Τα γεγονότα στη Χλώρακα έχουν σοκάρει πολλούς ανθρώπους. Ωστόσο, αυτά δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία. Πώς και γιατί φτάσανε στα πογκρόμ στη Χλώρακα (28 και 29 Αυγούστου 2023) και Λεμεσό (1 Σεπτεμβρίου 2023); Πως οργανώθηκε, πολώθηκε και κλιμακώθηκε η κατάσταση και γιατί επέλεξε η ακροδεξιά να οδηγήσει το πράγμα στα άκρα με μαζικές ρατσιστικές επιθέσεις στην Κύπρο;
.jpg)
Πότε έλαβε χώρα το πογκρόμ
Μετά την απογραφή που διενεργήθηκε με εντολή της κυβέρνησης για τη μετεγκατάσταση οικογενειών αιτούντων ασύλου που ζούσαν σε άθλιες συνθήκες στο συγκρότημα του St. Nicholas, είχε ήδη τελειώσει. Δηλαδή, επιτέθηκαν όταν οι ακροδεξιοί αισθάνονταν ότι είχαν θεσμική κάλυψη και ξέροντας ότι η μαζική πλειονότητα που έμενε εκεί είχε ήδη φύγει.
Η επιτόπια έρευνά μας καταδεικνύει ότι το πογκρόμ εκτελέστηκε στη βάση σχεδίου, στοχευμένα ενάντια στους Σύριους που είναι πλήρως ενταγμένοι στην κοινωνία. Τα ευρήματά μας καταδεικνύουν ότι οι φυλετικές επιθέσεις στη Χλώρακα και τη Λεμεσό δεν έχουν σχέση με όσα παραπλανητικά αναπαράγονται για δήθεν «αυθόρμητη αντίδραση της τοπικής κοινωνίας» που πηγάζει από τον «φόβο των μαζικών μεταναστευτικών ροών» ή απλώς θέμα «χουλιγκανισμού» και «παραβατικότητάς» ή την υποτιθέμενη «εγκληματικότητα» των Σύριων. Ούτε με αυτό που πλασάρεται από τους πολιτικούς ως δήθεν απλό θέμα «νόμου και τάξης» και «πάταξης της ανομίας» και «καταδίκης της βίας από όπου κι αν προέρχεται», παρότι, όπως λένε, δήθεν «κατανοούν τις ανησυχίες των κατοίκων», αλλά καταδικάζουν όσους «παίρνουν τη βία στα χέρια τους». Τέτοιες απεικονίσεις αποπροσανατολίζουν από τα αίτια των φυλετικών επιθέσεων.
Τα γεγονότα
• Τα σπίτια ήταν σημαδεμένα εξωτερικά, έχουμε φωτογραφίες με το συγκεκριμένο σύμβολο.
• Οι μαρτυρίες των ίδιων των θυμάτων, καθώς και των γειτόνων και των κατοίκων δείχνουν ότι επρόκειτο για μια οργανωμένη κατάσταση. Ισχυρίζονται ότι είχαν κατευθυνθεί από την τοπική κοινοτική αρχή. Μάλιστα, σε περιστατικά, όπως μας είπαν τα θύματα, η αστυνομία βρισκόταν ακριβώς δίπλα και δεν έκανε τίποτα για να εμποδίσει. Ούτε ήρθαν εκ των υστέρων για να συλλέξουν ως αποδεικτικό υλικό κρίσιμων μαρτύρων, π.χ. σπρέι, σιδερογροθιές, ρόπαλα κ.λπ. που χρησιμοποιούσαν οι μασκοφόροι.
• Σύμφωνα με τις μαρτυρίες των περίοικων, το εστιατόριο ROSE του οποίου έσπασαν το παράθυρο δεν είχε κανένα πρόβλημα με γείτονες, ενώ πολλές φορές ο κοινοτάρχης του είχε πει πως πρέπει να φύγει και ότι δεν ήθελε Άραβες. Λειτουργός από το Τμήμα Υγείας που επισκέφτηκε το εστιατόριο για έλεγχο επίσης φέρεται να του είπε «θέλουμε τους ξένους έξω από την περιοχή».
• Σύμφωνα με τους περίοικους, ο κοινοτάρχης δηλώνει ανοιχτά στους Σύριους ότι δεν τους θέλει στη Χλώρακα – μέχρι και τις 7/9 εμμένει για μαζική παρουσία Σύριων Τζιχαντιστών χωρίς τη παρουσίασή στοιχείων. Υπάρχουν πολλές μαρτυρίες και μαγνητοσκοπημένο υλικό ότι ο κοινοτάρχης, όπως και ο υπεύθυνος τύπου του ΕΛΑΜ (που αιτήθηκε, αλλά απορρίφθηκε να εγγραφεί ως «Χρυσή Αυγή Κύπρου») ότι ήταν παρόντες κι ότι είχαν ρόλο στα επεισόδια.
• Πολλοί κάτοικοι του χωριού μετά τα επεισόδια αισθάνονται αγανακτισμένοι για την ακροδεξιά βία. Mιλήσαμε με πολλούς κατοίκους, κυρίως ελληνοκύπριους, που δήλωσαν θυμωμένοι για την κατάσταση που δημιουργήθηκε, θεωρώντας υπεύθυνους τον κοινοτάρχη και την ακροδεξιά.
• Στη Λεμεσό που πραγματοποιήθηκαν δύο μαζικές αντιρατσιστικές-αντιφασιστικές εκδηλώσεις υπάρχει έντονα η αίσθηση ότι με τα πογκρόμ στο κέντρο της πόλης, τις επιθέσεις κατά μεταναστών, τουριστών, ακόμα και Κυπρίων, οι νεοναζιστικές κι ακροδεξιές ομάδες έχουν πλέον απαξιωθεί διότι ξεπέρασαν το όριο κοινωνικής-ηθικής αποδοχής.
Πρωτοφανή περιστατικά
Υπάρχουν ιστορικά προηγούμενα στη Κύπρο. Ωστόσο αποτελούν πρωτοφανή περιστατικά μαζικής και οργανωμένης φυλετικής βίας από το 1974 και μετά, με εξαίρεση δύο άλλες περιπτώσεις: Πρώτη, στη Λεμεσό (κυρίως) το 1985 με επιθέσεις ενάντια σε Λιβανέζους που είχαν έρθει μετά την εισβολή του Ισραήλ), όμως ήταν μια πολύ διαφορετική εποχή με την ακροδεξιά ακόμα απονομιμοποιημένη γιατί διέπραξε το πραξικόπημα το 1974. Δεύτερη, τη μαζική επίθεση το 2010 από νεοναζί και ακροδεξιούς σε αντιρατσιστικό φεστιβάλ στη Λάρνακα, Φοινικούδες, με μαχαίρωμα τουρκοκυπρίου μουσικού. Αυτά ήταν υποκινούμενα και οργανωμένα από ακροδεξιές ομάδες εναντίον μεταναστών και αντιρατσιστών, όπως και μια σειρά ρατσιστικών βίαιων επιθέσεων.
Ο ρόλος των ακροδεξιών πολιτικών καθοριστικός, και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης υπήρξαν καταλυτικά στη διαστρέβλωση ειδήσεων που τροφοδοτούσαν την αντιμεταναστευτική και ξενόφοβη υστερία. Όπως οι ρατσιστικές επιθέσεις του 2023, οι βίαιες επιθέσεις του 2010 ακολουθούσε τη μορφή ενός κλασικού φαινομένου καλλιέργειας και διόγκωσης φυλετικού «ηθικού πανικού». Κι όμως έγινε το 2023 το αποφασιστικό βήμα από του νεοναζί και τους ακροδεξιούς – οργάνωσαν μαζική ρατσιστική βία με μορφή πογκρόμ. Τα πογκρόμ στη Χλώρακα και τη Λεμεσό του 2023 διαφέρουν σημαντικά από τις προηγούμενες καθώς το πολιτικό πλαίσιο στην Κύπρο και στον πλανήτη έχει μετασχηματιστεί, καθώς και το τοπίο των μέσων ενημέρωσης με τη μαζικοποίηση και την επέκταση της επιρροής των μέσων κοινωνικής δικτύωσης έχει αλλάξει ριζικά την κατάσταση, ιδιαίτερα μετά την πανδημία.
Η κλιμάκωση της φυλετικής βίας πήρε την αποκρουστική μορφή πογκρόμ. Κι αυτό μπορεί να αποδειχθεί το μοιραίο σφάλμα των νεοναζί, όπως έγινε στην Ελλάδα με την δολοφονία του Φύσσα. Ωστόσο, η αποφασιστική καταπολέμηση του φασισμού/ρατσισμού απαιτεί ένα ισχυρό ενιαίο μέτωπο που θα δημιουργήσει τα αναγκαία αναχώματα για να συντρίψουμε τη λαίλαπα αυτή. Αυτό απαιτεί στρατηγική για δίωξη των ενόχων και δημιουργία ασφαλούς περιβάλλοντος παντού. Απαιτεί μαζικές κινητοποιήσεις παράλληλα με πίεση για θεσμικές παρεμβάσεις για προστασία, απόδοση δικαιοσύνης, στενή παρακολούθηση και ριζική αντιμετώπιση του ρατσιστικού λόγου στα ΜΜΕ/ΜΚΔ και στη δημόσια σφαίρα.