Στην κοινοπολιτεία της Αυστραλίας, οι αυτόχθονες πληθυσμοί της, οι Αβορίγινες και οι κάτοικοι των Νήσων των Στενών Τόρες, με ιστορία τουλάχιστον 60.000 χρόνων στη γη της, ζητούν δικαίωση και αναγνώριση ως οι λαοί των Πρώτων Εθνών. Σε αυτήν την ήπειρο, οι ιθαγενείς εκτοπίστηκαν από τη γη τους από τους λευκούς Ευρωπαίους, Βρετανούς κυρίως, αποικιοκράτες. Η εισβολή των Βρετανών, που έλαβε χώρα το 1788, στο πέρασμα του χρόνου συνέτριψε την πολιτισμική τους κληρονομιά, τον γλωσσικό πλούτο και επέφερε τη δημογραφική συρρίκνωση τους. Πριν καταλάβουν τη γη της Αυστραλίας, υπολογίζεται ότι ο αυτόχθονος πληθυσμός ήτανε από 300.000 έως 950.000. Σύμφωνα με καταγραφή της εθνικής στατιστικής υπηρεσίας το 2021 συνολικά είναι 983.700 και συνιστούν το 3,8% του συνολικού πληθυσμού.
Οι απόγονοι των ιθαγενών ζητούν τη συνταγματική καταγραφή τους ως εθνοτική ομάδα που θα έχει ρόλο, κυρίως συμβουλευτικό, για τον σχεδιασμό πολιτικών αναφορικά με ζητήματα μειονοτήτων που αφορούν τις κοινότητες τους. Επιπρόσθετα, αγωνίζονται για την κοινωνική συμφιλίωση σε μια προσπάθεια επούλωσης του τραύματος που κουβαλούν από γενιά σε γενιά που εστιάζεται, κυρίως, στην άνιση μάχη με την «αόρατη» λευκή «ανωτερότητα» των βρετανών αποικιοκρατών.
Συλλογικό, διαγενεακό τραύμα: μαζικές διαχρονικά δολοφονίες
Σύμφωνα με έκθεση που έχει τίτλο «Γενοκτονία στην Αυστραλία», του ακαδημαϊκού Κόλιν Τάτζ, που δημοσίευσε το αυστραλιανό μουσείο, το οποίο έχει ως αντικείμενο έρευνας τους Αβορίγινες και τους κάτοικους των Νήσων των Στενών Τόρες, την περίοδο 1824–1908 τουλάχιστον 10.000 δολοφονήθηκαν στην αποικία του Κουήνσλαντ. Τα θύματα θεωρούνταν «παράσιτα», «φριχτοί για την ανθρωπότητα», «άθλιοι» και «ταραχοποιοί». Οι γενοκτονικές πρακτικές ήταν απόρροια εφαρμοζόμενων πολιτικών τόσο σε επίπεδο κρατών, όσο και σε ομοσπονδιακό. Τους κυνηγούσαν λες και ήταν άγρια ζώα, τους πυροβολούσαν και τους δηλητηρίαζαν, ήταν ένα «δίκαιο παιχνίδι» για τους λευκούς «αθλητές».
To αυστραλιανό μουσείο, που αναδεικνύει το πολιτιστικό αποτύπωμα των λαών των Πρώτων Εθνών, τεκμηριώνει τη γενοκτονία που συντελέστηκε εις βάρος τους, ολιστικά, μέσω των εξής πρακτικών: με τις σφαγές, τον εκτοπισμό από τη γη τους, την καταναγκαστική στείρωση των γυναικών των Αβορίγινων και την αρπαγή των παιδιών τους, σε τέτοιο εύρος που αναφερόμαστε σε κλεμμένες γενιές μαύρων παιδιών, όπως και τις εφαρμοζόμενες πολιτικές αφομοίωσης. Μεθοδεύσεις που διασφάλιζαν ότι οι αρχέγονοι λαοί ήταν φυλές που αργοπέθαιναν. Εξάλλου, ο πολιτισμός τους ήταν «οπισθοδρομικός και πρωτόγονος», θα ήταν καλύτερα να πεθάνουν ή να τους ωθήσουν στον αφανισμό.
Σύμφωνα με τη μελέτη του Κ. Τατζ όσον αφορά τους κοινωνικοοικονομικούς δείκτες, oι εξασθενημένοι πληθυσμοί υποφέρουν από την ανεργία, που κυμαίνεται στο 22,7% σε σχέση με το 8,1% σε εθνικό επίπεδο, την ακραία φτωχοποίηση τους, με το ποσοστό ιδιοκατοίκησης να είναι πολύ μικρό, ενώ το εισόδημα είναι 25% μικρότερο από τον μέσο όρο των λευκών Αυστραλών, ενώ είναι ευάλωτοι σε ασθένειες που έχουν εξαφανιστεί σε άλλα κράτη. Ταυτόχρονα, στο Κουήνσλαντ, λόγω οικονομικής ανέχειας, υπάρχουν γκέτο στα οποία ζουν μαύροι Αβορίγινες.
Η Διακήρυξη Ουλούρου
Εδώ και δεκαετίες αγωνίζονται ως εθνοτική ομάδα να αποκτήσουν τα δικαιώματα που προβλέπονται από τη Διακήρυξη των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Αυτοχθόνων Λαών. Το 1967 υπήρξε η πρώτη απόπειρα μέσω δημοψηφίσματος. To 2017, με τη σύγκληση Συνταγματικής Συνέλευσης, συντάσσεται η Διακήρυξη Ουλούρου (Uluru) στην οποία, μεταξύ άλλων, τονίζεται ότι:
«[…]Αναλογικά είμαστε ο λαός που υφίσταται διώξεις και φυλακίζεται όσο κανένας άλλος στον πλανήτη. Δεν είμαστε εγγενώς εγκληματίες. Τα παιδιά μας απομακρύνθηκαν από τις οικογένειες τους σε πρωτόγνωρους ρυθμούς. Αυτό δεν συνέβη επειδή δεν τα αγαπάμε. Και σε ένα τεράστιο ποσοστό οι νέοι μας υποφέρουν στις φυλακές. Θα έπρεπε να είναι η ελπίδα μας για το αύριο.
Αυτές οι διαστάσεις της κρίσης αναδεικνύουν τα δομικά χαρακτηριστικά του προβλήματος. Αυτό είναι το μαρτύριο της απόλυτης αδυναμίας μας. Αγωνιζόμαστε να εφαρμοστούν συνταγματικές μεταρρυθμίσεις για να δώσουμε φωνή στον λαό μας[…]. Μέσω συνταγματικής τροποποίησης ζητούμε να θεσμοθετηθεί η Φωνή των Πρώτων Εθνών[…].».
Με τη Διακήρυξη Ουλούρου καταγράφηκε, επίσημα, σε πανεθνικό επίπεδο η αφετηρία ανάδειξης του αγώνα τους για δικαιοσύνη και αυτοδιάθεση, κουλτούρα που ενσωματώνεται, άλλωστε, στην ομοσπονδοποιημένη Αυστραλία, ώστε να επέλθει η συμφιλίωση της αυστραλιανής κοινωνίας με το επώδυνο αποικιοκρατικό της παρελθόν.
Το νέο δημοψήφισμα της κυβέρνησης των Εργατικών
Με την εκλογική αναμέτρηση, σε ομοσπονδιακό επίπεδο, τον Μάιο του 2022 και την άνοδο στην εξουσία του ηγέτη του Εργατικού Κόμματος, Άντονυ Αλμπανέσε, μετά από τη δεκαετή διακυβέρνηση του Πίτερ Ντάτον, ηγέτη του συνασπισμού δυνάμεων της Δεξιάς, συγκεκριμένα του κόμματος των Φιλελεύθερων και του Εθνικού κόμματος, ο νέος πρωθυπουργός, θερμός υποστηρικτής των ιθαγενών, έθεσε προς ψήφιση το νέο δημοψήφισμα στις 14 Οκτωβρίου.
Ο Α. Αλμπανέσε, σε διάγγελμα του προς τον λαό της Αυστραλίας, ανέδειξε πόσο κρίσιμη είναι η ψήφος σε σχέση με τον πόλεμο Γάζας–Ισραήλ και κάλεσε τους πολίτες να ψηφίσουν «ναι» στην ερώτηση για τη συνταγματική αναθεώρηση που θα λάμβανε χώρα, μέσω ενσωμάτωσης της θεσμοθέτησης μηχανισμού εκπροσώπησης καθαρά συμβουλευτικού χαρακτήρα, προς τη νομοθετική εξουσία των αυτοχθόνων πληθυσμών.
Το αποτέλεσμα της κάλπης προκάλεσε ανείπωτο πόνο στους απόγονους των πρώτων, νόμιμων ιδιοκτητών της Αυστραλίας. Η επιλογή του «όχι» συγκέντρωσε το 60,76% (8.478.640) των ψήφων, ενώ το «ναι», αντίστοιχα, το 39,24% (5.474.606).
Εβδομάδα σιωπής για τους ιθαγενείς
Από την ιστοσελίδα τους, η «Εποχή» μεταφέρει στο αναγνωστικό της κοινό την επιστολή προς τους «λευκούς Αυστραλούς», πλέον «Αυστραλούς». Πάντα οι «άλλοι» ήταν οι ιθαγενείς:
«[..]Πολλοί θα αναρωτηθούν για τη συμβολή του ρατσισμού και της προκατάληψης εναντίον των ιθαγενών. Το μόνο που ζητάμε είναι ο κάθε πολίτης να σκεφτεί βαθιά μέσα του αυτό το ερώτημα.
Στον λαό μας δηλώνουμε: μην χύνετε άλλα δάκρυα. Η απόρριψη δεν ήταν ποτέ από τους άλλους, εμείς πάντα έπρεπε να την προσδιορίσουμε. Η αλήθεια είναι ότι εμείς προσφέραμε αυτήν την αναγνώριση και δεν τη δέχτηκαν. Τώρα ξέρουμε ποια είναι η θέση μας σε αυτήν την χώρα. Πάντα το ξέραμε και αυτό ισχύει και για το μέλλον.
Τώρα χαμηλώστε τις σημαίες μας. Μην μιλάτε για συμφιλίωση και αναγνώριση, μόνο για απονομή δικαιοσύνης. Μόνο για να μας αποδοθούν τα νόμιμα δικαιώματα μας. Τίποτα δεν πρόκειται να μας χαριστεί. Αυτή είναι η χώρα στην οποία γεννηθήκαμε και κληρονομήσαμε.
Θα πρέπει να ανασυνταχθούμε και όταν καθορίσουμε μια νέα πορεία, τότε θα ενωθούμε ξανά για να σχεδιάσουμε προσεκτικά τα επόμενα βήματα μας στο μέλλον. […]. Από σήμερα, (Σάββατο 14 Οκτωβρίου) καλούμε σε μια εβδομάδα σιωπής, για να θρηνήσουμε για αυτό το αποτέλεσμα και να προσπαθήσουμε ν’ αξιολογήσουμε το περιεχόμενο και τη σημασία του.
Θα χαμηλώσουμε για λίγο τις σημαίες των Αβορίγινων και των κάτοικων των Νήσων των Στενών Τόρες για την εβδομάδα της σιωπής. Ζητάμε και άλλους να πράξουν το ίδιο».