Λι Μπάι «Ποιήματα», απόδοση - επίμετρο: Γιώργος Βέης, εκδόσεις Κίχλη, 2023
Ο λόγος για τον κινέζο ποιητή Λι Μπάι (701μ. Χ. - 762 μ.Χ.), γνωστό και ως Λι Πο, Τάι Λι ή Ριχάκου. Μια επιδραστική μορφή στο ποιητικό συνεχές των 3.000 χρόνων της κινεζικής παράδοσης με γοητεία αδιαμφισβήτητη και διαχρονική ακόμη και στον δυτικό κόσμο.
Ποιητής του «χρυσού» όγδοου αιώνα της κινεζικής ποίησης στα χρόνια της Δυναστείας των Τανγκ, ο Λι Μπάι υπήρξε ένας περιπλανώμενος, πρώην κρατικός λειτουργός, ποιητής της αυτοκρατορικής αυλής κι έπειτα εξόριστος. Μυσταγωγικός, λεπταίσθητος σαφώς και θρυλικός πότης έγραψε μια ποίηση στο μέσα σύνορο μέθεξης και μέθης.
Προσφάτως, οι εκδόσεις Σμίλη κυκλοφόρησαν σε απόδοση και επίμετρο του ποιητή Γιώργου Βέη, μια επιλογή ποιητών του Λι Μπάι. Θαυμάσια ποίηση, προσηλωμένη στο υπόρρητο και διαρκώς διαφεύγον με ευαισθησία αλλιώτικα κρυστάλλινη και εκκωφαντική. Λόγος σύντομος και πυκνός, αρμονία και το κυριότερο σπάνια δύναμη υποβολής στον κόσμο τον φυσικό, αλλά και στον κόσμο του ονείρου.
Στο επίμετρό του ο Γιώργος Βέης σημειώνει πως «ο Λι Μπάι μέθυσε καθ’ υπερβολήν», κάτι που συνιστά τη σταθερή του αλήθεια, που δεν μπορεί τελικά να ήταν άλλη, σκέφτομαι, από την αδιάκοπη αναζήτηση της ψυχικής ανάτασης, της ενδοσκόπησης και του πνευματικού ταξιδιού στις αχανείς εκτάσεις της κινεζικής αυτοκρατορίας. Γράφει ο Λι Μπάι: «Πιωμένος / τα καταφέρνω όμως και σηκώνομαι / ως το ρυάκι να πάω / το φεγγάρι ακολουθώντας καταπόδας. / Τα πουλιά χάθηκαν / ο κόσμος κάτι λίγο».
Φύση, απομόνωση, έκσταση είναι στοιχεία καταστατικά στην ποίηση του Λι Μπάι και βεβαιώνουν τις συγκλίσεις του με τον ταοϊσμό, ένα από τα τρία μεγάλα ρεύματα της κινεζικής σκέψης, μαζί με τον κομφουκιανισμό και τον βουδισμό. Αλλά, η πραγματική ποίηση του Λι Μπάι δεν είναι στους στίχους του. Είναι ανάμεσα σε αυτούς, γράφει ο Άρθουρ Κούπερ στην σειρά των Penguin Classics, όπου δίπλα και συμπληρωματικά στον «θείο» Λι Μπάι ή Λι Πο -όπως προτιμά να τον λέει- ο Κούπερ μελετά συγκριτικά τον άλλο μεγάλο κινέζο ποιητή της ίδιας περιόδου, τον
«συνετό» Του Φου, σε μια αναλογία εξισορρόπησης Γιν και Γιανγκ.
«Θείος», λοιπόν, «μοναχός των δασών και των λιμνών», αλλά και «έκπτωτος ή απαγορευμένος αθάνατος», είναι μερικοί μόνο από τους τίτλους του Λι Μπάι, ενδεικτικοί ωστόσο της σαγήνης του. Σαγήνης που κατέβαλε μεταξύ άλλων τον Έζρα Πάουντ, τον Τζέιμς Ράιτ, τον Γούσταβ Μάλερ κι έφτασε πριν την εν λόγω έκδοση, σε απόδοση Γιώργου Βέη, στις μεταφράσεις του Ζήσιμου Λορεντζάτου και της Αμαλίας Τσακνιά.
Το 762 μ.Χ. ο Λι Μπάι πεθαίνει στα εξήντα ένα του χρόνια. Μόνος σε μια βάρκα, αρκετά μεθυσμένος, προσπάθησε να αγγίξει την αντανάκλαση του φεγγαριού στο νερό.
Η σύρτις αποσύρεται με ένα ποίημα του έκπτωτου κι αθάνατου Λι Μπάι:
Συμβουλεύοντας τα σπουργίτια
Όχι, να μην πετάτε μαζί με τις αλκυόνες
του Γιαν-τσό.
Ούτε με τα χελιδόνια που κουρνιάζουν στο παλάτι
των Γου.
Αν καεί το παλάτι, κι οι δικές σας οι φωλιές
θα πάρουν φωτιά
αλλά και τα δίχτυα θα σας πιάσουν
με τις αλκυόνες μαζί.
Μόνα σας λοιπόν, σπουργίτια των αγρών
κάτω από τις καλαμιές εσείς να μείνετε
κι έτσι γεράκια κι αετοί ποτέ δεν θα σας βρουν.