Η πορεία του Σπύρου Κοντούλη από την Μικρά Ασία μέχρι την εκτέλεση του από τους Γερμανούς
Ο Σπύρος Κοντούλης είναι μια από τις ηρωικότερες μορφές του ελληνικού ποδοσφαίρου. Γεννήθηκε στα Βουρλά της Μικράς Ασίας το 1915, ξεριζώθηκε το 1922 με την Μικρασιατική καταστροφή και εγκαταστάθηκε μαζί με την οικογένειά του στα προσφυγικά της Νίκαιας. Μεγαλώνοντας στη περιοχή, ο Κοντούλης έκανε τα πρώτα ποδοσφαιρικά του βήματα στην Άμυνα Πειραιά. Οι εμφανίσεις του ήταν αξιοπρόσεκτες και το 1935, στα 20 του χρόνια πήρε μεταγραφή για την ΑΕΚ. Η Ένωση κατέκτησε το πρωτάθλημα του 1939 και του 1940, αλλά και το Κύπελλο του 1939. Ο εξαιρετικός (τότε) προπονητής Κώστας Νεγρεπόντης, είχε δημιουργήσει μια σπουδαία ομάδα με παίκτες που είχαν γεννηθεί είτε στη Μικρά Ασία, είτε στην Κωνσταντινούπολη. Όλοι πλην ενός, του Κώστα Βασιλείου, με καταγωγή από την Κύπρο. Στην ΑΕΚ τότε δέσποζαν εμβληματικές μορφές, όπως ο εξαιρετικός τερματοφύλακας Χρήστος Ρίμπας, ο αμυντικός Γιώργος Γάσπαρης, ο δεινός σκόρερ Κλεάνθης Μαρόπουλος και, φυσικά, ο Σπύρος Κοντούλης. Ένας μέσος με σπάνια τεχνική κατάρτιση, εξαιρετική ικανότητα στο ένας εναντίον ενός και δυνατό σουτ. Στην ξέφρενη πορεία των «κιτρινόμαυρων» έβαλε φρένο η επίθεση της Ιταλίας στην Ελλάδα την 28η Οκτωβρίου του 1940. Ο Σπύρος Κοντούλης, χωρίς δεύτερη σκέψη, στρατεύθηκε, μετέβη στο αλβανικό Μέτωπο, όπου πολέμησε γενναία. Τραυματίστηκε σοβαρά στο πόδι, όμως επέστρεψε ζωντανός. Από τον Απρίλη του 1941, η γερμανική κατοχή σκιάζει τη χώρα. Ο Κοντούλης δεν θα μείνει απαθής, μαχητής εντός και εκτός γηπέδων, παίρνει τη μεγάλη απόφαση να αντιταχθεί. Οργανώνεται στο ΕΑΜ. Τρία χρόνια μετά θα συλληφθεί, πιθανότατα από “ελληνικό” καρφί που ήξερε ότι ο παίκτης της Ένωσης είχε τραυματιστεί σε αγώνα της ΑΕΚ και πήγαινε στο σπίτι της μητέρας του για να τον περιποιηθεί. Γερμανοί και Ταγματασφαλίτες έκαναν μπλόκο στη γειτονιά και συνέλαβαν τον Σπύρο Κοντούλη και τον μικρότερο αδερφό του Βασίλη που είχε επίσης σημαντική αντιστασιακή δράση. Τους οδήγησαν στο κολαστήριο του Χαϊδαρίου, όπου εκεί… βρήκαν έναν ακόμη άσο της ΑΕΚ, τον Κώστα Χριστοδούλου ο οποίος βασανίστηκε με τον πλέον βάναυσο τρόπο, αλλά κατάφερε να επιζήσει. Στις 10 Μάϊου του 1944 ο αδερφός του Σπύρου Βασίλης εκτελέστηκε στη Καισαριανή. Τον Ιούνιο ήταν η σειρά του Σπύρου. “Φορτώθηκε” στο καμιόνι με προορισμό την Καισαριανή. Στο ύψος του Μετς κοντά στο 1ο νεκροταφείο ο ηρωικός Ενωσίτης πήδηξε από το φορτηγό αναζητώντας την ελευθερία του. Γαζώθηκε από τα πυρά των γερμανών στρατιωτών που είδαν την προσπάθεια του να διαφύγει. Οι μαρτυρίες λένε ότι ο Κοντούλης που ήταν πολύ γρήγορος έτρεξε τόσο δυνατά που δυσκόλεψε τους Γερμανούς με το καμιόνι να τον προλάβουν. Όμως τον πυροβόλησαν πισώπλατα και τον σκότωσαν.
Για τον Σπύρο Κοντούλη ο Σπύρος Τζόκας, πρώην δήμαρχος Καισαριανής, έγραψε τη “Κραυγή της σιωπής” ένα ιστορικό μυθιστόρημα που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Θεμέλιο. Είναι η τραγική ιστορία της οικογένειας του Σπύρου Κοντούλη, όπου μέσα από τη σύντομη διαδρομή της ζωής του αποτυπώνεται καρέ-καρέ η συγκλονιστική ιστορία της Ελλάδας του πρώτου μισού του 20ού αιώνα. Εξιστορούνται τα πάθη, τα όνειρα και οι ταλαιπωρίες της γερακίνας, της μητέρας του Σπύρου, και της οικογένειάς της στη Μικρασία και στην Ελλάδα.
Η οικογένεια του Μιχάλη και της Όλγας Κοντούλη βίωσε τις δραματικές περιόδους της πατρίδας μας με επώδυνο τρόπο. Ο πόλεμος του 1897, η ανασφάλεια του μικρασιατικού ελληνισμού, η εξαθλίωση στα Αμελέ Ταμπούρια, ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος και οι εκτοπισμοί. Και ύστερα οι ελπίδες, οι προσδοκίες: «Η Ελλάδα των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών». Θα ακολουθήσει η τραγωδία στην προκυμαία της Σμύρνης και μετά το σκοτάδι και η απώλεια. Και η πορεία στο λασπωμένο δρόμο που δεν είχε τελειωμό. Πρόσφυγες στην Κοκκινιά, προσπαθούν να στεριώσουν στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου. Και στα αποκαΐδια του προηγούμενου πολέμου φουντώνει ο νέος. Κατοχή και Εθνική Αντίσταση, φυλακίσεις, εξορίες και εκτελέσεις. Στην “Κραυγή της σιωπής “ ο Σπύρος Τζιόκας καταγραφεί τη διαχρονική κραυγή της μικρασιάτισσας μάνας, που κυνηγημένη διαφύλαξε τα παιδιά της στον κατατρεγμό και της τα πήραν λίγα χρόνια αργότερα οι κατακτητές Γερμανοί και οι δοσίλογοι Έλληνες. Στην εξιστόρηση της ζωής του Σπύρου Κοντούλη γίνεται αναφορά στα μεγάλα πολιτικά, πολιτιστικά και, κυρίως, αθλητικά γεγονότα της περιόδου και στο πρωτάθλημα ποδοσφαίρου εκείνης της εποχής, ενώ αναδεικνύεται η συμμετοχή και ο ηρωικός αγώνας των Ελλήνων αθλητών στο αλβανικό μέτωπο και στην εθνική αντίσταση.