Ορκίστηκε η νέα κυβέρνηση. Υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου ο Δημήτρης Καιρίδης. Επανήλθαν τα κυβερνητικά «δεν ξέρω» για το προσφυγικό.
Τόσο ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, από τις Βρυξέλλες (30/06) όσο και ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης (03/07) ισχυρίστηκαν πως δεν τίθεται ζήτημα αποχώρησης της Frontex από την Ελλάδα. Σε άλλο μήκος κύματος, ο νέος υπουργός επεσήμανε στην ΕΡΤ την ανάγκη να παραμείνει η Frontex στη χώρα και θεώρησε «αδιανόητο να τεθεί σε αμφισβήτηση η παρουσία της εδώ». Τελικά τίθεται ζήτημα ή όχι;
Η Frontex μακριά από τον τόπο του εν εξελίξει «εγκλήματος»
Η παρουσία της Frontex στη χώρα υπήρξε πεδίο ευρωπαϊκής σύγκρουσης και στο πρόσφατο παρελθόν. Τον Απρίλιο του 2022 παραιτήθηκε ο επικεφαλής Φαμπρίς Λετζέρι, στη σκιά των αποκαλυπτικών δημοσιογραφικών ευρημάτων για την εμπλοκή της Frontex σε παράνομα pushbacks.
Το ζήτημα επανήλθε εμφατικά τώρα με ένα δημοσίευμα των New York Times –μετά το πολύνεκρο ναυάγιο της Πύλου– το οποίο επικαλείται εισηγήσεις υψηλόβαθμων αξιωματούχων του οργανισμού για αποχώρηση από την Ελλάδα. Ακόμα, σύμφωνα με την ισπανική εφημερίδα El Pais, η Frontex ζητά εξηγήσεις από το ελληνικό Λιμενικό για τις ενέργειές του στο ναυάγιο της Πύλου, αλλά και παλιότερα βίντεο που φανερώνουν βαρβαρότητες εναντίον προσφύγων.
Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να θεωρήσουμε πως η Frontex είναι «το καλό παιδί» της υπόθεσης. Υπάρχουν δημοσιευμένες δημοσιογραφικές έρευνες που αποδεικνύουν γνώση, συμμετοχή και συγκάλυψη των παράνομων επαναπροωθήσεων. Η Frontex μοιάζει να θέλει να φύγει από τον τόπο του εν εξελίξει «εγκλήματος» για να περιορίσει τις πολιτικές (ή και ποινικές) ευθύνες της. Η παρουσία της στην Ελλάδα αμαύρωσε την εικόνα της πανευρωπαϊκά. Η όποια πιθανή αποχώρηση ή παραμονή δεν διασφαλίζει κάποια θετική μετατόπιση της υπάρχουσας αντι-προσφυγικής πολιτικής που έχει χαραχθεί με τις «ευλογίες της».
Ο πρόεδρος της επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών του Ευρωκοινοβουλίου (LIBE) Χουάν Φερνάντο Λοπέζ Αγκιλάρ, σε επιστολή του προς την Επίτροπο Ιλβα Γιόχανσον και τον υπουργό Ναυτιλίας Μιλτιάδη Βαρβιτσιώτη αναφέρει: «Δημοσιογραφικές αναφορές για τα αίτια του πρόσφατου περιστατικού στα ανοικτά της Πύλου δείχνουν ότι τόσο οι ελληνικές αρχές όσο και η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Συνοροφυλακής και Ακτοφυλακής (Frontex) είχαν ειδοποιηθεί για την επείγουσα κατάσταση του σκάφους ώρες πριν βυθιστεί. Η ίδια η Frontex δήλωσε ότι ενημέρωσε τις ελληνικές αρχές για την παρουσία "μη ασφαλούς" βάρκας νωρίς την Τρίτη, 13 Ιουνίου 2023. Παρά την προειδοποίηση αυτή της Frontex, καμία ενέργεια δεν έκανε το Ελληνικό Λιμενικό, με τραγικές συνέπειες και τεράστιο κόστος σε ανθρώπινες ζωές. Υπάρχουν διαφορετικές εκδοχές στα μέσα ενημέρωσης για τα περιστατικά που συνέβησαν το βράδυ της 13ης-14ης Ιουνίου». Ακόμα, ζητά «διεθνή, ανεξάρτητη έρευνα» που θα βοηθήσει στη «λογοδοσία» για όσα συνέβησαν ανοικτά της Πύλου. Την Πέμπτη 06/07, μετά από πρόταση της ευρωομάδας της Αριστεράς, πραγματοποιήθηκε συζήτηση στη LIBE για το πολύνεκρο ναυάγιο.
Νέα δημοσιογραφική έρευνα της Washington Post (05/07) για το ναυάγιο της Πύλου θέτει υπό αμφισβήτηση τους βασικούς ισχυρισμούς των ελλήνων αξιωματούχων και αποδεικνύει ότι το φονικότερο ναυάγιο στη Μεσόγειο θα πορούσε να αποφευχθεί.
«Αιχμάλωτοι πολέμου» στην Κω
Την ίδια ώρα, πληθαίνουν τα γεγονότα στο εσωτερικό της χώρας που καταπατούν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και τα δικαιώματα προσφύγων και μεταναστών.
Στις 26 Ιουνίου ήρθε στο φως της δημοσιότητας από την ΜΚΟ Aegean Boat Report ένα φρικαλέο βίντεο με 14 πρόσφυγες, δεμένους πισθάγκωνα και με ταινίες κολλημένες στα μάτια, σε ένα φορτηγάκι στην Κω. Ανάμεσά τους φαίνεται πως υπάρχει τουλάχιστον ένα ανήλικο αγόρι. Στο βίντεο μοιάζουν με «αιχμάλωτοι πολέμου». Οι πρόσφυγες επιτηρούνται από έλληνες άνδρες που συνομιλούν μεταξύ τους. Κάποια στιγμή, ένα άτομο ζητάει να πάει τουαλέτα και κάποιος εκ των Ελλήνων του απαντά «σκάσε».
Λίγες ημέρες μετά, ο δήμαρχος Κω Θεοδόσης Νικηταράς σχολίασε σε τοπικό site πως «όσοι δυσφημούν το νησί θα έχουν τις συνέπειες του νόμου», αναφερόμενος στην ΜΚΟ που γνωστοποίησε το βάρβαρο περιστατικό. «Η ΜΚΟ Aegean Boat Report συνεχίζει να βάλλει κατά της Κω, ενοχλημένη μετά την μήνυση που κατέθεσα για συκοφαντική δυσφήμιση του νησιού μας», πρόσθεσε σε ανακοίνωσή του. Βέβαια, επί της ουσίας σχολιασμός του βίντεο δεν υπήρξε. Η γνωστή τακτική των ελληνικών αρχών: όποιο πρόσωπο αποκαλύπτει κάτι βάναυσο «βάλλει εναντίον της χώρας».
Το βίντεο είναι απάνθρωπο, κόντρα σε κάθε έννοια κράτους δικαίου, κόντρα σε κάθε έννοια, σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Πρόκειται για κακοποίηση ανθρώπων. Από ποιους έγινε, με εντολή τίνος; Έως και σήμερα αγνοούνται οι τύχες αυτών των 14 ατόμων.
Συνελήφθησαν διερμηνέας και δικηγόρος
Επίσης, ένας έλληνας δικηγόρος και ένας ιρακινός διερμηνέας συνελήφθησαν στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης, στις 27 Ιουνίου, μετά τον εντοπισμό τεσσάρων προσφύγων μέσα σε φορτηγό προερχόμενο από την Τουρκία. Ο διερμηνέας θα απολογηθεί στον ανακριτή με την κατηγορία της συνέργειας σε διευκόλυνση εισόδου στη χώρα, ενώ για τον δικηγόρο διατάχθηκε ποινική δίωξη και προκαταρκτική εξέταση για να διαπιστωθεί η εμπλοκή του στην υπόθεση, ενώ αφέθηκε ελεύθερος.
Στο σημείο εντοπισμού των προσφύγων, στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης, εμφανίστηκε ο κατηγορούμενος διερμηνέας που φέρεται να είχε ενημερωθεί τηλεφωνικά για την άφιξη των μεταναστών. Λίγη ώρα αργότερα, ενημερώθηκε από τον διερμηνέα ο δικηγόρος και πήγε στο σημείο. Όπως κατέθεσε προανακριτικά, ο λόγος της παρουσίας του ήταν για να δρομολογήσει τις διαδικασίες υποβολής αιτήματος ασύλου στη χώρα.
Οι υποθέσεις ποινικοποίησης της αλληλεγγύης είναι διεθνώς γνωστές, όπως και οι καταγγελίες για παραπομπή προσφύγων σε δίκες, χωρίς να τους δοθεί το δικαίωμα να διαβάσουν το κατηγορητήριο στη γλώσσα τους, να έχουν έναν διερμηνέα. Πλέον όμως, μοιάζει πως κινδυνεύουν και οι νομικοί που σπεύδουν να ασκήσουν τον θεσμικό ρόλο τους. Έχει καταπατηθεί κάθε έννοια κράτους δικαίου, κάθε κεκτημένο. Η νομική υπεράσπιση αμφισβητείται.
«Ο σεβασμός στο θεσμικό ρόλο του δικηγόρου και η προάσπιση των ατομικών δικαιωμάτων και ελευθεριών είναι ύψιστης σημασίας για το δικηγορικό σώμα [...] η Πολιτεία έχει χρέος να διασφαλίζει ότι ο δικηγόρος θα επιτελεί απρόσκοπτα το ρόλο που προβλέπει ο νόμος. Συνεπώς, η σύλληψη συναδέλφου στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης, επειδή βρέθηκε εκεί προκειμένου να εκτελέσει την εργασία του, προσβάλλει συλλήβδην το δικηγορικό σώμα, την αξιοπρέπειά μας και μας προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία», αναφέρει σε ανακοίνωση η Ένωση Ασκούμενων και Νέων Δικηγόρων Αθηνών.