Φωτογραφία: Νικόλας Κοκοβλής
Η ύβρις του πρωθυπουργού να πανηγυρίζει ότι δεν υπάρχουν ανθρώπινες απώλειες, ενώ ακόμα μαίνονται οι καταστροφικές πυρκαγιές, πληρώθηκε από τη μοίρα με δύο νεκρούς πιλότους καναντέρ και τρεις πολίτες. Έκτοτε, το αφήγημα της κυβέρνησης άλλαξε και από το «το παν είναι καμία ανθρώπινη απώλεια», περάσαμε στο «η ζωή συνεχίζεται». Για τη ζωή, βέβαια, των ζώων και της φύσης ούτε λόγος. Με τις φωτιές ακόμα να καίνε, συζητάμε με τον επίκουρο καθηγητή για τις φυσικές καταστροφές Μιχάλη Διακάκη για τις ανεπάρκειες του κρατικού σχεδιασμού και την επόμενη μέρα.
Την Τρίτη δύο πιλότοι καναντέρ σκοτώθηκαν κατά την κατάσβεση φωτιάς. Θα μπορούσε να αποφευχθεί αυτή η τραγωδία; Είναι η εναέρια κατάσβεση η κατάλληλη πρακτική γι’ αυτές τις φωτιές; Είναι τα μέσα επαρκώς νέα και συντηρημένα;
Είναι ένα πολύ θλιβερό γεγονός και εκφράζω και εγώ τη λύπη μου. Έχουμε μια σειρά τέτοιων γεγονότων και σε άλλες περιπτώσεις κατασβέσεων πυρκαγιών μέσα στα χρόνια και πρέπει να μας προβληματίσουν, όχι μόνο για την ασφάλεια των ανθρώπων που επιχειρούν για την κατάσβεση, αλλά και για να συνειδητοποιήσουμε την αυτοθυσία και την προσφορά αυτών. Είναι ένας ακόμα λόγος να δουλέψουμε πάνω στο ζήτημα των πυρκαγιών και των περιβαλλοντικών καταστροφών και να προσπαθήσουμε να μετριάσουμε τον κίνδυνο για όλους. Για τα αίτια του δυστυχήματος αυτού δεν μπορούμε να εκφέρουμε ακόμα άποψη, καθώς ακόμα εξετάζεται.
Πώς κρίνετε εν γένει τον σχεδιασμό αντιμετώπισης των πυρκαγιών; Υπάρχει επαρκής εξοπλισμός, προσωπικό και κυρίως σχέδιο για την κατάλληλη αξιοποίησή τους;
Οι πυρκαγιές είναι ένα φαινόμενο που προκύπτει στη χώρα μας, όπως και εν γένει στη Μεσόγειο, σχεδόν κάθε καλοκαίρι, και το οποίο φαίνεται ότι θα αυξηθεί στο μέλλον λόγω τη κλιματικής αλλαγής. Επομένως, αυτό που φαίνεται τώρα ως επαρκής εξοπλισμός, πιθανά να μην είναι σε δύο χρόνια. Το ζήτημα των εξοπλισμών πρέπει να εξετάζεται εκ νέου κάθε φορά. Από κει και πέρα, είναι σαφές πως βρισκόμαστε σε πόλεμο με αυτό το φαινόμενο, που σημαίνει ότι ενέχει στοιχεία τακτικής και στρατηγικής, τα οποία κάθε φορά μπορεί να διαφοροποιηθούν. Υπάρχουν μέσα και εργαλεία που δουλεύουν για την πρόληψη, υπάρχουν άλλα που δουλεύουν για τη γρήγορη αντιμετώπιση μιας πυρκαγιάς όταν εκδηλώνεται και υπάρχουν και άλλα για όταν πια η φωτιά έχει φτάσει σε μια μεγάλη έκταση, όπως είναι τα εναέρια μέσα. Δεν θα έλεγα, λοιπόν, ότι δεν είναι επαρκή τα μέσα, αλλά ότι σίγουρα έχουμε πολλή προσπάθεια ακόμα να κάνουμε στο επίπεδο της πρόληψης, της διαχείρισης του δάσους και στην ανανέωση των μέσων, ώστε πέρα από το να είναι νεότερα, να υπάρχει και μια ποικιλία εργαλείων, για να χρησιμοποιείται το πιο κατάλληλο ανάλογα την κατάσταση.
Η διάσωση των ανθρώπων είναι προφανώς το σημαντικότερο ζήτημα, δυστυχώς είχαμε ήδη τρεις νεκρούς πολίτες. Η εκκένωση, όμως, που αποτελεί τον κύριο σχεδιασμό απ’ ό,τι φαίνεται, μπορεί να είναι η μόνη λύση, αφήνοντας πίσω να καούν περιουσίες και φύση; Θα μπορούσε να γίνει κάτι άλλο;
Η εκκένωση είναι ένα εργαλείο που έχουμε πρόσφατα χρησιμοποιήσει και τα πρώτα στοιχεία δείχνουν ότι γλιτώνει ανθρώπινες ζωές, άρα υπό αυτή την έννοια, δεν θα μπορούσαμε να πούμε να σταματήσουν, για να κερδίσουμε κάτι άλλο. Από εκεί και πέρα, όμως, οι εκκενώσεις από μόνες τους δεν σβήνουν την πυρκαγιά. Και οι πυρκαγιές πρέπει να σβήσουν, για να σωθεί το περιβάλλον και οι περιουσίες. Το ζήτημα της κατάσβεσης της φωτιάς ξεκινάει από άλλες διαδικασίες, αρκετά πιο περίπλοκες, όπως είναι η πρόληψη, η ετοιμότητα, η ενασχόληση τη χειμερινή περίοδο με τις υποδομές, τις δασικές οδούς, τη διαχείριση του δάσους κτλ.
Για πρόληψη μίλησε και ο πρωθυπουργός. Το ακούμε, όμως, εδώ και χρόνια κάθε καλοκαίρι και το επόμενο ξαναβλέπουμε να καίγονται τα πάντα. Έχει γίνει κάτι όντως προς αυτό το ζήτημα και τι μέτρα θα έπρεπε να λάβουμε, κατά τη γνώμη σας;
Πρόληψη γίνεται εδώ και χρόνια, αλλά είναι εμφανές εκ του αποτελέσματος ότι δεν έχει γίνει όπως πρέπει. Έχουμε πολλά βήματα ακόμα να κάνουμε, ώστε να βελτιωθούμε στην προστασία από τις πυρκαγιές. Σ’ αυτό που θα πρέπει να δώσουμε ιδιαίτερη έμφαση είναι η διαχείριση των δασικών καυσίμων και του δάσους. Να ενισχύσουμε τη δασική υπηρεσία, τον σχεδιασμό και τον συντονισμό των φορέων, με ασκήσεις όχι κατά την αντιπυρική περίοδο μόνο, αλλά από τον χειμώνα. Όταν έχεις ένα δάσος με πολλή μεγάλη ποσότητα καύσιμης ύλης και βιομάζας, ακόμα και αν καταφέρεις να το προστατέψεις επιτυχημένα κάποιες χρονιές, στο τέλος θα φτάσεις στο σημείο που η ικανότητα του μηχανισμού κατάσβεσης δεν θα είναι αποτελεσματική, λόγω της τόσο μεγάλης ενέργειας που θα έχει η πυρκαγιά από την καύσιμη ύλη.
Η κλιματική κρίση είναι σίγουρα υπεύθυνη των τεράστιων φυσικών καταστροφών. Υπάρχει κίνδυνος, όμως, να αποτελέσει και μια «βολική» δικαιολογία για την κρατική ανεπάρκεια, ειδικά όταν δεν λαμβάνεται και καμία πολιτική για την ανάσχεσή της;
Η κλιματική κρίση είμαστε σίγουροι πια ότι μας επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό, είναι μετρήσιμες οι επιπτώσεις της σε παγκόσμιο επίπεδο. Στην περίπτωση των πυρκαγιών, λόγω της κλιματικής κρίσης δημιουργούνται μεγάλες θερμοκρασίες και έτσι έχουμε ακραίες πυρκαγιές. Στη συνέχεια αυτές τροφοδοτούν εκ νέου την κλιματική κρίση, καθώς καταστρέφονται τα δάση, τα οποία κανονικά απορροφούν το διοξείδιο του άνθρακα, και έτσι ακολουθούν υψηλότερες θερμοκρασίες, κι άλλες πυρκαγιές, ερημοποίηση, πλημμύρες, κατολισθήσεις και λασποροές. Πρόκειται για έναν ανατροφοδοτούμενο κύκλο, που χειροτερεύει συνεχώς. Αν το χρησιμοποιεί κάποιος για δικαιολογία, δεν μπορώ να το ξέρω, ίσως το κάνουν ανά διαστήματα για να αποδώσουν εκεί αστοχίες. Το σίγουρο είναι πως πρόκειται για ένα ζήτημα που πρέπει να μας απασχολήσει σοβαρά και να ληφθεί παγκόσμια δράση, καθώς δεν μπορεί καμία χώρα μόνη της να την αντιμετωπίσει.
Τι διαστάσεις λαμβάνει η τωρινή καταστροφή και πώς θα είναι η επόμενη μέρα; Επιστήμονες, όπως ο κ. Λέκκας, μιλούν πια, πχ, για κίνδυνο ερημοποίησης της Αθήνας. Ποια μέτρα πρέπει να λάβουμε;
Έχουμε μεγάλη ανησυχία, καθώς πρόκειται για ένα πολύ άσχημο καλοκαίρι, που ακόμη δεν έχει τελειώσει μάλιστα. Έχουμε ξαναδεί τέτοια καλοκαίρια δυστυχώς, και ο μεγάλος φόβος είναι να μην καταστούν συνήθεις αυτές οι καταστάσεις. Σε ό,τι αφορά την Αττική, τις τελευταίες δεκαετίες έχουμε ζήσει μία πολύ μεγάλη μείωση των δασών της και την τεράστια εξάπλωση των αστικών περιοχών. Αυτό σημαίνει αλλαγή του κλίματός της και κίνδυνο να μείνουμε χωρίς καθόλου δάση την επόμενη 20ετία, που μπορεί να μας οδηγήσει σε ερημοποίηση. Είναι μια πολύ σημαντική απειλή που θα πρέπει να προσέξουμε. Εν γένει, αυτό που θα πρέπει να κάνουμε μετά τις καταστροφές, είναι να εξετάσουμε το πώς λειτουργεί το περιβάλλον σε αυτές τις περιοχές σε επίπεδο υδρολογικό και γεωμορφικό. Να δούμε πού μπορεί να έχουμε κίνδυνο κατολισθήσεων και διάβρωσης του εδάφους –που είναι ένας πολύτιμος πόρος για την αναγέννηση του περιβάλλοντος– και εννοείται πλημμυρών. Θα πρέπει να διαφυλάξουμε τις περιοχές που καταστράφηκαν, ώστε να έχουμε τη φυσική αναγέννηση που μπορεί να γίνει. Έπειτα, θα έπρεπε να γίνει προτεραιότητα των αρχών και το πρασίνισμα των αστικών περιοχών, που προφανώς δεν θα μας προστατεύσει από τις φυσικές καταστροφές, αλλά τα δέντρα είναι σημαντικός παράγοντας, ώστε να μην ανεβαίνουν πολύ υψηλά οι θερμοκρασίες και έτσι να είναι πολύ πιο βιώσιμες οι πόλεις. Όσα περισσότερα δέντρα μπορούμε να φυτέψουμε μέσα στις γειτονιές, τόσο καλύτερα. Έστω και ένα δέντρο μπορεί να είναι πολύ σημαντικό.