Οι δημοτικές εκλογές ήταν, ιστορικά, ένα προνομιακό πεδίο για την Αριστερά, αποτελούσε ένα πεδίο εκδίπλωσης του προγράμματός της και παράλληλης, εν μέρει, εφαρμογής του. Η δημαρχία αποτελούσε την υλική πραγμάτωση ενός οράματος καθιστώντας το εφικτό. Συνεπώς, η Αριστερά αντιμετώπιζε τις δημοτικές εκλογές ως μια ακόμη πολιτική μάχη και εισερχόταν σε αυτές πάνοπλη. Παράλληλα, σε κάθε δημοτικές εκλογές, προεκλογικά, εκκινείται μια συζήτηση στην κοινωνία για τον χαρακτήρα τους, ότι είναι ιδιόμορφος, μιας και τα διακυβεύματα αφορούν το τοπικό επίπεδο. Ως εάν στα όρια των δήμων να επικρατούν τα ιδεώδη του κοινοτισμού, να συναποφασίζουμε σε κοινή τράπεζα και να ομονοούμε με γνώμονα το κοινό (δημοτικό) καλό, ενώ έξω από τα όρια του δήμου ο καπιταλισμός βυσσοδομεί. Σε αυτό το δίπολο, το ΚΚΕ ήταν σταθερό, όλες οι εκλογές έχουν ιδεολογικά χαρακτηριστικά, όλες αφορούν στην κρατική διαχείριση, όλες οι αρχές ασκούν διοίκηση και καμία αυτό-διοίκηση. Σε αυτή τη λογική, το ΚΚΕ συστήνει, από το 2010, δημοτικές και περιφερειακές παρατάξεις με την ονομασία Λαϊκή Συσπείρωση (ΛΑΣΥ) και με εκείνες συμμετέχει στις εκλογές στην τοπική αυτοδιοίκηση. Προφανώς, η κοινή ονομασία αφενός διευκολύνει την αναγνωρισιμότητα της παράταξης και αφετέρου καταδεικνύει το ιδεολογικό απαρέγκλιτο. Συνεπώς, μια ανάλυση για την Λαϊκή Συσπείρωση αποτελεί στην ουσία μια προσέγγιση της στάσης του ΚΚΕ στις εκλογές της τοπικής αυτοδιοίκησης.
Η εκλογική μάχη της Λαϊκής Συσπείρωσης σε αριθμούς
.jpg)
Στις 13 περιφέρειες της χώρας, η ΛΑΣΥ είχε υποψήφιους/ες περιφερειάρχες δυο γυναίκες, την Α. Μπαλού και την Α. Κυρίτση και δυο συνεργαζόμενους/ες, την προαναφερόμενη Α. Κυρίτση (προερχόμενη απ’ τον ΣΥΡΙΖΑ) και τον Ι. Αγγέλου (προερχόμενος από το ΠΑΣΟΚ, ωστόσο έχοντας διαχωρίσει τη θέση του από το κόμμα περίπου μια δεκαετία). Στην πλειονότητά τους οι επικεφαλής είναι μέλη της ΚΕ του ΚΚΕ ή αντίστοιχων περιφερειακών οργάνων, ενώ είχαν θητεύσει και στην ΚΝΕ. Επίσης στην πλειονότητά τους είναι συνδικαλιστές με επιρροή στο χώρο τους. Συνεπώς ας κρατήσουμε ως βασικό χαρακτηριστικό τη μακρά θητεία στις κομματικές διαδικασίες και στους κοινωνικούς αγώνες, δηλαδή τόσο στο πολιτικό όσο και στο κοινωνικό πεδίο. Και μια σημείωση για τη σημασία της θήτευσης στην κομμουνιστική νεολαία, ο Γ. Πρωτούλης (υπ. Περιφερειάρχης Αττικής, ο Ν. Σοφιανός (υπ. Δήμαρχος Αθηναίων) και ο Ν. Αμπατιέλος (υπ. Δήμαρχος Πειραιά) έχουν διατελέσει γραμματείς της ΚΝΕ, ενώ έχουν χρηματίσει στελέχη της νεολαίας οι περισσότεροι/ες υποψήφιοι/ες στην επικράτεια, είναι σαφές ότι η συμμετοχή στην κομματική νεολαία λειτουργεί ως boot camp για τα αυριανά στελέχη του κόμματος.
Στους αριθμούς πάλι. Συνηθίζουμε να συγκρίνουμε τις εκλογικές διαδικασίες μεταξύ τους ανά είδος, δηλαδή τις περιφερειακές εκλογές του 2023 θα τις συγκρίνουμε με τις αντίστοιχες του 2019, μιας και κάθε εκλογική διαδικασία έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά. Όμως στην προκειμένη στις αρχές του καλοκαιριού διενεργήθηκαν διπλές βουλευτικές εκλογές οι οποίες επίσης μπορούν να μας δώσουν στοιχεία για την αποδοχή των κομμάτων στην επικράτεια. Με δεδομένη τη μνημειώδη χαμηλή συμμετοχή των ψηφοφόρων αποφασίσαμε να συγκρίνουμε απόλυτους αριθμούς, δηλαδή ψηφοφόρους και όχι ποσοστά, ώστε να υπάρχει μια καθαρότερη εικόνα της επίδοσης της ΛΑΣΥ. Όπως βλέπουμε στον πίνακα μεταξύ των περιφερειακών εκλογών του 2019 και του 2023 η ΛΑΣΥ κέρδισε 109.357 ψηφοφόρους και είχε άνοδο σε ψήφους σε κάθε περιφέρεια της χώρας, ειδικά σε περιοχές πληγείσες το αμέσως προηγούμενο διάστημα η αύξηση στους/ις ψηφοφόρους έφτασε στο 57% στη Θεσσαλία και στο 40% στη Στερεά Ελλάδα. Αντίστοιχα, η σύγκριση μεταξύ των ψηφοφόρων των βουλευτικών εκλογών 2023 και των περιφερειακών εκλογών 2023 δείχνει μεγάλη αύξηση ψήφων, για την ακρίβεια 81.655, προεξάρχουσας της περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας, όπου μάλλον εξηγείται από την επιτυχημένη δεύτερη θητεία του Κ. Πελετίδη ως δημάρχου Πατρέων, στις πολύπαθες περιφέρειες Θεσσαλίας και Στερεάς Ελλάδας και στην περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, όπου του ψηφοδελτίου ηγείται ο συνεργαζόμενος Ι. Αγγέλου. Αντιθέτως, στην περιφέρεια Βορείου Αιγαίου υπάρχει η μεγαλύτερη πτώση σε ψήφους, ενώ παράλληλα εκλέγεται δήμαρχος με τη ΛΑΣΥ στην Ικαρία, από την πρώτη Κυριακή, ο Φ. Καρούτσος. Μάλλον η προερχόμενη από τον ΣΥΡΙΖΑ Α. Κυρίτση ως επικεφαλής δεν ήταν καλή επιλογή διεύρυνσης.
Επίσης, το ΚΚΕ εξέλεξε δήμαρχο στον δήμο Ικαρίας ενώ οι υποστηριζόμενοι από την ΛΑΣΥ δήμαρχοι των δήμων Πατρέων, Χαϊδαρίου, Πετρούπολης, Καισαριανής και Τυρνάβου θα πρέπει να περιμένουν την επόμενη Κυριακή, όλες φαίνονται δύσκολες και αμφίρροπες μάχες.
Πως το έκανε; Γιατί συνέβη; Πόσο θα κρατήσει;
Είναι προφανές ότι το ΚΚΕ είναι ο μεγάλος κερδισμένος των εκλογών. Τα ερωτήματα είναι πώς το έκανε, γιατί συνέβη και πόσο θα κρατήσει.
Πώς το έκανε; Με την κινητοποίηση του μηχανισμού του, ο οποίος δεν είναι απλά ένας εκλογικός μηχανισμός αλλά μια δικτύωση ανθρώπων που κινητοποιείται με διάφορα και διαφορετικά πολιτικά και κοινωνικά διακυβεύματα. Έχει σκληρή δομή, ίσως όχι μεγάλη ευελιξία, αλλά η διάρθρωση του κόμματος τού παρέχει σταθερότητα. Παράλληλα επέλεξε να συνεχίσει να απευθύνεται σε παλιά μέλη, στελέχη και ψηφοφόρους κάνοντας ανοικτό κάλεσμα αλλά και προσωπικές προσκλήσεις. Είναι εντυπωσιακός ο αριθμός των ανθρώπων που επανασυσπειρώνονται ενώ είχαν αποχωρήσει το 1989 – 1991 στη διπλή διάσπαση. Επίσης, πρόκειται για μια συνεχή διαδικασία συσπείρωσης η οποία εκκινείται το 2019 και δε διακόπτεται.
Γιατί συνέβη; Σύμφωνα με το ΚΚΕ «…σταθεροποιείται και ενισχύεται, αργά αλλά σταθερά, ένα ρεύμα αμφισβήτησης της κυρίαρχης πολιτικής, του ταξικού της χαρακτήρα υπέρ των καπιταλιστικών συμφερόντων, συντελείται ορισμένος απεγκλωβισμός εργατικών - λαϊκών δυνάμεων από τα αστικά κόμματα…». Εμείς θα λέγαμε ότι είναι θέμα συγκυρίας. Από τη μια, το ΚΚΕ θεωρείται ότι αποτελεί μια διέξοδο ανέξοδης διαμαρτυρίας για την υπάρχουσα κατάσταση. Από την άλλη, έχει επιδείξει μια σχετική σταθερότητα στην πρακτική αντιμετώπιση των προβλημάτων με τα προσωπικά παραδείγματα των μελών του, ώστε όταν τα ίδια πρόσωπα ζητούν εκλογική στήριξη παρέχεται με μεγαλύτερη ευκολία. Φυσικά ο αέρας των πρόσφατων βουλευτικών εκλογών και οι επιτυχίες σε συνδικαλιστικό επίπεδο, στις εκλογές των σωματείων και στις φοιτητικές εκλογές, έδωσαν ώθηση στα ψηφοδέλτια και δημιούργησαν ένα ευρύτερο δίκτυο πιθανών ψηφοφόρων.
Πόσο θα κρατήσει; Ανάλογα πόσο θα δυσκολέψει η καθημερινότητα στο επόμενο διάστημα. Πόσο θα φοβηθούν οι πολίτες. Τι υποχωρήσεις θα χρειαστεί να κάνουν οι δημοτικοί και περιφερειακοί σύμβουλοι της Λαϊκής Συσπείρωσης, πολλώ δε μάλλον οι δήμαρχοι, στη θητεία τους. Σε ποιο βαθμό θα καταφέρει το ΚΚΕ να εντάξει τους καινούργιους ψηφοφόρους στους μηχανισμούς του, έστω στον εξώτερο κύκλο.
Και στη δεύτερη Κυριακή;
Η στάση του ΚΚΕ είναι γνωστή από εικοσιπενταετίας, είναι δεδομένη και μόνη έκπληξη αποτελεί η έκπληξη που δείχνουν όλοι/ες όταν την εκφράζει: στο δεύτερο γύρο δε στηρίζει καμία άλλη παράταξη. Η πρακτική των εκλογών της δεύτερης Κυριακής θεωρείται κλεπτονοθευτική, θέτει εκβιαστικά ψευτοδιλήμματα και τελικά καθιστά συνυπεύθυνο τον/ην ψηφοφόρο για μια εκλογή με την οποία είχε αρχικά διαφωνήσει. Η θέση του ΚΚΕ είναι μια παραλλαγή του «I would prefer not to» και αποτελεί μια έντιμη πολιτική στάση, μιας και είναι ξεκάθαρη εξαρχής, δεν περιλαμβάνει βυζαντινισμούς, κρυφές ατζέντες και συναλλαγές. Ίσως σε κάποιες περιπτώσεις να φαίνεται πως η στήριξη στον λιγότερο κακό από τους δυο φιναλίστ να έδινε λίγο χρόνο ανασύνταξης στους πολίτες, ίσως κατ’ αυτόν τον τρόπο να έπεφτε βαρύς ο πέλεκυς της τιμωρίας στον επίορκο τοπικό άρχοντα ή αρχόντισσα. Όμως αφενός είναι συνεπής στάση η μη στήριξη ενός συνδυασμού που το κόμμα διαφωνεί με το πρόγραμμά του, αφετέρου είναι πλέον αφέλεια να νομίζουμε ότι με μια «μικρή Μόσχα» θα αλλάξει η ποιότητα ζωής σε μια πόλη. Όποιος/α καταλαμβάνει τον δημαρχιακό θώκο ασκεί κρατική διοίκηση δεν αρκεί να αλλάξουμε τον δήμαρχο Αθηναίων, τον κόσμο πρέπει να αλλάξουμε.