Το 1931 η κοινωνία της Γερμανίας είναι σε κρίση: Πληγωμένη εθνική περηφάνεια και οικονομική κρίση οδηγούν σε ακόμη χειρότερη κρίση αξιών, με αποτέλεσμα ο γερμανικός λαός να ζει σε ένα κλίμα φόβου και αβεβαιότητας. Σε αυτό το ζοφερό τοπίο αρχίζουν να κερδίζουν έδαφος φωνές που μιλούν για ασφάλεια και διέξοδο από την κρίση, μη διστάζοντας μάλιστα να υποδείξουν τους υπεύθυνους μετατρέποντάς τους σε μαύρα πρόβατα. Γέννημα εκείνης της κοινωνικής συνθήκης ήταν ο ναζισμός, που υποσχόταν εθνική και κοινωνική ανάταση στοχοποιώντας ολόκληρες εθνικές και κοινωνικές ομάδες.

Εκείνη την εποχή ο Φριτζ Λανγκ γυρίζει την εμβληματική ταινία «Μ - Ο δολοφόνος του Ντίσελντορφ» (Μ, από τη λέξη Mörder, που σημαίνει στα γερμανικά δολοφόνος), μια από τις χαρακτηριστικές ταινίες του γερμανικού εξπρεσιονισμού.

Ποιος είναι, λοιπόν, ο άγνωστος κατά συρροή δολοφόνος που έχει αναστατώσει το Ντίσελντορφ και έχει δολοφονήσει επτά κοριτσάκια; Πώς μπορεί η παρουσία ενός άγνωστου κινδύνου να επηρεάσει τους κατοίκους μιας πόλης, να σπείρει τον φόβο και να τους μετατρέψει σε τρομοκρατημένο κοπάδι; Νομίζω πως οι αναφορές του Λανγκ στον τρόμο που έρχεται είναι σαφείς. Άλλωστε βρισκόμαστε μόλις δύο χρόνια πριν από την άνοδο των ναζί στην εξουσία, με ό,τι σήμαινε αυτό για τη Γερμανία και για ολόκληρη την Ευρώπη. Το τι επακολούθησε είναι γνωστό και δυστυχώς διακρίνουμε και στις μέρες μας ανάλογη ατμόσφαιρα. Το βλέπουμε στον καθημερινό εκφασισμό της κοινωνίας, τον φόβο και την αναζήτηση της ασφάλειας, την αποδοχή ακόμη και συρρίκνωσης δικαιωμάτων και ελευθεριών μπροστά στον αόρατο κίνδυνο που κάποιοι προσπαθούν να του δώσουν τη μορφή που θέλουν.

Ένας άγνωστος δολοφόνος, λοιπόν, τρομοκρατεί την πρωτεύουσα της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας. Η αστυνομία βρίσκεται σε αδιέξοδο καθώς δυσκολεύεται να εντοπίσει τον δράστη. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την ένταση των αστυνομικών ελέγχων με αποτέλεσμα αυτή η κατάσταση να ενοχλήσει τον υπόκοσμο της πόλης καθώς δυσκολεύονται οι δραστηριότητές τους. Έτσι δημιουργείται μια παράξενη κοινωνική συμμαχία μεταξύ νόμου και παρανομίας καθώς την ώρα που η αστυνομία χρησιμοποιώντας τις δικές της μεθόδους για να φτάσει στα ίχνη του δολοφόνου το ίδιο κάνει και ο υπόκοσμος. Έτσι βλέπουμε λωποδύτες, επαίτες, διαρρήκτες και πόρνες να συμμαχούν και να έχουν απλωθεί σε ολόκληρη την πόλη για να εντοπίσουν τον δολοφόνο. Όχι βέβαια επειδή τους ενδιαφέρει ο νόμος και η τάξη αλλά για να μην εμποδίζονται οι δικές τους δουλειές. Τελικά, ένας τυφλός ζητιάνος θα εντοπίσει τον δολοφόνο, έναν άνδρα με αθώο, παιδικό πρόσωπο, όταν θα τον ακούσει να σφυρίζει έναν σκοπό που τον είχε ξανακούσει λίγο πριν την τελευταία δολοφονία. Οι παράνομοι καταφέρνουν να αποκλείσουν τον δολοφόνο σε ένα κτίριο και μετά από συντονισμένη επιχείρηση, για την οποία η αστυνομία δεν έχει ιδέα, καταφέρνουν να τον πιάσουν και να τον οδηγήσουν μπροστά σε ένα δικό τους λαϊκό δικαστήριο! Είναι συγκλονιστική η σκηνή του «δικαστηρίου» καθώς ο Λανγκ χρησιμοποιεί όλη την τεχνική του για να αποδώσει το συμβάν, το χώρο και τους ανθρώπους.

Ευρισκόμενοι μπροστά σε ένα κινηματογραφικό αριστούργημα δεν έχουμε παρά να θαυμάσουμε τη μαεστρία του Φριτζ Λανγκ να εικονογραφήσει την εποχή και να αφηγηθεί μια αστυνομική ιστορία που κρύβει πάντα το στοιχείο της έκπληξης. Με τη χρήση παράλληλου μοντάζ, με καδραρίσματα και λήψεις όπου κυριαρχούν το ασπρόμαυρο κοντράστ και οι έντονες φωτοσκιάσεις, ο Λανγκ δημιουργεί τον δικό του εγκληματικό κόσμο. Έναν κόσμο που κυριαρχείται από το χαρακτηριστικό σφύριγμα αλλά και το αθώο πρόσωπο του Πίτερ Λόρε, που ερμηνεύει ιδανικά τον δολοφόνο.

Το σενάριο της ταινίας έγραψε η τότε σύζυγος του Λανγκ, Τέα φον Χάρμπου, η οποία μερικά χρόνια αργότερα ασπάστηκε τον ναζισμό! Σε αντίθεση με την ταινία, η οποία το 1934 απαγορεύτηκε, ενώ ο σκηνοθέτης την ίδια περίπου εποχή και ενώ αντιμετώπιζε προβλήματα με τους ναζί έφυγε για το Παρίσι και στη συνέχεια για τις ΗΠΑ.

 

Στράτος Κερσανίδης strakersan@gmail.com
kersanidis.wordpress.com
Περισσότερα Άρθρα
Tags:
ΓΙΑ ΤΗΝ 
ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΝΕΩΣΗ, 
ΓΙΑ ΤΟ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟ
ΜΕΛΟΣ ΤΟΥ

Copyright © 2023 - All rights reserved

 | 

Developed by © Jetnet