Η «Εποχή» συμμετέχοντας στη συζήτηση για το μέλλον του ΣΥΡΙΖΑ, μετά την εκλογική ήττα και την πτώση των ποσοστών του, για τα νέα προτάγματα και την ανάδειξη νέας ηγεσίας, θέτει τρία κοινά ερωτήματα σε τέσσερα στελέχη του κόμματος. Οι ερωτήσεις που κλήθηκαν να μας απαντήσουν, είναι οι εξής:
1. Ο ΣΥΡΙΖΑ βρίσκεται σε κρίσιμη καμπή. Η παραίτηση του Αλ. Τσίπρα ως αποτέλεσμα της εκλογικής ήττας προκαλεί εσωκομματικές διεργασίες. Πώς μπορούν αυτές να φέρουν την ανανέωση και ανασύνταξη, αντί του εγκλωβισμού στην εσωκομματική διαπάλη;
2. Ο απολογισμός της τελευταίας τετραετίας, αλλά και του αποτελέσματος των δύο εκλογικών αναμετρήσεων είναι περισσότερο από αναγκαίος να είναι ουσιαστικός και ενδελεχής. Ποια είναι τα σημεία στα οποία πρέπει να εστιάσει και ποιες οι αιχμές του νέου πολιτικού σχεδίου;
3. Η νέα κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα θα επιβάλλει συνεργασίες, συγκλήσεις, συμμαχίες, προκειμένου να υπάρξουν εστίες αντίστασης. Με τι πρωτοβουλίες και πώς αυτές θα οργανωθούν, στην κατεύθυνσης της ενότητας στην οργάνωση και τη δράση;
Αφετηρία μας, πρώτα απ’ όλα,
πρέπει να είναι η κοινωνική γείωση
1. Έχετε δίκιο, πράγματι ο ΣΥΡΙΖΑ βρίσκεται σε δύσκολη θέση, η ήττα στις εκλογές ήταν συντριπτική και η παραίτηση του Αλέξη υποχρεώνει σε γρήγορες αποφάσεις. Με αυτή την έννοια, δεν υπάρχει ο χρόνος για ένα βαθύτερο αναστοχασμό, για το τι πήγε λάθος. Φαντάζομαι ότι στο έκτακτο συνέδριο του Νοεμβρίου θα έχουμε τον χρόνο και την ωριμότητα να τα συζητήσουμε όλα. Αν και μια πρώτη γεύση θα πάρουμε στην Κεντρική Επιτροπή, την επόμενη βδομάδα. Όσον αφορά το θέμα της ενότητας του κόμματος, θεωρώ ότι ένα μεγάλο τμήμα των στελεχών μας και ιδιαίτερα η νέα γενιά, έχουν την ποιότητα να κατανοούν την κρισιμότητα των εποχών, λίγοι είναι εκείνοι που βάζουν πάνω από όλα τις προσωπικές ή τις τασικές φιλοδοξίες. Βέβαια, «η εσωκομματική κουζίνα», το αγαπημένο θέμα των μίντια, φτιάχνει και την απαραίτητη «εξέδρα»… Στην πράξη όμως, δηλαδή στην κοινωνική πραγματικότητα, το κρίσιμο πολιτικό ζήτημα είναι τι λες και πώς θα τα καταφέρεις, με άλλα λόγια το πρόγραμμα και το πολιτικό σου σχέδιο και κυρίως η αξιοπιστία σου, ότι αυτά που λες θέλεις και μπορείς να τα υλοποιήσεις.
2. Νομίζω ότι η απώλεια του κοινωνικού πλεονεκτήματος ήταν καθοριστική στις εκλογικές επιδόσεις του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ. Οι απώλειες στις πιο λαϊκές συνοικίες, κυρίως της Αττικής, σε ποσοστό μεγαλύτερο του εθνικού ποσοστού δείχνει το μέγεθος του προβλήματος. Οι απώλειες στη Β’ Πειραιώς, στον Δυτικό Τομέα, στη Δυτική Αττική είναι ενδεικτικές. Όπως χαρακτηριστική είναι η υποχώρηση στους μισθωτούς του δημόσιου τομέα, στους άνεργους, τους νέους, σε κοινωνικές ομάδες δηλαδή που ήταν κοντά του. Η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ εκτιμούσε ότι, με βάση τα εκλογικά αποτελέσματα του 2019 (31,5%) τους είχε στο τσεπάκι, έτσι έδωσε όλη την προσοχή της στα μεσαία στρώματα, στο μετριοπαθές πολιτικά κέντρο. Μια αποδεδειγμένα λανθασμένη επιλογή, συμβατή όμως με την προσπάθεια μετατόπισης του ΣΥΡΙΖΑ στην Κεντροαριστερά και τη Σοσιαλδημοκρατία. Η αποχή κέρδισε κατά κράτος. Ταυτόχρονα το συγκεντρωτικό κόμμα, το αρχηγικό κόμμα, το κόμμα που δεν διαβουλεύεται με την κοινωνία έδειξε τα όρια του. Κατέρρευσε!
Η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ δεν κατάλαβε ποτέ τη συγκυρία, τα συναισθήματα, τους φόβους και τις προσδοκίες του κόσμου, χαμηλές είναι η αλήθεια. Δεν κατανόησε την κούραση του κόσμου μετά από τις διαδοχικές κρίσεις, την οικονομική, την πανδημία, την ενεργειακή, τον πληθωρισμό της απληστίας. Ότι ο θυμός της προηγούμενης περιόδου αντικαταστάθηκε από τον φόβο και την ανασφάλεια. Ότι τα 50 δισ. σε επιδόματα που έδωσε η κυβέρνηση της ΝΔ, καθησύχαζε πολλούς και ταυτόχρονα εγγυόταν στις μεγάλες επιχειρήσεις ότι δεν θα ενοχλήσει τους μηχανισμούς των «ουρανοκατέβατων κερδών».
Γιατί δεν πήρε μυρωδιά η ηγεσία από τις πρόσφατες κοινωνικές διαθεσιμότητες; Θα σας διηγηθώ μια προσωπική εμπειρία προς επίρρωση των προηγουμένων: Συζητώντας με πολλά μέλη της Πολιτικής Γραμματείας, στην πρώτη εκλογή, όλοι διαφωνούσαν με τη «σκοτεινή» προεκλογική καμπάνια, τις παλινωδίες με την απλή αναλογική και τον παλαιοπασοκικό λόγο. Η ΠΓ δεν συνήλθε όμως ποτέ για να συζητηθούν αυτά και όταν συνήλθε εκ των υστέρων η ΚΕ, έπεσε σιωπητήριο. Ένα κόμμα, δηλαδή, που δεν διαλέγεται ούτε με τα μέλη και τα στελέχη του.
Στο ερώτημα σας για τις αιχμές του πολιτικού μας σχεδίου να τονισθεί ότι αφετηρία θα είναι τα βασικά, πρώτα απ’ όλα η κοινωνική γείωση, με προτεραιότητα τα συνδικάτα, τις επαγγελματικές ενώσεις, τον φοιτητικό συνδικαλισμό, την αυτοδιοίκηση. Ιδιαίτερα για την τελευταία, που δοκιμάζεται εκλογικά σε λίγους μήνες, έχουν γίνει ελάχιστα, γεγονός που εξηγεί για ποιους λόγους οι τοπικές κοινωνίες αδιαφορούν για τη δραστηριότητα του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ. Τα αυτονόητα πεδία των ανισοτήτων, της αναδιανομής, του κοινωνικού κράτους, της προστασίας του περιβάλλοντος, του χωροταξικού σχεδιασμού της ψηφιακής μετάβασης και της ενεργειακής κρίσης, δεν είναι αρκετά. Οφείλουμε να παρεμβαίνουμε στο πεδίο των δικαιωμάτων, ακόμα και στα λιγότερο δημοφιλή πεδία, όπως το μεταναστευτικό και η μειονότητα της Θράκης, όπως κάναμε παραδειγματικά στις δεύτερες εκλογές. Το δύσκολο είναι η παρέμβαση στις πεποιθήσεις, στην ιδεολογία μεγάλων κοινωνικών κατηγοριών που γοητεύονται από την ακροδεξιά και από ανορθολογικές θεωρίες.
3. Το ζητούμενο είναι η σθεναρή αντιπολίτευση στην κυβέρνηση της ΝΔ, η οποία, κρίνοντας από τις προγραμματικές της δηλώσεις, θα ακολουθήσει την ίδια πολιτική με την πρώτη τετραετία. Από αυτή τη σκοπιά κρίσιμο μέγεθος είναι η κοινή δράση της Αριστεράς, η υπέρβαση των ενδοαριστερών «εμφυλίων» που κάνουν το πολιτικό σύστημα ευτυχισμένο. Προκειμένου να προχωρήσει μια τέτοια συνεννόηση χρειάζεται να συνειδητοποιηθεί ότι σε αυτές τις εκλογές δεν νικήθηκε μόνο ο ΣΥΡΙΖΑ, αλλά το σύνολο της Αριστεράς. Η αύξηση κατά δυόμιση μονάδες των ποσοστών του ΚΚΕ δεν διορθώνει την πραγματικότητα.
Χριστόφορος Παπαδόπουλος
Οφείλουμε να γίνουμε η αξιόπιστη
ελπίδα και προοπτική του λαού μας
1. Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ μετά τη μεγάλη ήττα στις εκλογές βρίσκεται όντως σε μία κρίσιμη καμπή. Καλούμαστε όλοι και όλες με συλλογικότητα, σοβαρότητα, ειλικρίνεια και υπευθυνότητα να αναλύσουμε το εκλογικό αποτέλεσμα, να επιβεβαιώσουμε την ταυτότητα, την πολιτική και προγραμματική μας κατεύθυνση και τις κοινωνικές αναφορές μας, καθώς και να δρομολογήσουμε εκείνες τις αναγκαίες αλλαγές στη λειτουργία και τη δράση μας, ώστε να πιάσουμε τον σφυγμό των κοινωνικών αναγκών και αλλαγών και να ανταποκριθούμε στις νέες προκλήσεις της εποχής μας. Η κριτική και αυτοκριτική ανάλυση των αποτελεσμάτων και των νέων κοινωνικών δεδομένων είναι αναγκαία, όχι απλώς για να λάβουμε το μήνυμα των εκλογών, αλλά, κυρίως, για να διαπιστώσουμε και να συμφωνήσουμε στο τι χρειάζεται να αλλάξουμε και πώς μπορούμε να αποκαταστήσουμε την επαφή μας με τις κοινωνικές μας αναφορές και την προγραμματική μας αξιοπιστία.
2. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, παρά το δυσμενές αποτέλεσμα, παραμένει αξιωματική αντιπολίτευση και βασικός εκφραστής του ευρύτερου προοδευτικού και αριστερού χώρου. Χρειάζεται να επιβεβαιώσουμε ότι απευθυνόμαστε σε κάθε δημοκρατικό προοδευτικό πολίτη, από το προοδευτικό Κέντρο, την Κεντροαριστερά, τον Σοσιαλιστικό χώρο και την Αριστερά. Ότι ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ είναι κόμμα εξουσίας και φορέας μίας εναλλακτικής κυβερνητικής πρότασης για τον λαό και τη χώρα στο νέο Ευρωπαϊκό και γεωπολιτικό περιβάλλον.
Με σταθερές τις αξίες και τις αρχές μας για ισότητα, κοινωνική δικαιοσύνη, αλληλεγγύη και δημοκρατία, με την προγραμματική μας κατεύθυνση και το αναπτυξιακό μας σχέδιο να εκφράσουμε τους πολλούς, μία κοινωνική συμμαχία των εργαζομένων, των δυνάμεων της παραγωγής, τους επαγγελματίες, τους μικρομεσαίους επιχειρηματίες, τους αγρότες και τους επιστήμονες, τη νέα γενιά, αλλά και τους απόμαχους της δουλειάς, τους συνταξιούχους, καθώς και τους άνεργους και τους αδύναμους της κοινωνίας.
Να αναδείξουμε και να πείσουμε ότι υπάρχει εναλλακτικό και αξιόπιστο κυβερνητικό σχέδιο απέναντι στον νεοφιλελευθερισμό, που διασφαλίζει μία βιώσιμη, δίκαιη ανάπτυξη με αξιοπρεπείς μισθούς και συνθήκες εργασίας με κανόνες και δικαιώματα και ένα σύγχρονό και ισχυρό Κοινωνικό Κράτος. Ότι δεν είναι μονόδρομος μία κοινωνία χαμηλών προσδοκιών, που είναι εγκλωβισμένη στην αγωνία της ατομικής επιβίωσης.
Να μιλήσουμε για την ανάγκη ενίσχυσης της Δημοκρατίας σε θεσμικό, οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο και να συγκροτήσουμε ισχυρό δημοκρατικό μέτωπο απέναντι στον φασισμό, στην ακροδεξιά και τις ακροδεξιές απόψεις στην κοινωνία.
Να εμβαθύνουμε τις θέσεις και τις προτάσεις μας όσον αφορά στις μεγάλες προκλήσεις της εποχής μας, όπως της κλιματικής κρίσης, των συνεχώς διευρυνόμενων οικονομικών, κοινωνικών και περιφερειακών ανισοτήτων, του ανεξέλεγκτου διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος, της τεχνητής νοημοσύνης και των μεγάλων αλλαγών στην παραγωγή και στην εργασία, στη συγκέντρωση του πλούτου και στην ίδια τη λειτουργία της Δημοκρατίας. Αλλαγές που συντελούνται σε μεγάλο βαθμό ερήμην των λαών και με περιορισμένη θεσμική συμμετοχή και επιρροή της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
3. Σε αυτές τις μεγάλες προκλήσεις και ανάγκες οφείλουμε συλλογικά μέσα από τις αποφάσεις και τις διαδικασίες μας να ανταποκριθούμε, προκειμένου να είμαστε μία ισχυρή προγραμματική αξιωματική αντιπολίτευση στη Βουλή, μία ενεργή και πρωτοπόρα προοδευτική δύναμη στην κοινωνία, στους χώρους δουλειάς και στα κινήματα, και, κυρίως, η αξιόπιστη ελπίδα και προοπτική του λαού μας για ένα καλύτερο και πιο δίκαιο μέλλον.
Μαριλίζα Ξενογιαννακοπούλου
Να αποφύγουμε τα απλουστευτικά διλήμματα
1. Ο ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία οδεύει στη δεύτερη φάση της βίαιης ενηλικίωσης του. Η πρώτη ήταν η βουτιά στα ανεξερεύνητα νερά της κυβέρνησης, τώρα είναι η σειρά αυτού καθ’ εαυτού του κόμματος. Η επιτυχία της μετάβασης σε μια νέα ηγεσία, ενωτική, πολιτικά επαρκή, ικανή να εμπνεύσει και να κινητοποιήσει στην μάχη των ιδεών και της οργάνωσης, θα δώσει νέα ώθηση σε ένα αριστερό κόμμα εξουσίας. Το κόμμα δεν χρειάζεται ούτε αριστερές στροφές και νοσταλγικές επιστροφές στις ρίζες, ούτε ταυτίσεις με μια αμήχανη σοσιαλδημοκρατία. Η ριζοσπαστική Αριστερά πανευρωπαϊκά χειμάζεται και η σοσιαλδημοκρατία με ελάχιστες αριστερόστροφες εξαιρέσεις (Ισπανία, Πορτογαλία) επίσης. Ο ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία είναι ένα κόμμα εν κινήσει και ως προς την ολοκλήρωση της φυσιογνωμίας του. Η κίνηση, όμως, ακριβώς για να αποφύγουμε τον σκόπελο αχρείαστων και αδιεξόδων αναζητήσεων και στοιχίσεων πρέπει να αποφύγει τον εγκλωβισμό στο απλουστευτικό δίλημμα «πάμε αριστερά ή προς το κέντρο;». Γιατί οι εκλογές κερδίζονται συνήθως στο κέντρο, ποτέ όμως από το Κέντρο. Αλλιώς θα είχαμε πλημμυρίσει από Ποτάμια και Ciudadanos. Για να μην χάσουμε χρόνο με συζητήσεις για το γένος των αγγέλων, μπορούμε όλοι να συνομολογήσουμε ότι θα πορευτούμε ως κόμμα της σύγχρονης Αριστεράς, χωρίς άλλους επιθετικούς προσδιορισμούς. Και να επικεντρωθούμε στην συγκρότηση μιας στρατηγικής μεταρρυθμίσεων που θα είναι ελκτική και στην Αριστερά και στο Κέντρο. Επίσης να επανασυνδεθούμε με την έννοια του αριστερού εκσυγχρονισμού, που είναι άλλο πράγμα από τον νεοφιλελευθερισμό.
2. Τις αιχμές τις προσδιόρισα στο τέλος της πρώτης απάντησης. Στην εξωτερική πολιτική, για παράδειγμα, η Συμφωνία των Πρεσπών ήταν μια μεγάλη αριστερή εκσυγχρονιστική τομή. Σε αυτό το πνεύμα πρέπει να δούμε την εξέλιξη των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Στο μεταναστευτικό έχουμε υποχρέωση ως Αριστερά να αντιταχθούμε στην αντίληψη της Ευρώπης φρούριο, στη βολική ψευδαίσθηση ότι τα μεταναστευτικά κύματα θα περιοριστούν από φράκτες. Γενικά μιλώντας, έχουμε υποχρέωση να πηγαίνουμε και κόντρα στο πλειοψηφικό ρεύμα, όχι γιατί έχουμε μανία απομόνωσης, αλλά γιατί θέλουμε να διαμορφώσουμε ένα σωστά προσανατολισμένο νέο πλειοψηφικό ρεύμα.
Τα αίτια της ήττας είναι πολυπαραγοντικά και πάνε πίσω και από τη διακυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ. Συνδέονται με την στρατηγική ήττα της Αριστεράς στο πεδίο ιδεών και αξιών. Η συμφωνία ή η ανοχή μεγάλου μέρους της κοινής γνώμης στο επεισόδιο με τον πλωτό σερβιτόρο στο beach bar, εξηγεί πολύ περισσότερα για την ήττα από τους χειρισμούς για την απλή αναλογική. Υποχώρησαν οι αξίες της συλλογικότητας, της αλληλεγγύης, της αξιοπρέπειας. Ατομικισμός και απληστία σταδιακά κυριάρχησαν. Σε μια Ευρώπη που σκοτεινιάζει επικίνδυνα, δεν ήταν δυνατόν για δεύτερη φορά μέσα σε μια δεκαετία ο ΣΥΡΙΖΑ να αποτελέσει εξαίρεση.
3. Και στη διαμόρφωση εστιών αντίστασης, τα πράγματα δεν είναι εύκολα. ΠΑΣΟΚ ΚΙΝΑΛ και ΚΚΕ εξακολουθούν να κινούνται σε τροχιά αντιπαράθεσης με τον ΣΥΡΙΖΑ- ΠΣ, ενώ η δική μας αδυναμία στους μαζικούς χώρους μειώνει την εμβέλεια των πρωτοβουλιών μας. Όμως δεν έχουμε άλλο δρόμο και ελπίζω ότι η πίεση της πραγματικότητας από την πολιτική της κυβέρνησης της ΝΔ θα καταστήσει πιο λογική την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ. Θα μπορούσε ακόμα και η υπόθεση των δημοτικών και περιφερειακών εκλογών να αποτελέσει μια πρώτη ευκαιρία, αλλά φοβάμαι ότι έχουμε αργήσει. Αυτό που μπορούν να κάνουν οι προοδευτικές πολιτικές δυνάμεις είναι να ενθαρρύνουν, ή τουλάχιστον να μην εμποδίσουν, υγιείς αυτοδιοικητικές πρωτοβουλίες.
Σε κάθε περίπτωση η συγκρότηση προοδευτικού πόλου απέναντι στην ΝΔ πρέπει είναι σταθερή επιδίωξη μας, ανεξαρτήτως εκλογικού συστήματος. Το ισπανικό μοντέλο –που φαίνεται να αντέχει– είναι ένα καλό παράδειγμα συνεργασίας Αριστεράς – Σοσιαλιστών. Με δεδομένο το επιβαρυμένο παρελθόν στις σχέσεις ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ και την αρνητική διάθεση της ηγεσίας του δεύτερου, πρέπει να προηγηθούν μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης. Να ενεργοποιηθούν διαδικασίες και από τα πάνω και από τα κάτω. Να αξιοποιηθούν πρωτοβουλίες διανοουμένων, ομίλων, ινστιτούτων, αυτοδιοικητικών παραγόντων, συνδικαλιστών, ανθρώπων του πολιτισμού.
Νίκος Μπίστης
Κυβερνώσα αριστερά και νέο σχέδιο
1. Το πιο κρίσιμο διακύβευμα αυτή την περίοδο για τον ΣΥΡΙΖΑ είναι να εξασφαλιστεί το «πέρασμα του νέου κύματος», με ενότητα του κόμματος. Ταυτόχρονα, η Αριστερά οφείλει και πρέπει να παραμείνει «κυβερνώσα». Το στοίχημα αυτό, το οποίο κερδήθηκε στην προηγούμενη φάση με την προεδρία του Τσίπρα –και χάρις σε αυτήν– πρέπει να ξανακερδηθεί σήμερα χωρίς τον Αλέξη. Ο φυσικός ηγέτης του ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι πλέον στην πρώτη γραμμή, ο πυρήνας όμως της συμβολής του –της στρατηγικής, πιστεύω, συμβολής του– «η Aριστερά ως δύναμη εξουσίας» πρέπει να εμπνέει τις μελλοντικές δράσεις της σημερινής αξιωματικής αντιπολίτευσης.
Το στοίχημα της διακυβέρνησης κερδήθηκε την προηγούμενη περίοδο (2012-2019), όταν αυτή η σύλληψη της «κυβερνώσας Αριστεράς» κατέθεσε ένα άλλο, ένα αντίπαλο ιδεολογικά, πολιτικά και κοινωνικά σχέδιο, και με βάση αυτό συναντήθηκε με την κίνηση μιας κοινωνίας σε αναζήτηση νέου ορίζοντα.
Με αυτή την έννοια, το «κυβερνώσα Αριστερά» είναι μια σημαντική παρακαταθήκη για τον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά δεν συνιστά από μόνη της ισχυρό όραμα ούτε για το κόμμα ούτε για την κοινωνία. Ο στόχος της διακυβέρνησης συνδέεται πάντα, τουλάχιστον για ένα αριστερό κόμμα, με ένα σχέδιο κοινωνικού μετασχηματισμού.
Σε αυτή τη φάση, λοιπόν, ο ΣΥΡΙΖΑ οφείλει να εξασφαλίσει εκ νέου την «κυβερνητικότητά» του μέσω της πολιτικής, ιδεολογικής, κοινωνικής και πολιτισμικής επικαιροποίησης του επίδικου «κυβερνώσα Αριστερά». Αυτή η επικαιροποίηση δεν έγινε στα χρόνια 2019-2023. Έτσι, ο ΣΥΡΙΖΑ έχασε την επαφή με την κοινωνία, μια κοινωνία που ήταν σε αναζήτηση σταθερών σε ένα περιβάλλον αβεβαιότητας και φόβου (πανδημία, ακρίβεια, κλπ).
2. Ο ΣΥΡΙΖΑ, όπως δείχνουν τα αποτελέσματα και οι μεγάλες απώλειες κυρίως στις λαϊκές περιοχές και τη νεολαία, είχε μια δραματική «απώλεια στήριξης» (κατά την αεροπορική ορολογία), που τον οδήγησαν σε βουτιά, αλλά όχι σε κατακρήμνιση. Το πρώτο σημείο, λοιπόν, είναι η ανάκτηση της στήριξης, πράγμα που σημαίνει την ανάκτηση των δεσμών με τις κοινωνικές τάξεις (με τα ηλικιακά, πολιτισμικά περιβάλλοντα) που απευθύνεται η Αριστερά. Με τα συμφέροντα που εκπροσωπεί και για τα οποία αγωνίζεται.
Μεσοπρόθεσμα, όμως, ο ΣΥΡΙΖΑ οφείλει να επικαιροποιήσει τη «γλώσσα» με την οποία θα ξανακτίσει τους δεσμούς αυτούς που θα δώσουν συλλογική κίνηση στην κοινωνία. Είναι εύκολο να κάνουμε διαπιστώσεις ότι πρέπει να συνδεθούμε με το συνδικαλιστικό κίνημα, με τη νεολαία, κλπ. Είναι όμως επιτακτική ανάγκη να μιλήσει ο ΣΥΡΙΖΑ μια «νέα γλώσσα» και να καταθέσει πρόταση για το συνδικαλιστικό κίνημα του 21ου αιώνα, για τους συνεταιρισμούς, για τη νεολαία.
Προσέξτε, οι κοινωνίες αναζητούν σταθερές σε μια περίοδο χαοτικών κινήσεων της Ιστορίας λόγω της ψηφιακής εποχής, της τεράστιας κλιματικής, υγειονομικής και πολιτισμικής πρόκλησης. Για τη νεοφιλελεύθερη Δεξιά είναι απλό το σχέδιο: χαμηλές συλλογικές προσδοκίες, ώστε οι «άριστοι» να μπορούν να διασφαλίσουν τις υψηλές ατομικές προσδοκίες τους. Και, από την άλλη, απλουστευτικές , κυνικές διχοτομήσεις, με τις οποίες εμφανίζεται η ίδια ως παράγοντας σταθερότητας, ευνοώντας με αυτές τις διχοτομήσεις την άνοδο ακροδεξιών μορφωμάτων. Για μας το σχέδιο είναι υψηλές συλλογικές προσδοκίες, ώστε να ψηλώνουν και οι ατομικές. Συγχρόνως, η σταθερότητα και η κανονικότητα δεν εδράζονται σε διαιρέσεις αλλά στη συλλογικότητα, τη συμπερίληψη και την αλληλεγγύη.
Αυτά συνιστούν αξίες της Αριστεράς, αλλά απαιτούν επικαιροποίηση στις σημερινές προκλήσεις. Οι νέοι και οι μεγαλύτεροι άνθρωποι έχουν πια ένα χαοτικό εργασιακό βίο (όταν τον έχουν). Η Δεξιά συντηρεί το χάος, προκρίνοντας την κανονικότητα της ατομικής ικανότητας, να βρίσκεις κάθε φορά δουλειά και να πληρώνεσαι καλά (έστω και διακινδυνεύοντας τη ζωή σου). Η χαοτική σταθερότητα που ευαγγελίζεται καθιστά το συλλογικό όραμα φόβητρο, αιτία της αστάθειας.
Για την Αριστερά το διακύβευμα είναι να επικαιροποιήσει την κανονικότητα του εργασιακού βίου, ως συλλογική αξία και συλλογική αναγκαιότητα. Θα έλεγα σε αυτό το σημείο ότι ο ΣΥΡΙΖΑ οφείλει να ανοίξει συζητήσεις με την αριστερή κοινωνία πολιτών, με φορείς, ινστιτούτα και κινήματα και να επαναπροσδιορίσει τις προτεραιότητές του. Το όραμα της Αριστεράς οφείλει να κατεδαφίσει τη σταθερότητα και κανονικότητα, φύσει χαοτική, του δεξιού σχεδίου.
Αυτά είναι μικρά παραδείγματα που δείχνουν, ωστόσο, ότι ο αναπροσδιορισμός των αξιών και των αρχών της Αριστεράς στο σύγχρονο περιβάλλον είναι αναγκαίος. Οι ρίζες της Αριστεράς είναι ο μπούσουλας μας, αλλά ο επανασχεδιασμός της πορείας είναι αναγκαίος.
Το πολιτικό σχέδιο, λοιπόν, για να είναι οραματικό, συλλογικό και για να εμπνέει πρέπει να θέσει όλα τα προτάγματα του ΣΥΡΙΖΑ σε μια καθολική συνάφεια. Ευρωπαϊκότητα, πατριωτισμός, γεωπολιτική και το μεταναστευτικό πρέπει να ενταχθούν σε ένα πολιτικό πλαίσιο συνόλου –που θα τα συνδέει συνεκτικά μεταξύ τους.
Κοινωνικό κράτος χωρίς στο επίκεντρο το αίτημα της δίκαιης φορολόγησης, χωρίς σύνδεση με την καινοτομία και ένα νέο σχέδιο ανάπτυξης, επίσης δεν μπορεί να υπάρξει. Εργασιακές σχέσεις χωρίς την επιμονή στις νέες αβέβαιες κανονικότητες που δημιουργεί η ψηφιοποίηση και η τεχνητή νοημοσύνη, δεν συνιστούν σύγχρονη οραματική πολιτική. Παραγωγική ανασυγκρότηση χωρίς να τίθεται στο επίκεντρο η καινοτομία, τα νέα δημόσια εργαλεία και η διαμόρφωση ενός αναπτυξιακού κράτους δεν μπορούν να πάνε μακριά.
Με λίγα λόγια: επί τέσσερα χρόνια αναλωθήκαμε στην αναζήτηση ενός προνομιακού δεσμού με τη «μεσαία τάξη», χάνοντας από τον ορίζοντά μας τη κεντρικότητα για ένα αριστερό κόμμα των μισθωτών (και των μεσαίων μισθωτών στρωμάτων). Αναλωθήκαμε στο αν θα είμαστε κεντροαριστερό κόμμα ή της ριζοσπαστικής Αριστεράς, ενώ το κρίσιμο σήμερα είναι αν ο ΣΥΡΙΖΑ, με όλα τα αριστερά, σοσιαλιστικά και σοσιαλδημοκρατικά ποτάμια που τον συνθέτουν, μπορεί να διαμορφώσει ένα σαφές πολιτικό σχέδιο της Αριστεράς για τον σύγχρονο κόσμο. Το σχέδιο αυτό αποτελεί προϋπόθεση για την εκλογική ανάκαμψη της Αριστεράς, προϋπόθεση της ανάκτησης του ηθικού της κύρους και της πολιτικής της αξιοπιστίας.
Η εκλογή νέας ηγεσίας πρέπει να συνδυαστεί με τη διατύπωση νέων ιδεών και τη διαμόρφωση ενός πολιτικού και ιδεολογικού οράματος. Με τον αναπροσδιορισμό της «κυβερνώσας Αριστεράς». Καλές είναι οι υποψηφιότητες που υπενθυμίζουν το ποιοι είναι οι εσωκομματικοί συσχετισμοί. Είναι καλύτερες, όμως, εκείνες που δημιουργούν σύγχρονο ιδεολογικό και προγραμματικό όραμα. Και που απευθύνονται στην πλειοψηφία της κοινωνίας. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν πρέπει να απολέσει αυτό που απέκτησε με τον Αλέξη Τσίπρα: την πλειοψηφική του κλίση. Και η πλειοψηφική κλίση συνδέεται με την ικανότητα ενός κόμματος να προτείνει ένα σύγχρονο σχέδιο για τα προβλήματα της κοινωνίας, για τα προβλήματα «των πολλών». Επομένως, σύγχρονο σχέδιο και πλειοψηφική κλίση.
3. Κατά τη γνώμη μου οφείλουμε να οριοθετήσουμε χωρίς μεν και αλλά, χωρίς δισταγμούς τις εστίες αντίστασης: αντιφασισμός, δημοκρατία και δικαιώματα (κοινωνικά και ατομικά), κοινωνικό κράτος, ισότητα φύλων κλπ. Όταν τα πεδία αντίστασης είναι σαφή, τότε και η ενότητα στην οργάνωση και τη δράση μπορεί να προσδιοριστεί με σαφήνεια. Κινηματική παρουσία, κοινωνικές και πολιτικές συμμαχίες με αυτά τα επίδικα. Ο ΣΥΡΙΖΑ δηλαδή σε διαρκή ετοιμότητα προς όλες τις
κατευθύνσεις.
Σία Αναγνωστοπούλου