«Ξερά χόρτα»
Ο Νουρί Μπιλγκέ Τζειλάν δικαίως κατέχει μία θέση ανάμεσα στους καλύτερους ευρωπαίους σκηνοθέτες. Μάλιστα, δεν είναι λίγοι εκείνοι που υποστηρίζουν πως είναι ο κορυφαίος. Ο ίδιος από την πλευρά του φροντίζει με κάθε νέα ταινία να επιβεβαιώνει τη φήμη του εντυπωσιάζοντας το κοινό, όπως συνέβη και με τα «Ξερά χόρτα» (Kuru Otlar Üstüne), την όγδοη μεγάλου μήκους ταινία του, από το 1988 που πρωτοεμφανίστηκε.
Η ταινία είναι γυρισμένη σε κάποιο απομακρυσμένο τουρκικό χωριό στην Ανατολία. Ο Σαμέτ, δάσκαλος καλλιτεχνικών στο σχολείο του χωριού, ζει με την προσμονή της μετάθεσης για την Κωνσταντινούπολη. Αυτός είναι ο τέταρτος χειμώνας που βρίσκεται εκεί, το χιόνι σκεπάζει τα πάντα κι ο Σαμέτ βιώνει μια καθημερινή ρουτίνα. Οι σχέσεις του με τους μαθητές είναι πολύ καλές, ιδίως με μία μαθήτριά του, την 14χρονη Σεβίμ που της δείχνει ιδιαίτερη αδυναμία. Όταν μια μέρα ο διευθυντής του σχολείου κάνει έρευνα βρίσκει στα πράγματα της Σεβίμ ένα γράμμα. Από τη μια στιγμή στην άλλη, ο Σαμέτ και ο συνάδελφος και συγκάτοικός του, Κενάν, θα κατηγορηθούν άδικα για ανάρμοστες σχέσεις με μαθήτριες. Και ενώ οι δύο άνδρες, αν και η κατηγορίες έχουν εκπέσει, προσπαθούν να μάθουν τι ακριβώς έγινε, μπαίνει στη ζωή τους η Νουράι, μια όμορφη ακτιβίστρια δασκάλα η οποία είχε τραυματιστεί κατά τη διάρκεια μιας βομβιστικής επίθεσης. Αρχικά ο Σαμέτ δεν ενδιαφέρεται, αλλά όταν δει πως ο Κανάν την φλερτάρει θα μπει κι εκείνος στο παιχνίδι, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ψυχρότητα ανάμεσα στους δύο φίλους. Στο μεταξύ έρχεται η άνοιξη, ο Σαμέτ παίρνει την πολυπόθητη μετάθεση και ετοιμάζεται να φύγει από το χωριό.
Μέσα από εικόνες μοναδικής ομορφιάς, ο Νουρί Μπιλγκέ Τζεϊλάν αφηγείται μια ιστορία ανθρωπίνων σχέσεων. Για μια ακόμη φορά επιλέγει την τουρκική επαρχία καθώς σε όλες τις ταινίες τους ο χώρος παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο. Έτσι κι εδώ, το απέραντο, χιονισμένο τοπίο του απομακρυσμένου χωριού επιτείνει τη μοναξιά των ηρώων και την εσωτερική τους ερημιά. Καθώς και την αίσθηση του ξένου, εκείνου δηλαδή που δεν ανήκει στον τόπο αυτό. Ο Τζεϊλάν, με ένα εξαιρετικά υφασμένο σενάριο και διαλόγους με βάθος και ουσία, σκηνοθετεί λεπτό προς λεπτό και χτίζει λίγο-λίγο μια κοινωνική πραγματικότητα που εν πολλοίς αντικατοπτρίζει τη σύγχρονη Τουρκία. Κάθε καρέ, κάθε λέξη, κάθε βλέμμα, κάθε κίνηση συνθέτουν έναν συναρπαστικό καμβά με κύριο χαρακτηριστικό τη μεστότητα των θεμάτων. Και βάζει πολλά θέματα ο Τζεϊλάν, χωρίς όμως να μας μπερδεύει και να μας φορτώνει. Γιατί μπορεί η ταινία να κρατάει 3 ώρες και 15 λεπτά αλλά όταν τελειώνει έχεις την αίσθηση πως δεν θα μπορούσε να είναι μικρότερης διάρκειας!
Οι διάλογοι, κατά την άποψή μου, μαζί με όλα τα άλλα, αποτελούν ένα από τα ατού της ταινίας. Οι συζητήσεις μεταξύ των ηρώων της ταινίας είναι εξαιρετικά καλογραμμένοι. Θα αναφερθώ μόνο στην κουβέντα μεταξύ της Νουράι και του Σαμέτ στο σπίτι της πρώτης, όταν οι δυο τους διαφωνούν για το πόσο είναι χρήσιμη ή όχι η πολιτική στράτευση αλλά και για διάφορα άλλα ζητήματα. Εκεί όπου η ανταλλαγή επιχειρημάτων είναι αποτέλεσμα σοβαρής συγγραφικής δουλειάς!
Η ταινία είναι καθηλωτική, ο Νουρί Μπιλγκέ Τζεϊλάν υφαίνει ένα κινηματογραφικό διαμάντι που λάμπει. Η Μερβέ Ντιζντάρ τιμήθηκε στις Κάνες με το βραβείο καλύτερης γυναικείας ερμηνείας. Τα «Ξερά χόρτα» είναι η πρόταση της Τουρκίας για το Όσκαρ καλύτερης διεθνούς ταινίας.
.jpg)
«Το φάντασμα της ελευθερίας»
Κάτω η ελευθερία
Την ώρα που τους σημαδεύει το εκτελεστικό απόσπασμα και λίγο πριν πέσουν νεκροί από τις σφαίρες των στρατιωτών του Ναπολέοντα, οι Ισπανοί επαναστάτες φωνάζουν «Κάτω η ελευθερία». Το ίδιο σύνθημα, δηλαδή φωνάζουν και οι Γάλλοι διαδηλωτές ενώ δέχονται τα πυρά της αστυνομίας. Είναι η αρχή και το φινάλε μιας ταινίας που πριν βιαστείτε να βγάλετε συμπεράσματα σας λέω πως πρόκειται για ταινία του Λουίς Μπονιουέλ. Εκείνου του ασυγκράτητου, αναρχικού, σουρεαλιστή σκηνοθέτη που άφησε τη σφραγίδα του με το ιδιαίτερο, προσωπικό του στιλ, μες τις αιρετικές πολιτικές αλλά και αισθητικές του απόψεις και με τον τρόπο που συνήθιζε μέσα από το έργο του να σατιρίζει την υποκρισία της αστικής και της μεγαλοαστικής τάξης, καθώς και των εκπροσώπων της πολιτικής και της θρησκείας.
Η ταινία στην οποία αναφέρομαι είναι «Το φάντασμα της ελευθερίας» (La fantome de la liberte) που ο Μπουνιουέλ γύρισε το 1974 και είναι η προτελευταία ταινία της καριέρας του.
Προς θεού, μην αναζητήσετε κάποια συγκεκριμένη υπόθεση στην ταινία. Ο δημιουργός της αφηγείται μια σειρά από ασύνδετα περιστατικά ως ένα είδος σκυταλοδρομίας, όπου τον ρόλο της σκυτάλης παίζει κάθε φορά και κάποιο διαφορετικό συμβάν της ιστορίας που αφηγείται. Μια σειρά από παραδοξότητες που μπορεί να μην έχουν λογική αλλά κινούνται γύρω από έναν κεντρικό πυρήνα. Που είναι η ψεύτικη ελευθερία, η επίφαση της ελευθερίας των αστών που επί της ουσίας αποτελεί αυταπάτη ή… και απάτη ακόμη!
Οι εικόνες από μόνες τους προκαλούν, το παράλογο του υπερρεαλισμού αποδομεί οποιαδήποτε συμβατική αφηγηματική φόρμα και ο θεατής κάθε στιγμή βρίσκεται μπροστά σε μια νέα έκπληξη καθώς η φορά των γεγονότων αλλάζει. Έχει όμως αυτό καμία σημασία; Όχι βέβαια, αφού ο θεατής έχει την ελευθερία της ερμηνείας ή αν θέλει, ακόμη και της μη ερμηνείας! Γιατί ο Μπουνιουέλ τον αφήνει να επιλέξει και να αφεθεί να «κολυμπήσει» μέσα στην απόλαυση των εικόνων του χωρίς να χολοσκάει ιδιαίτερα!
Επίσης προβάλλονται
«Πολίτης Κέιν» (Citizen Kane) του Όρσον Ουέλς: Ο Τσαρλς Φόστερ Κέιν, αυτοδημιούργητος μεγαλοεκδότης, επιχειρηματίας και πολιτικός, πεθαίνει στη μυθική του έπαυλη, και ένας δημοσιογράφος αναλαμβάνει να εξηγήσει την τελευταία του φράση: «Ροδανθός». Παρακολουθώντας την προσπάθεια του δημοσιογράφου, παρακολουθούμε ολόκληρη τη ζωή του μεγάλου κι αινιγματικού άντρα. Το απόλυτο κινηματογραφικό αριστούργημα που γυρίστηκε το 1941, η ταινία που θεωρείται ως η καλύτερη από καταβολής κινηματογράφου.
«Περασμένες ζωές» (Past lives) της Σελίν Σονγκ: Η Νόρα και ο Χε-Σαν, δύο βαθιά συνδεδεμένοι παιδικοί φίλοι, χωρίζονται όταν η οικογένεια της Νόρα μεταναστεύει από τη Νότια Κορέα. Δύο δεκαετίες μετά, επανασυνδέονται στη Νέα Υόρκη και περνάνε μια μοιραία εβδομάδα, καθώς βρίσκονται αντιμέτωποι με το πεπρωμένο, την αγάπη και τις επιλογές που καθορίζουν μια ζωή.
«Ο εξορκιστής: Πιστός» (The exorcist: Believer) του Ντέιβιντ Γκόρντον Γκριν: Μετά τον τραγικό θάνατο της εγκύου συζύγου του στον φονικό σεισμό στην Αϊτή πριν από 12 χρόνια, ο Βίκτορ Φίλντινγκ έχει μεγαλώσει μόνος του την κόρη τους, Άντζελα. Αλλά όταν η Άντζελα και η φίλη της, Κάθριν, εξαφανίζονται στο δάσος και επιστρέφουν τρεις μέρες μετά χωρίς καμία ανάμνηση τού τι συνέβη, ξεκινάει μια σειρά από αλυσιδωτά γεγονότα που θα αναγκάσουν τον Βίκτορ να αντιμετωπίσει το απόλυτο κακό, και μέσα στην απόγνωση και τον τρόμο του, να αναζητήσει το μοναδικό άτομο που έχει βιώσει κάτι αντίστοιχο: την Κρις ΜακΝιλ.
«DogMan» του Λικ Μπεσόν: Έχοντας μόλις συλληφθεί, ο Ντάγκλας ανοίγει την καρδιά του για να πει τη συγκινητική ιστορία της ζωής του. Ως επιζών ενός παιδικού τραύματος, με έναν βίαιο πατέρα που τον αναγκάζει να ζει στο οικογενειακό ρείθρο, αναπτύσσει έναν πολύ μεγάλο δεσμό με τα σκυλιά. Από αυτή την κόλαση, ανακαλύπτει την αγάπη, το θέατρο και τα καμπαρέ, αλλά και την αδικία και την απογοήτευση του ανθρώπινου κόσμου. Σε μια ζωή που έχει ραγίσει χιλιάδες φορές, η αγάπη ενός σκύλου μόνο μπορεί να φέρει τη σωτηρία.
«Η φανταστική χώρα μου» (Mi pais imaginario) του Πατρίσιο Γκουσμάν: Οκτώβριος του 2019. Ενάμιση εκατομμύριο άνθρωποι διαδηλώνουν στους δρόμους του Σαντιάγκο απαιτώντας περισσότερη δημοκρατία, καλύτερη ζωή, εκπαίδευση, υγειονομικό σύστημα, αλλά και νέο σύνταγμα. Η Χιλή επανάκτησε τη μνήμη της, και για πρώτη φορά από το σκληρό 1973 ο λαός της απαιτεί με δυναμισμό τα δικαιώματα του.
«Ansel» (Anselm-Das rauschen der zeit) του Βιμ Βέντερς: Ντοκιμαντέρ για τον κορυφαίο εικαστικό Άνσελμ Κίφερ.
«Shayda» της Νούρα Νιασάρι: Μια νεαρή ιρανή μητέρα και η εξάχρονη κόρη της βρίσκουν καταφύγιο στην Αυστραλία στη διάρκεια των δύο εβδομάδων της Ιρανικής Πρωτοχρονιάς. Μητέρα και κόρη βρίσκουν παρηγοριά στις τελετουργίες του Νορούζ, αλλά η επανεμφάνιση του εν διαστάσει συζύγου της Σάιντα θέτει σε κίνδυνο την ελευθερία της.
«Το μεγάλο ταξίδι του μικρού γκρίζλι» (Bolshoye puteshestviye. Spetsialnaya dostavka) των Νατάλια Νίλοβα και Βασίλι Ποβένσκι: Ρωσική παιδική ταινία κινουμένων σχεδίων.
«Κυνηγός δαιμόνων: Η ταινία, το τρένο Μούνγκεν» (Kimetsu no yaiba: Mugen ressha-hen) του Χαρούο Σοτοζάκι: Γιαπωνέζικη ταινία κινουμένων σχεδίων μάνγκα.