Στην αμερικανική ήπειρο, αν είσαι μαύρη γυναίκα ή κορίτσι έγκυος αντιμετωπίζεις μεγαλύτερο κίνδυνο για την υγεία και τη ζωή σου από αυτόν μιας λευκής γυναίκας. Αυτή είναι η διαπίστωση πρόσφατης έκθεσης του ΟΗΕ (Ταμείο για δημογραφικές έρευνες του πληθυσμού - UNFPA). Ενδεικτικά, στις ΗΠΑ οι αφροαμερικανίδες έχουν τριπλάσιες πιθανότητες σε σχέση με τις λευκές να πεθάνουν στη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή τις επόμενες 42 ημέρες από τη γέννα. Ο ρατσισμός αποτυπώνεται και στην περίπτωση που η μαύρη γυναίκα διαθέτει πανεπιστημιακό πτυχίο: η μητρική θνησιμότητα είναι 1,6 φορές υψηλότερη από αυτήν της λευκής που, όμως, έχει ολοκληρώσει μόνο τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση! Στην Κολομβία, εξάλλου, το ποσοστό μητρικής θνησιμότητας των αφροκολομβιανών κοριτσιών – γυναικών είναι επίσης 1,6 φορές υψηλότερο από εκείνο των λευκών γυναικών.
Στην έκθεση αναλύονται και συγκρίνονται σχετικά στοιχεία για εννέα μόνο χώρες της ηπείρου: Βραζιλία, ΗΠΑ, Κολομβία, Κόστα Ρίκα, Κούβα, Ουρουγουάη, Παναμάς, Σουρινάμ, Τρινιδάδ – Τομπάγκο.1 Αν και η UNFPA απευθύνθηκε και στις 35χώρες της αμερικανικής ηπείρου για στοιχεία γεννητικότητας γυναικών και κοριτσιών, θνησιμότητας μητέρων, νεογνών, κ. ά, κατά εθνότητα και φυλή, τα συστήματα υγείας των υπολοίπων 26 χωρών δεν διαθέτουν στοιχεία με αυτά τα κριτήρια. Να επισημανθεί ότι από το 2019 ο Παναμερικανικός Οργανισμό Υγείας, σε σχετική του έρευνα, είχε αναδείξει ως καίριο ζήτημα τις διακρίσεις σε βάρος των μαύρων γυναικών – κοριτσιών στην Υγεία, πληθυσμός που αντιμετωπίζει συνολικά σοβαρά εμπόδια στην πρόσβαση στα συστήματα Υγείας της ηπείρου.
Τα προβλήματα που δημιουργούν οι λόγω φυλετικής καταγωγής και φύλου διακρίσεις στην Υγεία έχουν και άλλες σοβαρές συνέπειες. Καταρχάς, η περιοχή της Λατινικής Αμερικής – Καραϊβικής κατέχει τη δεύτερη θέση παγκοσμίως ως προς το υψηλό ποσοστό των εγκύων εφήβων με τις μαύρες έφηβες να πλειοψηφούν σημαντικά.
Η δυσαναλογία μαύρων-λευκών κοριτσιών- γυναικών είναι αβυσσαλέα σχετικά με την πρόσβαση στον όποιο «προγραμματισμό» μητρότητας. Επακόλουθο αυτής της κατάστασης είναι ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες ή ανασφαλείς εκτρώσεις που οδηγούν και στο θάνατο.
Στην έκθεση διαπιστώνεται ότι «μεταξύ των παραγόντων που επηρεάζουν την εγκυμοσύνη και τη μητρότητα είναι η αυξημένη ανεργία και το χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης (…) Οι ρατσιστικές και έμφυλες διακρίσεις, όπως και η διαμονή σε γεωγραφικά απομονωμένες περιοχές κάνουν αυτό το πρόβλημα να είναι πιο οξυμένο». (2)
Η γιατρίνα, εκτελεστική διευθύντρια της UNFPA Νάταλι Κάνεμ διατυπώνει την άποψη ότι «η δικαιοσύνη και η ισότητα θα είναι εφικτές μόνο όταν τα συστήματα υγείας μας βλέπουν αυτές τις γυναίκες και τους παρέχουν κάλυψη των αναγκών τους με προσοχή, πλήρη σεβασμό και συμπονετικά». Επιπρόσθετα, υπερασπίζεται ένθερμα την καταγραφή συλλογή των στατιστικών στοιχείων της Υγείας κατά εθνότητα και φυλή, πιστεύοντας ότι έτσι μπορεί να διαγραφεί η πορεία προς την επίλυσή του. «Δεν μπορούμε να αλλάξουμε τίποτα αν δεν το βλέπουμε. Τα στοιχεία μπορεί να σώσουν ζωές».3
Τα στοιχεία και η δημοσίευσή τους είναι απαραίτητα και πολύ χρήσιμα. Όμως, για την επίλυση αυτών των πολυπαραγοντικών κοινωνικών προβλημάτων απαιτούνται σύνθετες αντιρατσιστικές, συμπεριληπτικές και αντινεοφιλελεύθερες πολιτικές, δηλαδή κυβερνήσεις αριστερές, προοδευτικές. Για το συγκεκριμένο ζήτημα έχουμε το παράδειγμα του Έβο Μοράλες στη Βολιβία παλιότερα και σήμερα στην Κολομβία το σχετικό πρόγραμμα για την Υγεία της κυβέρνησης του Γκ. Πέτρο («Εποχή», 15-6-23).
Σημειώσεις:
1. Τα στοιχεία των εννέα αυτών χωρών δεν είναι πλήρη. Ενδεικτικά, για την γεννητικότητα των εφήβων (15-19 ετών) υπάρχουν μόνο σε 7 χώρες, ενώ για την μητρική θνησιμότητα μόνο σε τρεις.
2. EL PAIS, seccion America Futura, 14.7.2023.