Ελευθερία Παπουτσάκη «Αόριστος», εκδόσεις νήσος, 2023
Η Ελευθερία Παπουτσάκη είναι παλιά και αγαπημένη φίλη, οπότε γράφω τούτη τη μικρή παρουσίαση του πρώτου της βιβλίου από πολύ προσωπική σκοπιά. Επίσης αγαπημένη φίλη είναι η εκδότρια Πόλα Καπόλα της νήσου, πράγμα που με κάνει διπλά περήφανη για τη συνεργασία αυτή και το διαμαντένιο αποτέλεσμά της.
Ο Αόριστος έχει καταρχάς μια ωραία και πρωτότυπη ιδέα: να μιλήσει για όλα όσα σκέφτεται κανείς ως ψυχοθεραπευόμενος για την ψυχοθεραπεύτρια ή τον ψυχοθεραπευτή του. Η σχέση μας με αυτούς είναι ιδιότυπη: αφενός τους ανοίγουμε τα σωθικά μας, τους λέμε πράγματα ανομολόγητα, μπαίνουμε μαζί τους στα σκοτάδια μας· αφετέρου η σχέση μας μαζί τους είναι τυπική: με καθορισμένο τόπο, χρόνο και διάρκεια, συχνά με απεύθυνση στον πληθυντικό, χωρίς καμία σωματική επαφή, και οπωσδήποτε επαγγελματική, επί πληρωμή. Είναι μια αντίφαση που γεννάει παράξενα συναισθήματα, για τα οποία δεν μιλάμε, καμιά φορά ούτε μεταξύ μας. Αυτό το ιδιόμορφο ταμπού σπάει η Ελευθερία με τις ιστορίες του βιβλίου της: ανοίγει το κουτί της Πανδώρας –ή τον ασκό του Αιόλου– και γράφει για τη δική μας ματιά απέναντι στα πλάσματα αυτά που τόσο μας βοηθάνε, τόσα ξέρουν για την ψυχή μας, προσωπικά όμως παραμένουν σε μια σφαίρα μυστηρίου, περιβάλλονται από την αχλή της άγνοιας. Να τους βολεύουν άραγε τα παπούτσια τους; Γιατί έχουν διαλέξει τα συγκεκριμένα έπιπλα και διακοσμητικά στοιχεία για τον χώρο όπου μας υποδέχονται; Σημαίνουν κάτι; Κι αν δεν είναι του γούστου μας, έχει κάποια σημασία; Επηρεάζει αυτό την ψυχοθεραπευτική εργασία; Έχουν παιδιά; Υπάρχει κάτι που τους ενοχλεί πολύ; Που τους στεναχωρεί, που τους διασκεδάζει;
Η Ελευθερία δεν μένει μόνο εκεί. Πάει και βαθύτερα, με αφορμή στιγμές από ψυχοθεραπευτικές συνεδρίες που πυροδότησαν σκέψεις, συναισθήματα, αλλαγές. Ανατέμνει, στο ξεκαρδιστικό κομμάτι «Περιορισμοί», τους περιορισμούς που σκεφτόμαστε, νιώθουμε ή σκαρφιζόμαστε όλοι μας προκειμένου να μην κάνουμε ψυχοθεραπεία. Περιορισμοί που καταρρέουν σαν χάρτινοι πύργοι είτε όταν τους μοιραστούμε με φίλους που βρίσκονται ήδη σε διαδικασία ψυχοθεραπείας είτε αν τους εκφράσουμε στην πρώτη μας συνεδρία – συνήθως αντιμετωπίζονται με ένα αινιγματικό χαμόγελο και μια ερώτηση που χτυπάει διάνα.
Το βιβλίο είναι ταυτόχρονα ένα ξεσκέπασμα και μια έκθεση για την Ελευθερία. Μας ταξιδεύει στην περιπέτεια της δικής της ψυχοθεραπείας, με ψυχίατρους και ψυχοθεραπευτές, με αγωγές και διαγνώσεις. Αυτό το outing είναι ένα βήμα γενναίο, τόσο γενναίο και αξιοθαύμαστο όσο είναι και η πορεία της στη ζωή, παρέα με τους δαίμονές της και τη δύναμή της να τους κοιτάζει κατάματα και να παλεύει μαζί τους καθημερινά.
Ο Αόριστος αρχίζει με δύο απώλειες: τον χαμό της μάνας της Ελευθερίας, της φοβερής Ξανθίππης, και τον θάνατο της αγαπημένης της ψυχοθεραπεύτριας, της Βιολέττας. Λένε πως όταν πεθαίνει ένας άνθρωπος απελευθερώνεται ενέργεια. Κομμάτι της ενέργειας από τον θάνατο της Ξανθίππης ώθησε την Ελευθερία να ολοκληρώσει τη συγγραφή του βιβλίου της, που το κυοφορούσε χρόνια, και να κάνει το βήμα της έκδοσης. Ήταν μια ευλογία της μάνας της, ένα δυνάμωμα.
Ο Αόριστος είναι ένα μικρό μπιζουδάκι, ενδιαφέρον και για όσους κάνουν και για όσους δεν κάνουν (ακόμη) ψυχοθεραπεία. Έχει φτιαχτεί από πραγματικές ιστορίες, φιλτραρισμένες μέσα από τη λογοτεχνική ματιά της Ελευθερίας. Είναι αστείο, διασκεδαστικό, συγκινητικό, βαθύ. Ένα βιβλίο «απ’ την ανάποδη», που διαβάζεται σε μια μέρα και μένει στο μυαλό μια ζωή.