Ο τελευταίος πρόεδρος της μη αναγνωρισμένης Δημοκρατίας του Ναγκόρνο Καραμπάχ (Αρτσάχ στα αρμενικά), Σαμπέλ Σαχραμανιάν, υπέγραψε διάταγμα για το τέλος της ύπαρξης της συγκεκριμένης κρατικής οντότητας. Αυτό θα συμβεί πριν την 1η Ιανουαρίου 2024. Το διάταγμα μεταξύ άλλων προβλέπει την κατάργηση όλων των κρατικών υπηρεσιών και των οργανισμών. Ο στρατός του Αρτσάχ θα αφοπλιστεί και ο στρατιωτικός εξοπλισμός θα βγει έξω από την περιφέρεια προς ανακύκλωση.
Το Ναγκόρνο Καραμπάχ το 1937 αναγνωρίστηκε ως αυτόνομη περιφέρεια που ανήκε στη Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία του Αζερμπαϊτζάν. Στη συνέχεια υπήρχαν κρυφά και φανερά αντιδράσεις, λόγω του ότι το 77% του πληθυσμού ήταν αρμενικής εθνότητας. Προς τα τέλη της σοβιετικής περιόδου η κατάσταση οξύνθηκε επικίνδυνα. Το 1989 και το 1990 η Αρμενία με τη συνδρομή του ρωσικού στρατού επέφερε ισχυρό πλήγμα στις ένοπλες δυνάμεις του Αζερμπαϊτζάν κατά τη διάρκεια του πρώτου πολέμου, που έγιναν με δυνάμεις πυροβολικού. Η άμυνα του Αρτσάχ κατέλαβε το 92,5% των εδαφών της αυτόνομης περιφέρειας και επίσης κατέλαβε 7 περιοχές του Αζερμπαϊτζάν. Το Μπακού διατήρησε τον έλεγχο 3 περιοχών της περιφέρειας. Στα τέλη της σοβιετικής περιόδου η Αρμενία ήταν πιο εύρωστη οικονομικά και στρατιωτικά από το Αζερμπαϊτζάν και σ’ αυτό κυρίως οφείλεται η νίκη των αρμενικών δυνάμεων.
Στη συνέχεια, όμως, η κατάσταση είχε αντίστροφη πορεία. Η οικονομία του Αζερμπαϊτζάν ενισχύθηκε κυρίως λόγω των εξαγωγών υδρογονανθράκων. Οι εξαγωγές προς το Ισραήλ αυξήθηκαν και αντίστοιχα οι ένοπλες δυνάμεις ενισχύθηκαν με σύγχρονο στρατιωτικό εξοπλισμό. Ταυτόχρονα, ενισχύθηκαν οι σχέσεις με τη Ρωσία και την Τουρκία. Η Αρμενία στην προσπάθειά της να προσανατολίσει την πολιτική της προς τη Δύση μείωσε τις οικονομικές, εμπορικές και στρατιωτικές της σχέσεις με τη Ρωσία και η οικονομία της υπέστη μεγάλη καθίζηση.
Η κατάσταση, στη συνέχεια, ήταν κάπως ελεγχόμενη, χωρίς ιδιαίτερες εξάρσεις. Το 2020 όμως άρχισαν ισχυρές πολεμικές συγκρούσεις, κατά τις οποίες σκοτώθηκαν περίπου 4.000 άτομα. Μετά το τέλος αυτού του πολέμου, το κέντρο βάρους μετατοπίστηκε υπέρ του Αζερμπαϊτζάν και έγινε φανερό ότι ήταν πλέον θέμα χρόνου η παράδοση του Ναγκόρνο Καραμπάχ. Στις 9 Νοεμβρίου του ίδιου έτους υπογράφθηκε συμφωνία για την κατάπαυση του πυρός με τη μεσολάβηση της Μόσχας. Το 2022 υπογράφθηκε συμφωνία για την αναγνώριση της εδαφικής ακεραιότητας των δύο χωρών, όπου μεταξύ άλλων αναγνωρίστηκε από το Γιερεβάν ότι το Ναγκόρνο Καραμπάχ ανήκει στο Αζερμπαϊτζάν. Η συνθηκολόγηση ολοκληρώθηκε με τη γρήγορη πολεμική επιχείρηση του Σεπτεμβρίου 2023. Η οριστική παράδοση του Αρτσάχ συνοδεύτηκε από κύματα προσφύγων αρμενικής εθνότητα που κινούνται προς την Αρμενία και άλλες χώρες.
Αρχικά φαίνεται ότι το Μπακού κέρδισε και το Γιερεβάν έχασε. Δεν είναι, όμως, σίγουρο ότι θα μπει τέλος στην αντιπαράθεση μεταξύ των δύο χωρών του Νοτίου Καυκάσου. Ήδη η αρμενική πλευρά αισθάνεται πληγωμένη και ανήμπορη να αντιδράσει. Ο πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν Ιλχάμ Αλίγιεφ καλεί τους Αρμενίους να μη φύγουν από το Ναγκόρνο Καραμπάχ. Από την άλλη, οι Αζέροι συμπεριφέρονται εκδικητικά και προχώρησαν στη σύλληψη του Ρομπέν Βαρντανιάν που ήταν ένας από τους ηγέτες της μη αναγνωρισμένης Δημοκρατίας. Οι κάτοικοι του Αρτσάχ που συνεργάστηκαν με την κυβέρνηση του Στεπανακέρτ θεωρούνται τρομοκράτες και διώκονται. Η αρτηρία του Λατσίν που συνδέει το Αζερμπαϊτζάν με το Ναχιτσεβάν είναι ακόμη υπό τον έλεγχο της Αρμενίας και της ρωσικής ειρηνευτικής δύναμης.
Το Μπακού και η Άγκυρα επιμένουν και πιέζουν για την παραχώρηση ενός επιπλέον διαδρόμου από το έδαφος της Νότιας Αρμενίας. Ήδη γίνεται η τεχνική προετοιμασία του διαγωνισμού για την κατασκευή του. Αντίθετες είναι η Αρμενία και, προσωρινά, η Ρωσία και το Ιράν. Υπό τις σημερινές συνθήκες της συντριπτικής ήττας, εκφράζονται φόβοι ότι το Αζερμπαϊτζάν θα προχωρήσει στην προσάρτηση εδαφών της ιστορικής Αρμενίας. Σχεδιάζεται η κατασκευή διπλής σιδηροδρομικής γραμμής που θα συνδέει το τουρκικό Καρς με το Ναχιτσεβάν, μήκους 224 χιλιομέτρων και στόχος είναι, όταν ευνοήσουν οι συγκυρίες, η γραμμή αυτή να συνεχιστεί μέχρι το Μπακού μέσω αρμενικών εδαφών που θα τεθούν υπό τον έλεγχο του Αζερμπαϊτζάν. Ο Ιλχάμ Αλίγιεφ κατάγεται από το Ναχιτσεβάν και επιθυμεί αυτός ο διάδρομος να ενώσει το Αζερμπαϊτζάν με την ιδιαίτερη πατρίδα του. Στο Μπακού επιμένουν ότι τα εδάφη της Νότιας Αρμενίας είναι δικά τους και αποσπάστηκαν με τη βοήθεια της Σοβιετικής Ρωσίας, όταν στο Γιερεβάν επικράτησαν οι μπολσεβίκοι.
Η προέλαση των ενόπλων δυνάμεων του Αζερμπαϊτζάν άρχισε στις 19 Σεπτεμβρίου. Οι μάχες κατά μήκος της γραμμής του πυρός σταμάτησαν στις 20 Σεπτεμβρίου το μεσημέρι, με τη συνθηκολόγηση των Αρμενίων και την παράδοση του Αρτσάχ. Το Μπακού σκοπεύει να εγκαταστήσει περίπου 100.000 αζέρους εποίκους, οι περισσότεροι από τους οποίους την εγκατέλειψαν από το 1988-1994. Τόσοι περίπου είναι οι Αρμένιοι που εγκαταλείπουν άρον-άρον την περιοχή.