Διαβάζω ότι κατηγορούν τον κ. Στέφανο Κασσελάκη ως μισανάπηρο διότι στην επίσκεψη του στο Εργαστήρι Ειδικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης για ανάπηρα άτομα έκανε «παρκούρ».
Αυτό νομίζετε ότι είναι μισαναπηρισμός;
Αυτό γίνεται αντιληπτό ως πρόβλημα στη συγκεκριμένη επίσκεψη;
Τα προβλήματα από την επίσκεψη αυτή είναι άλλα. Συγκεκριμένα:
O κ. Κασσελάκης επέλεξε να επισκεφτεί ένα διαχωριστικό σχολείο και όχι ένα σχολείο για όλα τα παιδιά! Διαθέτουμε έναν τεράστιο όγκο ερευνητικών ευρημάτων, ακαδημαϊκής τεκμηρίωσης, προσωπικών μαρτυριών και εμπειριών, που υποστηρίζουν την επιτακτική για τα ανθρώπινα δικαιώματα ανάγκη κατάργησης του διαχωρισμού στην εκπαίδευση και την άμεση και επιτακτική ανάγκη εκπλήρωσης του δικαιώματος των παιδιών σε μια πλήρως ενταξιακή εκπαίδευση, βασισμένη όχι στη διάκριση αλλά στις ίσες ευκαιρίες και στη συμμετοχή, όπως έχει συμφωνηθεί στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού και στο άρθρο 24 (Right to Ιnclusive Εducation) της Σύμβασης για τα Δικαιώματα των Αναπήρων (CRPD) του ΟΗΕ, που έχουμε κυρώσει με εθνικό νόμο το 2012 και το 2018.
O κ. Κασσελάκης «έταξε» νέες αίθουσες, νέα κτίρια και περισσότερο προσωπικό για τη διαιώνιση και ενίσχυση της κακής πρακτικής που εξακολουθεί να εφαρμόζεται στη χώρα μας αντίθετα στη διεθνή νομιμότητα. Σε αυτό το σημείο πρέπει να επισημάνω ότι η ανέγερση διαχωριστικών σχολείων δεν χρηματοδοτείται πλέον μέσω κοινοτικών κονδυλίων και ο στρατηγικός στόχος της ΕΕ είναι η σταδιακή κατάργηση τους.
Τέλος, σε μια περίοδο που τα ζητήματα της παράλληλης στήριξης για τους ανάπηρους μαθητές και τις ανάπηρες μαθήτριες βρίσκονται στο επίκεντρο της συζήτησης του αναπηρικού κινήματος με την κοινωνία, ο κ. Κασσελάκης επέλεξε να φωτογραφηθεί με την αρμόδια υπουργό και αυτουργό της περιστολής του θεσμού της παράλληλης στήριξης σαν να μην τρέχει τίποτα.
Όσες και όσοι λοιπόν μείνατε στην εικόνα του «παρκούρ» από τον νέο πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ χάνετε την ουσία.
Ο μισαναπηρισμός (disablism) και η εξιδανικευμένη κανονικότητα (ableism), με βαθιές ρίζες στις ιδέες περί ευγονικής και τα ανθρωπομετρικά πρότυπα περί του «κανονικού», ενίοτε χρησιμοποιούνται ως αξιολογικό εργαλείο που καθορίζει ποιο ανάπηρο άτομο και κάτω από́ ποιες προϋποθέσεις μπορεί́ να πραγματώσει τον οποιοδήποτε κοινωνικό ρόλο. Συγχωρέστε με, αλλά στην υπόθεση αυτή, δηλαδή ότι ο Κασσελάκης έκανε με άνεση «παρκούρ» μπροστά σε ανάπηρα παιδιά, άρα τα στεναχώρησε, οφείλω να σας ενημερώσω ότι δημιουργείτε μια εντύπωση θύματος για τα ανάπηρα παιδιά και αγνοείτε την ουσία των πραγματικών προβλημάτων τους.
Περισσότερα από 110.000 ανάπηρα παιδιά και οι οικογένειες τους αντιμετωπίζουν σοβαρά ζητήματα πρόσβασης στην εκπαίδευση. Οι οικονομικές ανισότητες, η φτώχεια και οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές παρέχουν τα θεμέλια πάνω στα οποία οικοδομείται η κουλτούρα που παράγει μισαναπηρισμό.
Αντώνης Ρέλλας (ανάρτηση στο fb)
Αλλιώς σκεφτόμουν να αρχίσω αυτό το κείμενο για την παράλληλη στήριξη στα σχολεία και τα τεράστια κενά, για τα οποία οι διαμαρτυρίες φέτος ξεπέρασαν κάθε προηγούμενο. Πιο συμβατικά και ίσως… ανάποδα. Να κατέληγα εκεί όπου θέτει την αφετηρία και το τέλος η παραπάνω ανάρτηση του Αντώνη Ρέλλα. Όταν την διάβασα σχεδόν δεν ήθελα να πατήσω τα πλήκτρα του πληκτρολογίου. Αλλά αποφάσισα να την θέσω καταρχήν –και όχι απλώς καταρχάς–, να σηματοδοτεί τον στόχο.
Η οδός μέσω της οποίας επιχειρούμε μάλλον να πορευτούμε σε αυτόν τον στόχο είναι η παράλληλη στήριξη, η πλήρης απασχόληση ενός εξειδικευμένου εκπαιδευτικού ώστε να μπορεί να υποστηρίξει έναν/μία μαθητή/τρια που έχει γνωμάτευση από Κέντρο Διάγνωσης Αξιολόγησης Συμβουλευτικής και Υποστήριξης (ΚΕΔΑΣΥ) ατόμων με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, μέσα σε μια τάξη, πρωτοβάθμιας ή δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, μη ειδικού σχολείου, με απώτερο σκοπό την τελική (όσο το δυνατόν), αυτονόμηση του μαθητή. Ως άτομα με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες θεωρούνται τα άτομα που έχουν σημαντική δυσκολία μάθησης και προσαρμογής εξαιτίας σωματικών, διανοητικών, ψυχολογικών, συναισθηματικών και κοινωνικών ιδιαιτεροτήτων. Είναι κατανοητό ότι το φάσμα των παιδιών που μπορεί να διαθέτουν γνωμάτευση από το ΚΕΔΑΣΥ και άρα να δικαιούνται παράλληλη στήριξη είναι μεγάλο. Όμως σε όλο αυτό το φάσμα, η πολιτεία με νόμο ορίζει ότι οι μαθητές/τριες δικαιούνται να υποστηριχθούν στο σχολικό περιβάλλον, ώστε να απολαμβάνουν ίσων ευκαιριών και συμμετοχής. Και ότι δικαιούνται να υποστηριχθούν με δαπάνη της πολιτείας και από εκπαιδευτικό που κατέχει τα εφόδια να το πράξει.
Ένα παλιό πρόβλημα σε νέα έξαρση
Ωστόσο, κανένα από τα παραπάνω δικαιώματα σήμερα δεν καλύπτεται από την πολιτεία και το αρμόδιο υπουργείο Παιδείας για τουλάχιστον τα μισά παιδιά που το δικαιούνται. Ενώ για αρκετά δεν καλύπτεται επαρκώς. Πρώτον, οι εκπαιδευτικοί που εργάζονται στην παράλληλη στήριξη πολύ συχνά δεν έχουν γνώσεις ειδικής αγωγής. Αν και έχουν προτεραιότητα οι πτυχιούχοι Τμημάτων Ειδικής Αγωγής ή εκπαιδευτικοί με σχετικό μεταπτυχιακό, σε πολλές περιπτώσεις οι πίνακες τελειώνουν και σειρά παίρνουν οι εκπαιδευτικοί γενικής αγωγής. Δεύτερον, το πλήθος καταγγελιών που είδαν το τελευταίο διάστημα το φως της δημοσιότητας αποκαλύπτουν μια πραγματικότητα που ολοένα και εντείνεται, ότι ένας εκπαιδευτικός παράλληλης στήριξης στηρίζει όχι απλώς περισσότερα από ένα παιδιά, αλλά σε αρκετές περιπτώσεις έξι και εφτά μαθητές, ιδιαίτερα στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Να σημειωθεί εδώ ότι πλέον η παράλληλη στήριξη δεν είναι ονομαστική, δεν απευθύνεται δηλαδή σε συγκεκριμένο παιδί, ως όφειλε παλαιότερα, αλλά σε τάξη, σημείο με βάση το οποίο στοιχειοθετούνται οι παράλληλες στηρίξεις περισσότερων παιδιών και όχι σε πλήρες σχολικό ωράριο του/της μαθητή/τριας, όπως ορίζουν οι εισηγήσεις του ΚΕΔΑΣΥ. Τρίτον, παραπάνω από τα μισά παιδιά που διαθέτουν γνωμάτευση και άρα δικαίωμα παράλληλης στήριξης δεν την λαμβάνουν, είτε από την αρχή του έτους είτε εντελώς.
Το πρόβλημα δεν είναι νέο, είναι όμως εντεινόμενο. Ήδη, σε πόρισμα του Συνηγόρου του Πολίτη, τον Ιούλιο 2022, μετά από σωρεία καταγγελιών [www.alfavita.gr/sites/default/files/2022-09/2022_%CE%A3%CE%A5%CE%9D%CE%97%CE%93%CE%9F%CE%A1%CE%9F%CE%A3_%CE%A0%CE%9F%CE%A1%CE%99%CE%A3%CE%9C%CE%91_%CE%95%CE%91%CE%95.pdf] και αφού παρατίθενται σελίδες επί σελίδων με αποσπάσματα από το Σύνταγμα και διεθνείς συνθήκες που ορίζουν και προστατεύουν τα δικαιώματα των παιδιών, αναφέρεται ότι «η Αρχή προέβη σε γραπτή ή/και προφορική επικοινωνία με μεγάλο αριθμό Διευθύνσεων Εκπαίδευσης σε σχέση με τη μη υλοποίηση αιτημάτων παράλληλης στήριξης […], στο πλαίσιο διερεύνησης συγκεκριμένων αναφορών. […] Σε 38 Διευθύνσεις Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης για το σχολικό έτος 2021-22: μόνο 39,89% των εγκεκριμένων αιτημάτων ικανοποιήθηκαν πλήρως, δηλαδή με παροχή παράλληλης στήριξης πλήρους ωραρίου ή για το σύνολο των προτεινόμενων από το αρμόδιο ΚΕΔΑΣΥ ωρών ανά εβδομάδα. Τα παραπάνω στοιχεία αφορούν στα αιτήματα που ικανοποιήθηκαν οποιαδήποτε στιγμή κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους 2021-22 και δεν προσδιορίζουν πόσα από αυτά ικανοποιήθηκαν από την έναρξη του και πόσα με καθυστέρηση».
Τα διακυβεύματα είναι θεμελιώδη
Φέτος, ήδη, οι διαμαρτυρίες γονέων και εκπαιδευτικών είναι πολλές σε όλη την Ελλάδα. Διότι πέρα από τα πλείστα κενά, εκκρεμούν και άλλες γνωματεύσεις από τα κατά τόπους ΚΕΔΑΣΥ, συνεπώς ο αριθμός των παιδιών που δικαιούνται παράλληλη στήριξη θα αυξηθεί κι άλλο.
Αξίζει επίσης να σημειωθεί και ένα ακόμα καίριο σημείο: από τη στιγμή που δεν έχει εγκριθεί παράλληλη στήριξη από το ΚΕΔΑΣΥ ή το αίτημα για παράλληλη στήριξη είναι εκπρόθεσμο ή δεν έχει τοποθετηθεί παράλληλη στήριξη ενώ έχει εγκριθεί, η οικογένεια του μαθητή έχει το δικαίωμα να διαθέσει ιδιωτική παράλληλη στήριξη, ώστε να υποστηρίξει το/τη μαθητή/τρια με αναπηρία. Υπάρχει λοιπόν άλλη μια πτυχή σε αυτό το μεγάλο πρόβλημα.
Το κεντρικό όμως διακύβευμα το θέτει εύγλωττα μια μητέρα από το Λασίθι (σε ρεπορτάζ του news247): «Αυτό που βιώνουμε εφέτος δεν έχει ξαναγίνει, να έχει καλυφθεί μόνο το 1/3 των αναγκών. Οι εκπαιδευτικοί γίνονται μπαλάκι καθώς καλούνται να καλύψουν κενά σε πολλά διαφορετικά σχολεία. […] Όταν παίρνουμε γνωματεύσεις από το ΚΕΔΑΣΥ, οι οποίες καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι τα παιδιά μας χρειάζονται παράλληλη στήριξη, σημαίνει ότι χρειαζόμαστε πλήρη κάλυψη, 30 ωρών την εβδομάδα. Τίποτα λιγότερο. Η πολιτεία διορίζει συνεχώς αναπληρωτές που δεν μπορούν να διδάξουν 30 ώρες την εβδομάδα, παρά μόνο 25, άρα αρχίζουμε έτσι και αλλιώς με πέντε ώρες μείον. […] Το πιο σημαντικό όμως δεν είναι αυτό. Ξέρετε, η παράλληλη στήριξη βοηθά και τα υπόλοιπα παιδιά να αντιληφθούν και να εκτιμήσουν τη διαφορετικότητα. Ψάχνουμε, φαντάζομαι, να χτίσουμε μια κοινωνία συμπερίληψης. Και αυτή η προσπάθεια πρέπει να αρχίσει από την εκπαίδευση».