Για ακόμα μια φορά χρειάστηκε ένας θάνατος για να πάρει δημοσιότητα ένα θέμα που βρίσκεται κάθε μέρα μπροστά μας, τουλάχιστον σε μια αρκετά μεγάλη μερίδα πολιτών και τουριστών που ζουν ή επισκέπτονται περιοχές της χώρας μας. Ένα ακόμα ιπποειδές, ένα άλογο αυτή τη φορά, νεκρό, σε αυτήν την περίπτωση στην Κέρκυρα. Ήταν άρρωστο και μόλις είχε επιστρέψει στην «εργασία του»; Μαστιγωνόταν από τον αμαξά; Είχε χρόνια πάθηση στους πνεύμονες; Γράφτηκαν πολλά, δεν απαντήθηκαν όλα, αλλά δεν φωτίζεται επαρκώς αυτό που συμβαίνει εδώ και χρόνια ως «κανονικό»: ο θάνατος του αλόγου επήλθε στις 2 το μεσημέρι, παρά την έκκληση της κτηνιατρικής υπηρεσίας της Κέρκυρας να μην γίνονται βόλτες με άμαξες το χρονικό διάστημα 1 με 5μμ, σε μια δύσκολη ανηφόρα, την ώρα που η άμαξα κουβαλούσε τουρίστες.
Κατόπιν εορτής και για μόνο μία πτυχή του ζητήματος, εκδόθηκε εγκύκλιος του αρμόδιου υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, εν όψει του καύσωνα που ήδη διανύουμε: «Εφεξής και για τις μέρες του έτους στις οποίες η ανώτερη θερμοκρασία αναμένεται να είναι από 35ₒC έως 39ₒC τα ζώα εργασίας δεν θα εργάζονται σε ώρες υψηλού θερμικού φορτίου και ιδιαίτερα τις ώρες 12μ - 5μμ. […] Τις μέρες ακραίου καύσωνα με θερμοκρασία άνω των 39ₒC απαγορεύεται η εργασία των ζώων καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας». Δηλαδή στους 33ₒC και τους 34ₒC τι συστήνεται; «Κατά τη νομική μου άποψη, η κλιμάκωση αυτή, μεταξύ 35ₒC και 39ₒC, είναι απαράδεκτη. Δηλαδή τι πρέπει να συμβαίνει όταν ένα ζώο χρησιμοποιείται για εργασία σε ανηφόρα, σε περιοχή με εμπόδια, φορτωμένο με μεγάλο βάρος, έχει ήδη καταπονηθεί για πολλή ώρα και η θερμοκρασία είναι ελαφρώς κάτω από τις υποδεικνυόμενες στην εγκύκλιο;», επισημαίνει στην Εποχή η νομικός Έλενα Αρβανίτη. Ίσως, μάλιστα, είναι ενδεικτικό της εν γένει αντίληψης ότι η λέξη «ελεύθερη» χρησιμοποιείται μόνο για τον προσδιορισμό της πρόσβασης σε σκιά και νερό.
Πάντως, ο νόμος 4830/2021 που ορίζει την έννοια και την προστασία της ευζωίας των ζώων συντροφιάς, ισχύει για όλα τα έμβια όντα και για τα ιπποειδή. Όμως δεν υπάρχουν ειδικότερες νομικές διατάξεις για την ευζωία ζώων που χρησιμοποιούνται για εργασία. Με ΚΥΑ και εγκυκλίους επιχειρείται να καλυφθεί αυτό το νομικό κενό. Έτσι, με παλιότερη εγκύκλιο του 2018 επισημαίνεται ότι «στους σταθµούς εργασίας (κοινόχρηστους χώρους αναµονής των ζώων προς έναρξη της εργασίας τους), απαιτείται η παροχή στέγης, η συνεχής παροχή φρέσκου πόσιµου νερού και η τήρηση της ελάχιστης επιφάνειας δαπέδου του κοινόχρηστου χώρου ανά ζώο. Η εργασία των ιπποειδών θα πρέπει να είναι περιορισµένη χρονικά. Τα ιπποειδή εργασίας δεν θα πρέπει να φορτώνονται µε φορτίο βάρους υπερβολικού για το µέγεθος, την ηλικία ή τη φυσική κατάστασή τους. Το φορτίο δεν δύναται να υπερβαίνει το βάρος των 100 κιλών ή το 1/5 του σωµατικού τους βάρους». Επισημάνσεις που, όπως και παλιότερα έχουμε γράψει [www.epohi.gr/article/44734/as-epimeinoyme-san-ta-gaidoyria-gia-to-dikio], ασαφείς, προσκρούουν σε άλλα συμφέροντα και, κυρίως, δεν ελέγχεται η τήρησή τους. «Από τη στιγμή που τα ιπποειδή επιτρέπεται να χρησιμοποιούνται κατά τέτοιο τρόπο θα έπρεπε να υπάρχει ένα αυστηρό, λεπτομερές και σαφές νομοθετικό πλαίσιο που να προστατεύει τα δικαιώματά του και όχι να ψάχνουμε ποιο άρθρο είναι αυτό που μπορεί να εφαρμοστεί για την κάθε περίπτωση», σημειώνει η νομικός. Μάλιστα, «μέχρι πρόσφατα υπήρχαν Περιφέρειες και Κτηνιατρικές Υπηρεσίες που δεν δέχονταν ότι ο 4830/2021 ισχύει για όλα τα ζώα. Ευτυχώς βγήκε γνωμοδότηση του Νομικού Συμβουλίου του κράτους (υπ’ αριθμόν 50 του 2023) που το αποσαφήνισε», τονίζει η κα Αρβανίτη.
Χρήσιμο ίσως θα ήταν κάπου εδώ να βρει χώρο και άλλη μια επισήμανση πριν μας εξάψει το ενδιαφέρον κάποιος θάνατος, από τους λίγους που βλέπουν το φως της δημοσιότητας: υπάρχει άραγε μέριμνα και έλεγχος για τις συνθήκες «εργασίας» των γαϊδουριών των οποίων το γάλα χρησιμοποιείται για καλλυντικούς σκοπούς των ανθρώπων;
Εν κατακλείδι, πάντα η πρόληψη είναι η πιο σημαντική στόχευση και για αυτή απαιτείται παιδεία. Στο νεοφιλελεύθερο μοντέλο οικονομίας που ζούμε, αν εκλείψει η ζήτηση, θα πάψει και η προσφορά. Αν πάψουμε να θεωρούμε μια βόλτα με την άμαξα που σέρνει άλογο ψυχαγωγική, παραδοσιακή, ονειρική, ρομαντική –πόσο παράταιροι ηχούν τέτοιοι προσδιορισμοί δίπλα στην εικόνα του πρόσφατου περιστατικού στην Κέρκυρα…–, τότε ίσως να δούμε με άλλα μάτια. Με εκείνα τα μάτια, τα τόσα εκφραστικά, που κρύβονται πίσω από τις παρωπίδες που χρησιμοποιούν οι αμαξάδες για να βαδίζει το ζωντανό αναπόσπαστο τον δρόμο που ορίζει το καμουτσίκι.