Έλενα Παπανδρέου: Η ποιήτρια της κιθάρας
«Το ποιητικό παίξιμο της Έλενας Παπανδρέου σε κάνει να νομίζεις ότι ακούς τις λέξεις, παρόλο που δεν υπάρχει φωνητικό μέρος», είναι ένα από τα χαρακτηριστικότερα σχόλια που έγραψε ο Ivan Moody, στο Gramophone τον Μάιο 2023, με αφορμή τη διεθνή κυκλοφορία του δίσκου «Paper moon songs by Manos Hadjidakis» της Έλενας Παπανδρέου. Αλλά και η Washington Post την αποκάλεσε «ποιήτρια της κιθάρας». Παράλληλα όμως με τις τόσο ευμενείς και εύστοχες κριτικές εντυπωσιάζει ο θαυμασμός της μεγάλης κιθαριστικής οικογένειας στο παίξιμό της. Έλληνες και ξένοι κορυφαίοι κιθαριστές και συνθέτες υποκλίνονται μπροστά στη λαμπερή δεξιοτεχνία των ερμηνειών της. Αρκετοί της έχουν αφιερώσει έργα τους όπως οι Leo Brouwer, Roland Dyens, Nikita Koshkin, Νίκος Μαμαγκάκης, Γιώργος Κουμεντάκης, Ευάγγελος Μπουντούνης κ.ά. Η Έλενα Παπανδρέου είναι καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας στη Θεσσαλονίκη. Την προσεχή Τρίτη 24/10/2023 στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, ερμηνεύει σε ένα μοναδικό ρεσιτάλ, έργα από τον νέο της δίσκο Paper moon, όπου η ευαισθησία του παιξίματός της συναντά αυτή τη φορά την ευαισθησία της μουσικής του Μάνου Χατζιδάκι, όπως αποτυπώθηκε σε μερικά από τα πιο αγαπημένα και διαδεδομένα τραγούδια του. Με αφορμή το ρεσιτάλ αλλά και τον καινούργιο της δίσκο η Έλενα Παπανδρέου μίλησε στην Εποχή.
Τι σημαίνει για σας η μουσική του Μάνου Χατζιδάκι και πώς τον γνωρίσατε;
Τον πρωτογνώρισα κατά τη διάρκεια ενός masterclass του δασκάλου μου, του Βαγγέλη Μπουντούνη, στο Ρέθυμνο. Μάλιστα, του έπαιξα ένα Ragtime του Scott Joplin και τα πολύτιμα σχόλιά του άλλαξαν τον τρόπο που σκέφτομαι τη μουσική που παίζω. Έκτοτε είχα την τύχη να τον συναντήσω κάποιες φορές μεταξύ του 1984 και του θανάτου του το 1994 και αυτές οι συναντήσεις -κατά τις οποίες προσπαθούσα να αναπνεύσω τη ζωογόνο αύρα του και να μη χάσω ούτε λέξη από όσα έλεγε- πάντα μου δημιουργούσαν αίσθηση ευγνωμοσύνης.
Το ρεσιτάλ αυτό είναι κατά κάποιον τρόπο η παρουσίαση του δίσκου σας που κυκλοφόρησε φέτος με την σουηδική εταιρεία BIS, με διασκευές τραγουδιών του Χατζιδάκι. Πώς προέκυψε η ιδέα για τον δίσκο;
Η ιδέα για τον δίσκο ξεκίνησε από κοινού με τον αγαπημένο φίλο, τον ιδιοφυή γάλλο κιθαρίστα και συνθέτη Roland Dyens. Όταν έδωσε το πρώτο του ρεσιτάλ στην Ελλάδα το 1997, έκανε μια διασκευή του «Ο ταχυδρόμος πέθανε» και το έπαιξε ως bis. Την επόμενη μέρα, μου πρόσφερε το χειρόγραφο και μου το αφιέρωσε, ενώ το 2005 διασκεύασε και το «Θάλασσα πλατιά», το χειρόγραφο του οποίου μου έδωσε επίσης με αφιέρωση. Από το 1997 μέχρι τον θάνατό του, ο Dyens μου έλεγε συχνά ότι ήθελε να κάνει περισσότερες διασκευές στη μουσική του Χατζιδάκι και το 2016 αποφασίσαμε τελικά να κάνουμε αυτό το κοινό όνειρο πραγματικότητα, συμφωνώντας ότι εκείνος θα ετοίμαζε τις διασκευές για έναν ολόκληρο δίσκο και εγώ θα τις ηχογραφούσα.
Δυστυχώς, ο Dyens μας άφησε πριν συνεχίσει τις διασκευές, αλλά για πολύ καλή μου τύχη, ο μαθητής του κιθαρίστας και συνθέτης Ορέστης Καλαμπαλίκης, συνέχισε αυτό το έργο, δημιουργώντας καταπληκτικές διασκευές, της ίδιας εξαιρετικής ποιότητας με αυτές που πιστεύω θα έφτιαχνε ο -ξακουστός διεθνώς ως διασκευαστής για κιθάρα- Dyens.
Στον δίσκο αλλά και στο πρόγραμμα του ρεσιτάλ ερμηνεύετε το «Preludio de la Nostalgia» του Leo Brouwer, ενός κορυφαίου παγκοσμίως συνθέτη. Αλήθεια πώς εμπλέκεται στην υπόθεση Χατζιδάκι;
Έχετε δίκιο να αναρωτιέστε! Τον κουβανό κιθαρίστα και συνθέτη Leo Brouwer (ο οποίος είναι ο σημαντικότερος εν ζωή συνθέτης για κιθάρα διεθνώς), τον συνάντησα για πρώτη φορά όταν έπαιξα κατά τη διάρκεια των masterclass του στην Ελλάδα το 1987. Έχω παίξει και ηχογραφήσει μεγάλο μέρος της μουσικής του και γνωρίζοντας ότι έχει κάνει και διασκευές έργων του Χατζιδάκι, του παρήγγειλα ένα κομμάτι που θα ταίριαζε με το περιεχόμενο του δίσκου μου και έτσι το 2020 συνέθεσε και μου αφιέρωσε το «Preludio de la Nostalgia», εμπνευσμένο από το «Νανούρισμα» του Χατζιδάκι.
Σας αρέσει ο… Μπαχ;
Κατάλαβα διαβάσατε στο πρόγραμμά μου ότι θα παίξω την Allemande – Double, από την Παρτίτα για βιολί αρ. 1, BWV 1002 του J. S. Bach και αναρωτηθήκατε τι σχέση έχει ο Bach με όλα αυτά; Μα... ο Μπαχ ταιριάζει με όλα! Κάθε φορά που παίζω Μπαχ νοιώθω ότι ξαναέρχομαι σε επαφή με τον μουσικό μου πυρήνα. Έτσι σκέφτηκα να προσθέσω και μια μικρή τέτοια γεύση ως εισαγωγή.
Επίσης νοιώθω συγκίνηση γιατί το ρεσιτάλ στην αίθουσα Δημήτρη Μητρόπουλου, γίνεται περίπου τριάντα χρόνια μετά το πρώτο ρεσιτάλ κιθάρας που έπαιξα σε αυτή την αίθουσα (το πρώτο ρεσιτάλ κιθάρας στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών) και από τότε είχα τη χαρά και την τιμή να παίξω εκεί τόσες φορές, που την θεωρώ ένα από τα αγαπημένα μου μουσικά «σπίτια»! Και όπου κάθε φορά με χαρά συναντώ αμέτρητους φίλους, προσωπικούς και της κιθάρας.
Η Έλενα Παπανδρέου παίζει Μάνο Xατζιδάκι
Στον κύκλο Έλληνες Σολίστ το Μέγαρο υποδέχεται την πολυβραβευμένη κιθαρίστα Έλενα Παπανδρέου, σε μια βραδιά που εστιάζει κυρίως σε τραγούδια του Μάνου Χατζιδάκι, διασκευασμένα για σόλο κιθάρα. Πρόκειται για γνωστά και αγαπημένα τραγούδια που θα ακουστούν σε ευφάνταστες μεταγραφές από τον Ρολάν Ντυένς και τον Ορέστη Καλαμπαλίκη. Το πρόγραμμα του θαυμάσιου αυτού ρεσιτάλ συμπληρώνεται με ένα έργο του Μπαχ και ένα Πρελούδιο του κουβανού συνθέτη Λέο Μπράουερ γραμμένο ειδικά για τη σολίστ.
Την Τρίτη 24 Οκτωβρίου, στις 8.30μμ, στο Μέγαρο Μουσικής, αίθουσα Δημήτρης Μητρόπουλος.