Νίκη της δεξιάς (52%) και ήττα της κεντροαριστεράς (47,7%)
Καταρχάς, να θυμίσουμε ότι ο β’ γύρος των προεδρικών εκλογών που διεξάχθηκαν την περασμένη Κυριακή, 15 Οκτωβρίου, και οι βουλευτικές που προηγήθηκαν είναι πρόωρες και η θητεία της Προεδρίας και της Βουλής λήγει τον Μάιο του 2025. Επίσης, στον α’ γύρο (20/8) η υποψήφια για την προεδρία Λουίσα Γκονσάλες, βουλευτίνα του κεντροαριστερού κόμματος «Επανάσταση των Πολιτών» (RC) και επιλογή του ιδρυτή του κόμματος και πρώην προέδρου της χώρας Ραφαέλ Κορέα (2007-2017), ήλθε πρώτη με 33,6% και με διαφορά 10 ποσοστιαίες μονάδες από τον 35χρονο πρωτοεμφανιζόμενο υποψήφιο της δεξιάς Ντανιέλ Νομπόα (23,6%), γιό πολυεκατομμυριούχου και του πλουσιότερου επιχειρηματία του Εκουαδόρ (εξαγωγικό εμπόριο μπανάνας) που έχει αποτύχει πέντε φορές να εκλεγεί πρόεδρος της χώρας. (Αναλυτικά για τον α’ γύρο και την καλπάζουσα οργανωμένη εγκληματική βία στην «Εποχή», 2/9/2023).
Η ανατροπή των πολιτικών συσχετισμών ήταν αναπόφευκτη;
Η ανατροπή των συσχετισμών μεταξύ του αντιπροσωπευτικού κόμματος της δεξιάς (Εθνική Δημοκρατική Δράση) και του κεντροαριστερού (Επανάσταση των Πολιτών, Ε.Π) δεν περιορίζεται μόνο σε αυτήν που συντελέστηκε στο μεσοδιάστημα α΄ και β΄ γύρου αλλά εμπεριέχει τη σημαντική νίκη στις βουλευτικές εκλογές που ανέδειξαν την Ε.Π πρώτο κόμμα στη Βουλή (39,4% έναντι 14,7% της δεξιάς – Νομπόα) και τον σχεδόν θρίαμβο στις περιφερειακές – δημοτικές εκλογές που προηγήθηκαν λίγους μήνες πριν τις προεδρικές εκλογές. Συμπεριλαμβάνει, επίσης, την επάνοδο στο β’ γύρο του αντικορεΐσμο ρεύματος που είχε υποστεί ρωγμές στις προηγούμενες εκλογικές αναμετρήσεις. Σημαντική σ’ αυτήν την επάνοδο η… συνεισφορά των διαπλεκόμενων με την επιχειρηματική ελίτ ΜΜΕ.
Ας επιχειρήσουμε να διαγράψουμε τις νέες κοινωνικές συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί με ταχείς ρυθμούς και τις απαντήσεις – προτάσεις των δύο ιδεολογικοπολιτικών ρευμάτων που αντιπαρατέθηκαν (;) στις προεδρικές εκλογές.
Καταρχάς, να επισημάνουμε ότι η συζήτηση για το σοσιαλισμό του 21ου αιώνα, τις μεγάλες κοινωνικές και περιφερειακές ανισότητες, το πολυεθνοτικό Εκουαδόρ και τόσα άλλα μάλλον θεωρήθηκαν από το δίδυμο των υποψηφίων της Ε.Π (προεδρίνα, αντιπρόεδρος) ξεπερασμένα και η συζήτηση-προτάσεις για την κοινωνική και οικονομική κρίση που αντιμετωπίζουν οι λαοί της χώρας κινήθηκε στο πλαίσιο της καλύτερης διαχείρισης των κρίσεων. Η αναφορά στο παρελθόν περιορίστηκε στο «αν κυβερνούσε η Ε.Π τα τελευταία χρόνια δεν θα είχαν προκληθεί οι σημερινές κρίσεις».
Σε κρίσιμα ζητήματα όπως το δημοψήφισμα για ναι ή όχι στις εξορύξεις πετρελαίου στην Αμαζονία («Εποχή», 2.9.23) η Ε.Π στήριξε τελικά το ναι, διατηρώντας επιφυλάξεις οικονομικού χαρακτήρα (κόστος καταστροφής των εγκαταστάσεων – κάλυψη διαφυγόντων εσόδων), ενώ ο Ν. Νομπόα τάχθηκε άμεσα με το ναι από τη δική του σκοπιά (μη κερδοφόρα πλέον η εξόρυξή του). Όσο αφορά στην αποποινικοποίηση – αναγνώριση του δικαιώματος των γυναικών στην έκτρωση η άρνηση της Λ. Γκονσάλες ήταν κατηγορηματική, μένοντας μεν πιστή στη άποψη του Ρ. Κορέα, αλλά αναδεικνύοντας τον Ν. Νομπόα και έμμεσα τη δεξιά ως προοδευτικότερη πολιτική δύναμη από την Ε.Π. Ο Νομπόα με γενικόλογες διατυπώσεις περί σεβασμού της ζωής των γυναικών δεν είπε ναι αλλά απέφυγε να πει όχι. Οι επιπτώσεις στο αποτέλεσμα του β’ γύρου της στάσης των υποψηφίων στα δύο αυτά ζητήματα δεν ήταν και ασήμαντες.
Αυτό που προκάλεσε εντύπωση είναι ότι η Λουίσα Γκονσάλες δεν επιχείρησε να συζητήσει με άλλα κόμματα (π. χ με τη Δημοκρατική Αριστερά) για στήριξη στο β’ γύρο αλλά και στη Βουλή (πρώτο κόμμα, αλλά χωρίς πλειοψηφία), ούτε να παρουσιάσει ένα έστω στοιχειώδες πρόγραμμα για την άρση των μεγάλων περιφερειακών ανισοτήτων παρά τη μεγάλη νίκη του κόμματος στις περιφερειακές εκλογές. Σιγουριά για τη νίκη; Το πιθανότερο.
Η δεξιά φάνηκε να είχε «διαβάσει» καλύτερα τις ανακατατάξεις στην κοινωνία που έχουν προκαλέσει οι πολλαπλές κρίσεις και επέλεξε ως υποψήφιο έναν 35χρονο, ο οποίος δεν αντιμετωπίζεται ακόμα ως ενταγμένος στο διαφθαρμένο ή αναποτελεσματικό πολιτικό σύστημα που αμφισβητείται συνολικά, αυτοπροσδιορίζεται ως κεντροδεξιός, πολυεκατομμυριούχος μεν και γόνος της επιχειρηματικής ελίτ χωρίς να αποπνέει αλαζονεία, μορφωμένος και κυρίως μυημένος από το πατέρα του στο επιχειρείν από μικρός, όπως ο ίδιος τονίζει. Με επιπλέον προσόντα: οικογενειάρχης, χαμογελαστό άτομο που αποφεύγει τις έντονες αντιπαραθέσεις. Στο β’ γύρο, αφού εξασφάλισε τη στήριξη μικρότερων κομμάτων, με στοχευμένη απεύθυνση μέσω κυρίως ΜΚΔ και άφθονο χρήμα κατάφερε να υπερψηφιστεί την πλειοψηφία των αναποφάσιστων(16-18%), νέους (26% του εκλογικού σώματος), να επωφεληθεί από τη ψήφο των γυναικών, αλλά και από τη μεγάλη πτώση των ποσοστών του ιθαγενή υποψήφιου Γιάκου Πέρες.
Οι πολλαπλές κρίσεις
Η ανασφάλεια και ο φόβος που προκαλεί, στη μέχρι πριν λίγα χρόνια ειρηνική χώρα, η ταχύτατη ισχυροποίηση του διεθνούς πλέον οργανωμένου εγκλήματος του ναρκεμπορίου ενισχύθηκε από τη δολοφονία κεντροδεξιού υποψήφιου προέδρου λίγες μέρες πριν τη διεξαγωγή του α’ γύρου των προεδρικών εκλογών και του δημάρχου μεγάλης πόλης-λιμάνι (Μάντα). Αν και το σωφρονιστικό σύστημα βρίσκεται από τότε σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, λίγες μέρες πριν το β’ γύρο δολοφονήθηκαν σε φυλακή υψίστης ασφαλείας οι προφυλακισμένοι έξι ύποπτοι για τη δολοφονία του πρώην υποψήφιου προέδρου. Η συνέχιση αυτής της κατάστασης εντείνει την ανασφάλεια και το φόβο των πολιτών, με το 70% να θεωρούν την ασφάλεια ως το πιο κρίσιμο πρόβλημα.
Για την αντιμετώπισή του προβλήματος δεν αναζητούνται, ούτε καν συζητούνται, οι αιτίες π.χ της διαφθοράς όλων των αρμόδιων κρατικών βαθμίδων ή της όλο και πιο εύκολης στρατολόγησης φτωχών νέων στο ναρκεμπόριο, αλλά ο μεν Ν. Νομπόα προτείνει πλωτές φυλακές και σύγχρονα μέσα ελέγχου, η δε Λ.Γκονσάλες την ανάληψη του ελέγχου των φυλακών από το στρατό.
Η οικονομική –κοινωνική κρίση είναι παρούσα εδώ και αρκετά χρόνια και καθημερινά διευρύνεται. Η φτώχεια αγγίζει το 27% του πληθυσμού, η ακραία φτώχεια το 10,8% και παράλληλα η μετανάστευση δεκάδων χιλιάδων ανθρώπων συνεχίζεται. Αυτά τα ζητήματα, όμως, δεν τέθηκαν ουσιαστικά στη προεκλογική συζήτηση. Αναδείχθηκε, όμως, το γεγονός ότι η χώρα είναι ουσιαστικά χρεοκοπημένη και αναζητούνται, σχετικά άμεσα, τρόποι κάλυψης ποσού που αντιστοιχεί στο 6,0% του ΑΕΠ. Από τα κρατικά αποθεματικά στο εξωτερικό ή με εξωτερικό δανεισμό; Να σημειωθεί ότι ο παραιτηθείς πρόεδρος Λάσο έχει συνάψει δύο δάνεια με το ΔΝΤ με τους γνωστούς μας όρους.
Τελικά, αυτή η ανατροπή είναι συγκυριακή ή έχει μονιμότερα χαρακτηριστικά; Η «Επανάσταση των Πολιτών» θα αναστοχαστεί και θα αλλάξει ρότα προς τα μπρός και αριστερά;