεια υπηρεσιών υγείας. Η περίθαλψη στα νησιά είναι ούτως ή άλλως σχεδόν ανύπαρκτη, με ελλείψεις τόσο σε προσωπικό, όσο και σε υποδομές και εξοπλισμό και δεν μπορεί να εξυπηρετήσει τους μόνιμους κατοίκους, πόσω μάλλον δεκάδες χιλιάδες τουρίστες. Ενδεικτικά, στη Σύρο λόγω έλλειψης ειδικευμένου προσωπικού, ο διοικητής του νοσοκομείου εξέδωσε απόφαση, με την οποία ο γυναικολόγος, ο ορθοπεδικός και ο ουρολόγος θα εφημερεύουν ως γενικοί χειρουργοί μέχρι και τις 30 Ιουνίου! Ενώ ποιος δεν θυμάται τον τραγικό θάνατο της 63χρονης στην καρότσα αγροτικού στην Κω, επειδή δεν υπήρχε διαθέσιμο ασθενοφόρο να τη μεταφέρει…
Ίσως, λοιπόν, πριν τα ευχολόγια για ένα ακόμα τουριστικό μπουμ, να πρέπει πολιτεία και κοινωνία να μελετήσουμε και τις επιπτώσεις του σε ανθρώπινο, φυσικό και οικονομικό περιβάλλον, ιδίως μακροπρόθεσμα, προκειμένου να αναπτύξουμε ένα βιώσιμο μοντέλο, αντί μια κουλτούρα της αρπαχτής.