Μέρες μνήμης, επετειακές για τον ιρανικό λαό. Ένας χρόνος πέρασε από τον θάνατο της 22χρονης Μάχσα Αμίνι, η οποία συνελήφθη από την Αστυνομία Ηθών της κυβέρνησης των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης για τη μη σωστή τήρηση του ενδυματολογικού κώδικα που απορρέει από τους νόμους που προσδιορίζουν ότι η μαντήλα είναι υποχρεωτική για τις γυναίκες στις κοινωνικές και επαγγελματικές τους δραστηριότητες. Η νεαρή Κούρδισα ξεψύχησε ενώ ήταν υπό κράτηση. Ο θάνατος της αποτέλεσε την αιτία για να ξεσηκωθούν οι γυναίκες και συνολικά οι προοδευτικές δυνάμεις της χώρας ενάντια στην ασφυκτική καταστολή και στην περιστολή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και συλλογικών ελευθεριών από το θεοκρατικό καθεστώς. Στην πρωτοφανή λαϊκή εξέγερση τουλάχιστον 500 διαδηλωτές έχασαν τη ζωή τους και τουλάχιστον 20.000 τέθηκαν υπό κράτηση. Ένα χρόνο μετά, η φλόγα της αντίστασης εμπνέει αδιάκοπα τους διαδηλωτές, ενώ νέες σφοδρές συγκρούσεις έλαβαν χώρα με τις αστυνομικές αρχές. Το σύνθημα της ιρανικής εξέγερσης, «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία», αντικατοπτρίζει μια αναντίλεκτη κοινωνική συνθήκη: οι γυναίκες είναι τα πρωταρχικά θύματα των κρατικών μηχανισμών διώξεων και θρησκευτικού δεσποτισμού.
Νόμπελ Ειρήνης
Και για αυτά τα συνθήματα, που είναι πολύτιμη αξιακή παρακαταθήκη για τον εδώ και δεκαετίες ακατάπαυστο αγώνα για την ανάδειξη των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από την κυβέρνηση, στις μεγαλειώδεις μάχες για τα δικαιώματα της γυναίκας, των εθνικών μειονοτήτων, την υπεράσπιση των μελλοθάνατων, την κατάργηση της θανατικής ποινής και της απομόνωσης στις φυλακές, η ιρανή συγγραφέας και δημοσιογράφος, Ναργκές Μοχαμμάντι, τιμήθηκε με το Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης, που αποδόθηκε από τη νορβηγική επιτροπή στις 6/10, στο Όσλο. Στο παρελθόν ο Νέλσον Μαντέλα και ο Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ είχαν γίνει δέκτες αυτής της τιμητικής διάκρισης, συνολικής αξίας 1 εκατ. δολαρίων, για τους αγώνες τους, πανανθρώπινης εμβέλειας, ενάντια στις φυλετικές διακρίσεις, την κοινωνική ισότητα και τη δικαιοσύνη.
Στην Νάργκες Μοχαμαντί, για την αέναη μάχη της για ένα δημοκρατικό Ιράν, έχει επιβληθεί ποινή φυλάκισης 31 χρόνων και επιπρόσθετα μαστιγώματος. Οι δήμιοι θα χαρακώσουν μόνο το σώμα της, 154 φορές, όχι την αδάμαστη ψυχή της. Έως τώρα, έχει καταδικαστεί 5 φορές, ενώ η «Νέμεσις» της ιρανικής δικαιοσύνης την έχει συλλάβει 13 φορές. Στις 4/10 καταδικάστηκε σε άλλο ένα χρόνο φυλάκισης, με κατηγορίες για δραστηριότητες διάδοσης προπαγάνδας, με βάση την επικοινωνία της με την Τζαβάιντ Ράχμαν, την ειδική απεσταλμένη του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα στο Ιράν, και με το BBC. Η ιρανή αγωνίστρια της ελευθερίας είναι αντιπρόεδρος του Κέντρου για την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και έχει εκλεγεί πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου για την Ειρήνη στο Ιράν, που συνιστά ένα συνασπισμό δυνάμεων ενάντια στον πόλεμο και αγωνίζεται για την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Αγώνας και μέσα από τη φυλακή
Μέσα από τη φυλακή οργανώνει σεμινάρια εργασίας με θεματολογία τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις πολιτικές ελευθερίες για τις συγκρατούμενες της, επικοινωνώντας με τον έξω κόσμο μέσω γραπτών κείμενων, αναρτήσεων στα πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης και συνεντεύξεων που ξεφεύγουν από τους ανθρωποφύλακες της. Κατά τη διάρκεια της φυλάκισης της, εκδόθηκε το βιβλίο της με τίτλο «Λευκά Βασανιστήρια». Το περιεχόμενο του βασίστηκε στην έρευνα της, παίρνοντας συνεντεύξεις από τις συγκρατούμενες της για την απάνθρωπη μεταχείριση και τα βασανιστήρια που υπέστησαν, ακόμα και σεξουαλική παρενόχληση, στιγματίζοντας ανεξίτηλα τον ψυχισμό τους κατά τη σύλληψη και μεταφορά τους στις ανακριτικές αρχές, όπως και για τις απάνθρωπες συνθήκες κράτησης στην απομόνωση. Στο βιβλίο της καταγράφει τη μαρτυρία της δημοσιογράφου Μαρζιέχ Αμίρι μέσα στην απομόνωση: «Επέστρεψα στο κελί μου. Εκείνη τη στιγμή καταλάβαινα τον εαυτό μου ότι ήμουν τρελή και βίωσα ένα φόβο που δεν ήταν το αίσθημα τρόμου για τον βασανιστή ή τον εγκλεισμό στη φυλακή. Φοβήθηκα εμένα, τον εαυτό μου. Στη φυλακή ακόμα και αν το πέτρινο κρεβάτι σου είναι το σημείο αναφοράς σου, στο κελί της απομόνωσης σου, δεν έχεις πλέον τίποτα, σου στερούν τα πάντα».
Σε ένα από τα γράμματα της που δημοσίευσε η ιστοσελίδα iranwire, τον Δεκέμβρη του 2022, μεταξύ άλλων, γράφει: « […]ως μια γυναίκα που η ίδια έχει υποστεί σεξουαλική παρενόχληση στη φυλακή Έβιν, πιστεύω ότι όλες εμείς οι αδάμαστες, ακατάβλητες γυναίκες, που διατηρούμε ζωντανή την ελπίδα, θα πρέπει να βγούμε στους δρόμους και να συνεχίσουμε τον αγώνα, ακόμα και αν συνεχιστούν οι κατασταλτικές, βίαιες πρακτικές της κυβέρνησης, ακόμα και αν υπάρχει ο κίνδυνος επίθεσης ή και βιασμού. Δεν θα υποχωρήσουμε μέχρι τη στιγμή της νίκης, που θα σημάνει το τέλος της τυραννίας και την καθιέρωση της δημοκρατίας, της ειρήνης και τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων[…]».
Στην έκθεση του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα στο Ιράν καταγράφεται η έντονη ανησυχία για τον υψηλό αριθμό έκδοσης αποφάσεων θανατικής ποινής. Το 2022, 582 κρατούμενοι εκτελέστηκαν, σε σύγκριση με τους 333 Ιρανούς που έχασαν τη ζωή τους το 2021. Μεταξύ αυτών των εκτελέσεων συμπεριλαμβάνονται και 4 πολίτες που συμμετείχαν στις πανεθνικές κινητοποιήσεις, ενώ 256 δικαστικές αποφάσεις θανατικής ποινής είχαν να κάνουν με έμπορους ναρκωτικών.
Παράδειγμα ελεύθερης ανθρώπου
Ο λαός του Ιράν αγωνίζεται για στοιχειώδη κεκτημένα δημοκρατίας που απορρέουν από τον δυτικό πολιτικό πολιτισμό, ενώ οι αρχές ασφαλείας αγωνίζονται με οποιοδήποτε τίμημα να συνθλίψουν όσους αντιστέκονται.
Η Νάργκες Μοχαμαντί αποτελεί παράδειγμα/υπόδειγμα όχι μόνο για τις ατρόμητες γυναίκες του Ιράν, αλλά και για κάθε ελεύθερα σκεπτόμενο άνθρωπο. Από το παράθυρο του κελιού της αντικρίζοντας τους ανθισμένους λόφους του Ιράν πάνω από τα τείχη της φυλακής, μας στέλνει το δικό της μήνυμα:
«Εμείς οι γυναίκες πιστεύουμε ότι ο φόβος, ο τρόμος και οι θύελλες δεν θα μπορούσαν ποτέ να “λυγίσουν” τα βουνά». Νάργκες Μοχαμαντί, Φυλακή Έβιν, Ιούλιος 2023.