Οι πρόωρες προεδρικές (α’ γύρος) και βουλευτικές εκλογές που διεξάχθηκαν στις 20 Αυγούστου, προκηρύχτηκαν από τον πρόεδρο Γκ. Λάσο, προκειμένου να αποφύγει την καθαίρεση από το αξίωμά του, είτε άμεσα από τη Βουλή, είτε μετά τη δίκη που αντιμετωπίζει σχετικά με τις «Λίστες Πανδόρα». Ο β’ γύρος των προεδρικών έχει οριστεί για τις 15 Οκτωβρίου και η θητεία της προεδρίας και της Βουλής λήγει το Μάϊο 2025.
Στις προεδρικές εκλογές, η Λουίσα Γκονσάλες, βουλεύτρια του κόμματος «Επανάσταση των πολιτών, RC», που ίδρυσε ο Ραφαέλ Κορέα και στενή συνεργάτιδά του, βγήκε πρώτη με 33,6% και με διαφορά 10 ποσοστιαίες μονάδες (23,5%) από τον δεύτερο 35χρονο Nτανιέλ Νομπόα, εκπρόσωπο της Δεξιάς, γιο πρώην υποψήφιου προέδρου και επιχειρηματία που ελέγχει το εξαγωγικό αγροτικό εμπόριο. Μια μεγάλη νίκη. Στις βουλευτικές εκλογές, η νίκη είναι ακόμα μεγαλύτερη: με 39,4% η Ε.Π. θα έχει τη μεγαλύτερη κοινοβουλευτική ομάδα με 48 βουλευτές-ριες (σύνολο 132), το δεύτερο κόμμα 28 και η Δεξιά του Νομπόα με 14,7% εκλέγει μόνο 13 βουλευτές-ριες. Βουλή κατακερματισμένη, όπου απαιτούνται συμμαχίες για να λειτουργήσει.
Τα νικηφόρα αποτελέσματα επιβεβαιώνουν τον θρίαμβο του «κορεΐσμο»1 και την κατηφόρα της Δεξιάς στις σχετικά πρόσφατες περιφερειακές – δημοτικές εκλογές και σηματοδοτούν τη διάρρηξη του κυρίαρχου και συμπαγούς για αρκετά χρόνια «αντικορεΐσμο» μετώπου (περιλαμβανομένης και της συντριπτικής πλειοψηφίας του ιθαγενούς κινήματος). Οι εξελίξεις στη Συνοσμοσπονδία Ιθαγενών Λαών (CONAI) και στο κόμμα – πολιτική της έκφραση Πατσακουτίκ, για απαγκίστρωση από τον «αντικορεΐσμο» του 2021-22, η στήριξη της Λ. Γκονσάλες του δημοψηφίσματος για τη σωτηρία του Γιασουνί και κυρίως οι μαζικές και επίμονες διαδηλώσεις που προκάλεσαν οι επιθετικές νεοφιλελεύθερες πολιτικές των δύο προηγούμενων δεξιών κυβερνήσεων τον Ιούνιο του 2019, δείχνουν ως πιθανότερο σενάριο για τον Οκτώβρη τη νίκη της Λ. Γκονσάλες, με αντιπρόεδρο τον Αντρές Αραούς, υποψήφιο πρόεδρο στις εκλογές του 2021.
Το θέριεμα του οργανωμένου εγκλήματος
Στο πλαίσιο της Λατινικής Αμερικής, το Εκουαδόρ ήταν μια χώρα σχετικά ειρηνική. Πώς ερμηνεύεται η εντυπωσιακά αυξανόμενη ισχύς του οργανωμένου εγκλήματος, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια;
Η δολοφονία, μόλις λίγες μέρες πριν τις εκλογές, του υποψήφιου προέδρου Φερνάντο Βιγιαβισένσιο2, στελέχους της Ε.Π. την επόμενη σχεδόν ημέρα, πριν λίγους μήνες του δημάρχου της Μάντα (πόλη – δεύτερο κρίσιμο λιμάνι για τη διακίνηση και ναρκωτικών, μεταναστών, όπλων) επανέφερε στη μνήμη παλιότερες δολοφονίες 2 δημοσιογράφων και 12 αυτοδιοικητικών στελεχών σε «εύφλεκτες» σήμερα περιοχές της χώρας. Η συζήτηση για την ταχύτητα εξάπλωσης και απόκτηση ισχύος του οργανωμένου εγκλήματος είναι στην ημερήσια διάταξη. Στο πλαίσιο αυτό, ο Πάμπλο Οσπίνα και ο Φράνκλιν Ραμίρες πανεπιστημιακοί - ερευνητές διατυπώνουν αναλυτικά τις συγκλίνουσες ερμηνείες τους για το πώς και το γιατί αυτής της οδυνηρής εξέλιξης στον ιστορικό και δημοσιογράφο Πάμπλο Στεφανόνι στο περιοδικό Nueva Sociedad ( nuso.org, 8/2023). Συνοπτικά:
Η δολαριοποίηση της οικονομίας (9/1/2000) διευκόλυνε σε πολύ μεγάλο βαθμό το ξέπλυμα χρήματος από το ναρκοεμπόριο και προκάλεσε τη σταδιακή εγκατάσταση και ανάπτυξη στη χώρα ομάδων του διεθνούς οργανωμένου εγκλήματος.
Η συμφωνία ειρήνης της κυβέρνησης της Κολομβίας με τα FARC το 2016 άλλαξε ριζικά την κατάσταση στα βόρεια σύνορα με την Κολομβία, αφού μέχρι τότε το αντάρτικο απέφευγε επιθέσεις σε στόχους στο έδαφος του Εκουαδόρ για να μην προκαλέσουν κοινές επιθέσεις των δύο χωρών εναντίον τους. Μετά τη συμφωνία σταδιακά μεν, αλλά πολύ σύντομα στα σύνορα κυριάρχησαν τουλάχιστον 12 ομάδες διαφωνούντων των FARC ή/και ναρκοεμπορίου που ανταγωνίζονται αιματηρά μεταξύ τους και με τις αντίστοιχες ντόπιες για τον έλεγχο των αγορών και τους δρόμους διακίνησης.
Η πανδημία δημιούργησε κρίση στη διακίνηση ναρκωτικών και το κράτος, έχοντας εγκαταλείψει, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, φτωχές παραμεθόριες περιοχές και με τη διαφθορά να έχει πάρει το πάνω χέρι στην πολιτική, την αυτοδιοίκηση, αστυνομία, λιμενικό, τελωνεία, σωφρονιστικό σύστημα κλπ, το Εκουαδόρ μετατράπηκε σε πρόσφορο έδαφος για δράση διεθνών καρτέλ της περιοχής και στρατολόγηση φτωχών και απελπισμένων νέων.
Οι φυλακές υψίστης ασφαλείας έχουν μετατραπεί σε κέντρα επιχειρήσεων, αλλά και αιματηρών συγκρούσεων για τον έλεγχο αγορών και δρόμων διακίνησης ναρκωτικών και «απόκτησης» εδαφών για διείσδυση στην οικονομία της χώρας (ναρκοεξορυκτικές δραστηριότητες). Από το 2021 έχουν δολοφονηθεί 430 άτομα. Λόγω των συνεχιζόμενων δολοφονιών το σωφρονιστικό σύστημα συνολικά βρίσκεται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης.
Το κεντρικό αυτό ζήτημα τέθηκε στην προεκλογική περίοδο από τους τους-τις υποψήφιους-ες προέδρους-ίνες και τα κόμματά τους. Όμως, οι όποιες προτάσεις ήταν ιδιαίτερα αποσπασματικές και δεν άγγιζαν τις βαθύτερες αιτίες που το αναπαράγουν και το θεριεύουν και σε άλλες χώρες της περιοχής. Προφανώς, το πρόβλημα δεν αφορά μόνο στο Εκουαδόρ, ούτε μπορεί να αντιμετωπιστεί άμεσα ή βραχυπρόθεσμα. Όμως η επικίνδυνη «αποτελεσματική πολιτική κατά των συμμοριών» του Μπουκέλε στο Ελ Σαλβαδόρ ήδη έχει ρεύμα (Εποχή, 12/3/2023).
Σημειώσεις:
1. Κορεΐσμο: αναφέρεται στις πολιτικές που ασκήθηκαν τη 10ετή περίοδο προεδρίας του Ραφαέλ Κορέα, 2007-2017. Ο όρος χρησιμοποιείται θετικά, ιδιαίτερα για τα πρώτα χρόνια της θητείας του, αρνητικά από τη Δεξιά και μεγάλο μέρος των ιθαγενών κοινοτήτων που συγκρούστηκαν σκληρά μετά το 2013 για τη συνέχιση μεγάλων εξορυκτικών προγραμμάτων στις περιοχές τους (κορυφαία περίπτωση το Γιασουνί) και υπέστησαν υπέρμετρη καταστολή ή ουδέτερα ως η Κεντροαριστερά/Αριστερά της χώρας.
2. Θεωρούταν κεντροδεξιός και ήταν φανατικός πολέμιος του Π. Κορέα. Βασικό του πολιτικό χαρακτηριστικό ήταν η καταπολέμηση της διαφθοράς. Είχε καταγγείλει δημόσια ότι δέχεται απειλές για τη ζωή του από γνωστό ναρκοκαρτέλ, ενώ αποδεχόταν σε μεγάλο βαθμό τη πολιτική Μπουκέλε.