Φωτογραφία: Νικόλας Κοκοβλής
Η Άννα, ήταν μία τρανς προσφύγισσα, με καταγωγή από την Κούβα. Έφυγε από την Αβάνα τον Απρίλιο του 2016, εξαιτίας της κακοποίησης και της βίας που βίωνε, με μόνο λόγο την ταυτότητα φύλου της, το ότι ήταν τρανς γυναίκα.
Αποτελεί μία πραγματικότητα, ότι πολλά τρανς πρόσωπα και ιδιαίτερα τρανς γυναίκες, εγκαταλείπουν τις χώρες καταγωγής τους, φεύγοντας την «πυρά», αφήνοντας πίσω τους την κακοποίηση, τις απειλές και τη βία, βγαίνοντας στην αναζήτηση ενός δρόμου ασφάλειας για την ψυχική και σωματική τους ακεραιότητα και αξιοπρέπεια. Μία τέτοια γυναίκα ήταν και η Άννα που ήρθε στη χώρα μας, διψασμένη για «λίγη ζωή ακόμη».
Η Άννα έπειτα από ένα αρκετά μεγάλο και δύσκολο ταξίδι, έφτασε στη χώρα μας μέσω Τουρκίας, τον Σεπτέμβριο του 2017. Τότε γνώρισα και εγώ την Άννα. Πριν πέντε χρόνια τον Σεπτέμβριο του 2017, όπου με το ΣΥΔ κάναμε αίτηση διεθνούς προστασίας, ενώ μετά από δύο χρόνια και συγκεκριμένα τον Φεβρουάριο του 2019 πραγματοποιήθηκε η συνέντευξη ασύλου της, η οποία απορρίφθηκε σε α’ βαθμό λόγω ότι «δεν πείσθηκε» η χειρίστρια της υπόθεσης.
Ήταν καλλιτέχνης. Ήταν επαγγελματίας χορεύτρια και τα τελευταία χρόνια εργαζόταν νόμιμα, σε ένα πολύ γνωστό νυχτερινό κέντρο κάνοντας παραστάσεις, ενώ παράλληλα ήταν περιστασιακά εργαζόμενη στο σεξ, προκειμένου να μπορέσει να επιβιώσει. Ήταν ένας πολύ δοτικός άνθρωπος, που νοιαζόταν για τους συνανθρώπους της και ιδιαίτερα για τους ΛΟΑΤΚΙ+ πρόσφυγες. Έχοντας η ίδια το βίωμα, ήθελε να βοηθήσει με όποιον τρόπο γινόταν και άλλους ανθρώπους που βρίσκονταν στην ίδια θέση που ήταν και αυτή κάποτε.
Σε λάθος γένος
Δευτέρα 10 Ιουλίου 2023. Διαβάζουμε σε ειδησεογραφικούς ιστότοπους πως βρέθηκε δολοφονημένος ένας άντρας Κουβανός. «Θρίλερ στον Άγιο Παντελεήμονα: Άντρας Κουβανός βρέθηκε μαχαιρωμένος μέσα στο διαμέρισμά του». Μία τρανς γυναίκα είχε δολοφονηθεί άγρια, και όλα τα ΜΜΕ την ανέφεραν ως «άντρα». Σε χρόνο ντε τε θύελλα αντιδράσεων ξέσπασε μέσα στα social media, «Δεν ήταν άντρας, ήταν η Άννα».
Η αναφορά προς τρανς πρόσωπα στο λάθος γένος (missgendering), τα στιγματίζει, τα κακοποιεί και αποτελεί απεχθή βία για λόγους ταυτότητας φύλου, διότι αμφισβητεί την ταυτοτική τους υπόστασή. Επιπλέον, θέτει σε διακινδύνευση την προστασία της προσωπικότητάς τους καθώς αναπόσπαστο στοιχείο της προσωπικότητας των τρανς ανθρώπων αποτελεί η ταυτότητα φύλου τους, αποτελεί πολιτισμική και δομική βία που οδηγεί στη φυσική βία κατά των τρανς ανθρώπων, ενώ στρέφεται εναντίον μίας ομάδας ανθρώπων που υποφέρουν στο μέγιστο από τις διακρίσεις, τους αποκλεισμούς και τη βία. Όταν δε αυτή η λανθασμένη αναφορά γίνεται προς ένα τρανς πρόσωπο το οποίο δεν είναι εν ζωή, έχουμε προσβολή μνήμης και προσωπικότητας του νεκρού προσώπου.
Το εύλογο ερώτημα που γεννάται είναι: Από πού πήραν την ενημέρωση τα ΜΜΕ, ότι το θύμα ήταν «άντρας» και πως γνώριζαν τόσες λεπτομέρειες για τη δολοφονία, εφόσον στις 10 Ιουλίου δεν υπήρχε καμία απολύτως ανακοίνωση από της ΕΛ.ΑΣ;
Δύο μέρες αργότερα στις 12 Ιουλίου, το Αρχηγείο της Ελληνικής Αστυνομίας δημοσίευσε ανακοίνωση, θέλοντας να ρίξει το λάθος στα ΜΜΕ, αναφέροντας ότι: «Στην προκειμένη περίπτωση η πρώτη ενημέρωση για το περιστατικό από τη Γενική Αστυνομική Διεύθυνση Αττικής ουδέποτε αναφέρθηκε σε "άνδρα" όπως εσφαλμένα περιγράφεται στα δημοσιεύματα αλλά σε "άτομο". Ειδικότερα η ενημέρωση που εκδόθηκε την 21:52 ώρα της Δευτέρας, 10 Ιουλίου 2023, ήταν η ακόλουθη: "Απογευματινές ώρες εντοπίστηκε θανάσιμα τραυματισμένο άτομο εντός οικίας στην περιοχή του Άγιου Παντελεήμονα. Προανάκριση Δ.Α.Α."». Επιπλέον, μέσα στην Ανακοίνωση η ΕΛ.ΑΣ. αναφέρεται σε όρους «σεξουαλικής ταυτότητας» και «έκφρασης φύλου».
Μας ικανοποιεί η ανακοίνωση της Αστυνομίας; Φυσικά και όχι. Η ΕΛ.ΑΣ., αν και αναφέρεται στο σεβασμό του αυτοπροσδιορισμού, της αξιοπρέπειας και των δικαιωμάτων όλων των ατόμων, αναφέροντας ένα γενικό πλαίσιο, αυτό της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας, αποφεύγει να αποκαταστήσει την αρχική ενημέρωση που ήταν σε ουδέτερο φύλο και να αναφερθεί στο θύμα ως τρανς γυναίκα. Γιατί η ΕΛ.ΑΣ. εφόσον γνώριζε ότι το θύμα ήταν τρανς γυναίκα, δεν αναφέρθηκε στο κοινωνικό της φύλο; Γιατί δεν αναφέρεται ρητά μέσα στην Ανακοίνωση ότι πρόκειται για τρανς πρόσωπο;
Ανησυχία επίσης προκαλεί το γεγονός ότι απουσιάζει παντελώς από την Ανακοίνωση ο όρος της ταυτότητας φύλου ενώ το θύμα ήταν τρανς πρόσωπο και αναφέρεται μόνο σε «σεξουαλική ταυτότητα» και «έκφραση του φύλου», δημιουργώντας αρκετά ερωτηματικά καθώς ο σεξουαλικός προσανατολισμός δεν σχετίζεται με την ταυτότητα φύλου ενός προσώπου.
Τα θύματα πρέπει να καταγράφονται σύμφωνα με το φύλο, την ταυτότητα φύλου τους και η χώρα μας έχει διεθνή υποχρέωση αυτό να το πράττει.
Ερώτηση για το misgendering της δολοφονημένης Άννας, κατέθεσε στην Κομισιόν και η ολλανδή ευρωβουλεύτρια Sophie in 't Veld, όπου μεταξύ άλλων ανέφερε: «Μπορεί η Κομισιόν να επιβεβαιώσει ότι είναι σε επαφή με τις ελληνικές αρχές για να διαβεβαιώσει ότι γίνεται ευρεία έρευνα και εάν έχει προταθεί ευρωπαϊκή βοήθεια; Μπορεί η Κομισιόν να απαντήσει αν θεωρεί πως το misgendering μιας δολοφονημένης τρανς γυναίκας αντίκειται στις ευρωπαϊκές αρχές και τον νόμο κατά των διακρίσεων αλλά και της ισότητας;»
Διερεύνηση ρατσιστικού κινήτρου
Η δολοφονία της Άννας είναι η πρώτη καταγεγραμμένη δολοφονία τρανς γυναίκας, μαύρου χρώματος, προσφύγισσας και εργαζόμενης στο σεξ στη χώρα μας.
Οι αρμόδιες Αρχές υποχρεούνται να διερευνήσουν την υπόθεση υπό το πρίσμα της ύπαρξης ρατσιστικού κίνητρου, σύμφωνα και με τη διεθνώς αναγνωρισμένη μεθοδολογία διερεύνησης των ρατσιστικών εγκλημάτων και άλλων εγκλημάτων που υποκινούνται από το μίσος ή και την προκατάληψη, όπως άλλωστε επιτάσσει και ο Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη.
Ως δημοκρατικοί πολίτες δεν μπορούμε να εφησυχάζουμε. Είναι χρέος μας να παρακολουθούμε, να εστιάζουμε και να επιμείνουμε στη πλήρη διαλεύκανση της υπόθεσης και στην απόδοση δικαιοσύνης.
Η Άννα ήταν μια κοπέλα που το μόνο που επιζητούσε ήταν να μπορέσει να μείνει και να εργαστεί σε μία χώρα (όπως η χώρα μας) ελεύθερη και προπάντων με ασφάλεια. Κάτι που δεν μπορούσε να κάνει στη χώρα καταγωγής της, και που όπως φάνηκε, δεν καταφέραμε να της χαρίσουμε ούτε και εμείς.