Τα χρόνια περνούν, νέα συμβάντα έρχονται να καλύψουν τα περασμένα. Υπάρχουν, όμως, ορισμένα πράγματα που δεν γίνεται η σημασία τους να μη συνυπολογίζεται στην ανάλυση της παρούσας κατάστασης και στη λήψη των αποφάσεων για το σήμερα και το αύριο. Δύο από αυτά είναι η ανάγκη και το όραμα που ενέπνευσαν και έκαναν δυνατή την ίδρυση του ΣΥΡΙΖΑ ως αποτέλεσμα μιας διαδικασίας διαλόγου και κοινής δράσης ανάμεσα σε πολιτικές δυνάμεις, κόμματα και οργανώσεις της ευρύτατης Αριστεράς.
Η ανάγκη και το όραμα
Να θυμίσουμε για τους νεότερους που δεν το έζησαν, αλλά και για τους μεγαλύτερους που, θέλοντας ή μη, το ξεχνούν, ότι η ανάγκη που ώθησε σε μια τέτοια ιστορικής σημασίας επιλογή, προέκυπτε από το κενό που δημιουργούσε η απουσία αντίδρασης και αντίστασης από τη μεριά του παλιού πολιτικού συστήματος στην πολιτική της αντιλαϊκής λιτότητας και της εσωτερικής υποτίμησης. Και από το ιστορικό χρέος να υπάρξει ως απάντηση μια διαφορετική πρόταση για διέξοδο από την κρίση με πρωτοβουλία και από το έδαφος της Αριστεράς. Γιατί, χωρίς αυτήν, διέξοδος απειλούσε να είναι η Ακροδεξιά.
Το όραμα που τη ζωοδοτούσε, ήταν η συσπείρωση της πολυδιασπασμένης ελληνικής Αριστεράς, με στόχο την ανάδειξή της σε πληθυντική δύναμη εθνικής κλίμακας, ικανής να αναλάβει καθήκοντα όχι μόνο εξόδου από την κρίση, αλλά και εφαρμογής, με την άσκηση της κυβερνητικής εξουσίας, ενός εναλλακτικού υποδείγματος στο οικονομικό, κοινωνικό και περιβαλλοντικό πεδίο. Ώστε να λειτουργήσει η έξοδός της στο επίκεντρο των πολιτικών και κοινωνικών εξελίξεων, ως δύναμη ανατροπής όχι μόνο μιας κυβέρνησης –πράγμα πιθανό, καθώς όλες οι κυβερνητικές μεταμορφώσεις έτρεμαν ετοιμόρροπες– αλλά μιας πάγιας πολιτικής, που και στη χρεοκοπία είχε οδηγήσει τον λαό και τη χώρα, και απαιτούσε τη λύση της κρίσης στην πλάτη των λαϊκών τάξεων.
Το DNA του ΣΥΡΙΖΑ
Είναι ανάγκη να τονιστεί εδώ, και ακριβώς τώρα που συσκοτίζεται αυτός ο χαρακτήρας του ΣΥΡΙΖΑ, ότι δεν ήταν μια συγκόλληση διάφορων εσωστρεφών και μονομερών πολιτικών σχηματισμών όπως συκοφαντείται, αλλά για τη σύμπραξη σύμπασας σχεδόν της Αριστεράς, όλων των αποχρώσεων, από τη σοσιαλδημοκρατική ως την άκρα Αριστερά, με πυρήνα την ανανεωτική και ριζοσπαστική πτέρυγά της. Η διεύρυνση, που ανακαλύπτεται τάχα ως σωτήρια λύση, υπήρχε στο DΝΑ του από την ίδρυσή του. Το στοιχείο αυτό, άλλωστε, ήταν ένα από τα βασικά που επέτρεψαν την –ιστορικά επιβεβαιωμένη– πρόσληψή του από πρωτοφανές για την Αριστερά τμήμα του εκλογικού σώματος, ως πολιτικού σχηματισμού που μπορεί να του εμπιστευθεί την ικανοποίηση των προσδοκιών και των αναγκών του. Και έκαναν αποδεδειγμένα ικανό τον ΣΥΡΙΖΑ να περάσει μέσα από το καμίνι της εφαρμογής ενός μνημονίου και να φτάσει στο 2019 με σχεδόν αλώβητη την εκλογική επιρροή και την κοινωνική αποδοχή του.
Αυτό που δεν είχε στο DNA του και συνεπώς έπρεπε να του χορηγηθεί ειδική «θεραπεία», ήταν η φιλοδοξία μετατροπής του σε απλό και καθαρό διάδοχο ενός κεντρώας προέλευσης κόμματος, που μεσουράνησε στη δεκαετία του 1980, για να καταλήξει ένας ακίνδυνος εταίρος του παραλυτικού δικομματισμού και να φτάσει ένα βήμα από την εξαφάνιση το 2014. Το έργο ανέλαβε να υλοποιήσει, με ισχυρή δόση αυριανικής χυδαιότητας, μικτό κλιμάκιο γηγενών με μικρό μέρος στελεχών από το ΠΑΣΟΚ, που όραμά τους έχουν τη μετάλλαξή του σε διάδοχο ενός αποτυχημένου προτύπου. Σε αντίθεση με πολύ περισσότερα, που βιώνουν την προσχώρησή τους στον ΣΥΡΙΖΑ ως δημιουργική συμβίωση με συντρόφους από άλλες αφετηρίες σε έναν κοινό προγραμματικό τόπο, και όχι ως προθάλαμο για την άλωσή του.
Η ελπίδα για διέξοδο
Δεν υπήρχε καλύτερη ευκαιρία, έκριναν, από τη διπλή εκλογική ήττα του 2023. Την ώρα που το ηττημένο εκλογικά κόμμα χρειαζόταν να δέσει τα τραύματά του και να αναζητήσει τις αιτίες τους και τις δέουσες θεραπείες, του προσφέρουν μαγικές λύσεις χωρίς δισταγμό και προσχήματα: να μεταλλαχτεί σε ένα δεύτερο κεντρώο κόμμα και μάλιστα με τον χειρότερο δυνατό τρόπο, υπό την αιγίδα ενός τάχα χαρισματικού ηγέτη, που θα λύσει διά μαγείας όλα τα εγγενή προβλήματα με ανοιχτά όλα τα ενδεχόμενα όσον αφορά το πολιτικό στίγμα. Άλλωστε, ο ομολογημένος στόχος–όνειρό του είναι η κατανίκηση του Μητσοτάκη, που δεν έπαψε να θαυμάζει. Για όλα τα άλλα, βλέπουμε…
Από αυτό που υπήρξε ο ΣΥΡΙΖΑ του 3% και έγινε 36% δεν τους χρειάζεται τίποτα. Ούτε καν η συναγωγή συμπερασμάτων για τα σφάλματά του –και υπήρξαν αρκετά και κρίσιμα. Ίσα ίσα, αυτά αποτελούν τη βασιλική οδό για να φτάσει ο νέος σωτήρας στο βάθρο του. Αυτό ακριβώς είναι που κρίνεται, αύριο Κυριακή. Θα μπορέσει να αναταχθεί και να προχωρήσει το πληγωμένο κόμμα στις νέες συνθήκες καλύπτοντας τη διαρκή ανάγκη που το γέννησε και υπηρετώντας το όραμα που το ενδυνάμωσε;
Ερωτήματα αυτού του μεγέθους δεν θα απαντηθούν με λόγια. Μόνο με πράξεις συνειδητές. Αν υπάρχει ελπίδα να κερδηθεί αυτή η μάχη χωρίς τεράστια αναταραχή –που δεν αποτελεί πάντοτε υπέροχη κατάσταση– είναι με την επικράτηση της Έφης Αχτσιόγλου στον δεύτερο γύρο για την εκλογή προέδρου. Ούτε και τότε θα είναι εύκολος ο δρόμος. Δεν θα είναι, όμως, κλειστός.