Για έναν άνθρωπο που έχει περάσει στη ζωή του κατάθλιψη, ο θάνατος του Matthew Perry ο οποίος έφυγε με το φιλαράκι μας Chandler Bing, είναι κάτι περισσότερο από θλιβερό γεγονός. Ο Matthew, αυτό το πλάσμα με τα σκοτάδια και τους δαίμονές του κι ο Chandler, αυτό το συναισθηματικό καφράκι που είχε πάντα μία σαρκαστική απάντηση για κάθε περίσταση, ως άμυνα της ευάλωτης ψυχοσύνθεσής του, για πολλούς και πολλές έχει ταυτιστεί με μια ολόκληρη αέναη εποχή ενώ κάποιους και κάποιες άλλες με μια ολόκληρη και αέναη μάχη με τις ψυχικές ασθένειες.
Η σχέση του Μatthew με τις ψυχικές ασθένειες και τις εξαρτήσεις είναι διαρκής και οδυνηρή. Συχνά είχε εξομολογηθεί και σε συνεντεύξεις του αλλά και στο βιβλίο του Friends, Lovers and the Big Terrible Thing πόσο δύσκολη ήταν η μάχη που έδινε χρόνια ολόκληρα με τον ίδιο του τον εαυτό. Ναρκωτικά, αλκοόλ, χάπια και μια συνεχή πτώση. Εξαιρετική εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι όπως έχει ο ίδιος αναφέρει, στο τελευταίο επεισόδιο των Friends στο οποίο όλοι οι πρωταγωνιστές έκλαιγαν για το τέλος ενός μεγάλου κύκλου της ζωής τους, εκείνος δεν ένιωθε απολύτως τίποτα. Και όμως, ένας χολιγουντιανός ηθοποιός που έχει ζήσει την υπέρμετρη αναγνώριση και αγάπη του κόσμου, έτρεμε στα γυρίσματα από το άγχος του μήπως μετά το αστείο του δεν γελάσει το κοινό.
Η συνειδητοποίηση, λοιπόν, πως οι ψυχικές ασθένειες αποτελούν μέρος της ζωής μας έχει γίνει χρόνια. Η κατάθλιψη σταματά να λαμβάνει τη μορφή ενός προσωπικού προβλήματος αλλά αποκτά συλλογικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά όταν πλέον έχει λάβει σάρκα και οστά στο συλλογικό γίγνεσθαι. Η αριστερά πώς σκιαγραφεί το κοινωνικό αυτό πρόβλημα; Είναι μόνο κοινωνικό ή έχει και οικονομικά-πολιτικά χαρακτηριστικά; Η μοναδική απάντηση που δίνει χρόνια η Αριστερά, σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της, είναι ότι η κατάθλιψη είναι παιδί του καπιταλισμού. Ναι είναι. Οκ, παραπέρα; Τι κάνουμε; Τι λέμε; Γιατί δεν το συζητάμε;
Μεταξύ μας ας είμαστε ειλικρινείς, η κατάθλιψη και οι ψυχικές ασθένειες συλλήβδην αποτελούν ταμπού για όλους, και για την Αριστερά. Ως χώρος δεν έχουμε καταφέρει να χαρτογραφήσουμε τις ψυχικές ασθένειες και τις εξαρτήσεις ως κοινωνικά προβλήματα, τα χαρακτηριστικά που λαμβάνουν από γενιά σε γενιά, τα αίτια και τα αιτιατά αυτών, και το ρόλο που έχει στην εξίσωση αυτή το κράτος. Λέμε τα ελάχιστα για την κοινωνική υγεία σε ό,τι αφορά στις ψυχικές ασθένειες. Ας παραδεχτούμε πως ούτε εμείς συζητάμε για αυτό, άρα δεν έχουμε ούτε τις κατάλληλες επεξεργασίες για να βρούμε λύσεις και απαντήσεις ούτε συνολική τεκμηρίωση (ούτε επιστημονική ούτε ιδεολογική.)
Οι ψυχικές ασθένειες έχουν βαθιά ταξικά χαρακτηριστικά. Βεβαίως δεν είναι μόνο απότοκο κοινωνικών ανισοτήτων, γεγονός που το επιβεβαιώνει και το παράδειγμα του Matthew Perry, όμως η θεραπεία είναι δυσκολότερη για τα χαμηλά κοινωνικά στρώματα. Οι κοινωνικές δομές για τις ψυχικές ασθένειες, είναι ελλιπέστατες έως ανύπαρκτες . Ένας άνθρωπος με διαγνωσμένη ψυχική ασθένεια, για να μπορέσει να ανταπεξέλθει σε αυτή τη δοκιμασία πρέπει να έχει χρήματα για την θεραπεία του. Αλλά και ο τρόπος ζωής παίζει βασικό ρόλο σε αυτό το κομμάτι. Πόσο μπορείς να βοηθήσεις τον εαυτό σου δουλεύοντας 12 ώρες τη μέρα, χωρίς λεφτά και ελπίδα;
Όπως λέει και ένας στίχος του Jamal «ό,τι πονάει δεν ξεχνιέται και η φτώχεια πονάει». Και είναι πολύ δύσκολο να αντιληφθούμε ότι για κάποιους ανθρώπους το να σηκωθούν από το κρεβάτι και να βρουν τη δύναμη να πάνε στη δουλειά τους είναι επίτευγμα. Και όταν οι άνθρωποι αυτοί κάνουν το πιο δύσκολο βήμα της παραδοχής και ζητούν βοήθεια πρέπει να ξέρουν και πού να τη βρουν. Οι ψυχικές ασθένειες είναι κομμάτι της δημόσιας υγείας, το κράτος είναι υποχρεωμένο να φροντίζει τους ανθρώπους αυτούς.
Η Αριστερά οφείλει πρώτα εκείνη να σκύψει και να αγκαλιάσει τα δεδομένα αυτά και να προτείνει λύσεις για προβλήματα που πολλοί παραπάνω άνθρωποι από ότι νομίζουμε έχουν. Η νέα γενιά βιώνει τη μάστιγα της κατάθλιψης και των διατροφικών διαταραχών σε μια κοινωνία που στρουθοκαμηλίζει και κάνει πως δεν βλέπει τον ελέφαντα στο δωμάτιο. Όπως λοιπόν ο Μatthew Perry δεν φοβήθηκε να μιλήσει για αυτά σε όλο τον κόσμο, έτσι και εμείς ας αρχίσουμε να συζητάμε λίγο περισσότερο για τα αντικαταθλιπτικά, τις εξαρτήσεις, τα ψυχοσωματικά. Να μάθουμε να ακούμε ακόμη παραπάνω, να σκεφτόμαστε και να σπάσουμε τα ταμπού που ακόμη και μεταξύ μας υπάρχουν. Κανείς δεν πρέπει να είναι μόνος του σε αυτό.
Όπως γράφει και στον πρόλογο του βιβλίου του ο Matthew, η μάχη του με όλα αυτά είχε πολύ πόνο. Όμως ο πόνος όταν μοιράζεται μικραίνει.
Καλό ταξίδι Chandler.