Μια νέα ανάφλεξη στην περιοχή των Μεγάλων Λιμνών, που θα μπορούσε να οδηγήσει στον τρίτο πόλεμο του Κονγκό, μοιάζει πλέον αναπόφευκτη. Η παρουσία ένοπλων ομάδων μαζί με τον τακτικό στρατό όλο και πυκνώνει στο ανατολικό τμήμα της χώρας, επιδεινώνοντας τη δραματική κατάσταση των εκατομμυρίων αμάχων που γίνονται στόχος όλων των πλευρών της διαμάχης. Σύμφωνα με το γραφείο συντονισμού για τα ανθρωπιστικά θέματα του ΟΗΕ, τα άτομα που έχουν εγκαταλείψει τις εστίες τους και βρίσκονται σε καταυλισμούς στο εσωτερικό της Δημοκρατίας του Κονγκό έχουν φθάσει στον φοβερό αριθμό των 6,9 εκατομμυρίων. Από τις αρχές του μήνα Οκτωβρίου εντάθηκαν οι μάχες κοντά στη Γκόμα, την πρωτεύουσα του Βόρειου Κίβου, ανάμεσα στους αντάρτες του Μ23 και τον στρατό του Κονγκό μαζί με τους συμμάχους του.
Η διεθνής Οργάνωση για τη Μετανάστευση εξέδωσε ένα δελτίο Τύπου, στο οποίο αναφέρει ότι η πλειονότητα των προσφύγων έχει άμεση ανάγκη ανθρωπιστικής βοήθειας. «Εξαιτίας των ενόπλων συγκρούσεων και της αύξησης της βίας, η χώρα αντιμετωπίζει μια από τις μεγαλύτερες ανθρωπιστικές κρίσεις στον κόσμο», καταλήγει η ανακοίνωση.
Από τα τέλη του 2021, οι αντάρτες του Μ23 (Κίνημα 23 Μάρτη), επέστρεψαν στη δράση, η οποία, σύμφωνα με τους παρατηρητές του ΟΗΕ, υποστηρίζεται από τη Ρουάντα. Η επιστροφή αυτή γιγάντωσε την ανθρωπιστική κρίση που διαρκεί ήδη σχεδόν τριάντα χρόνια.
Ολόκληρη η περιοχή των Μεγάλων Λιμνών, που περιλαμβάνει, εκτός από τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, το Μπουρούντι, την Κένυα, το Μαλάουι, τη Ρουάντα, την Τανζανία και την Ουγκάντα, είναι έρμαιο των όπλων. Η ένοπλη ομάδα Μ23 έχει κατακτήσει διάφορες θέσεις, λεηλατώντας χωριά, βιάζοντας γυναίκες και δολοφονώντας εκατοντάδες αμάχους.
Στα σύνορα με την Ουγκάντα συνωστίζονται χιλιάδες πρόσφυγες από το Κονγκό, αλλά και από το Νότιο Σουδάν, που, μέσα στην απόγνωσή τους, σε αναζήτηση μιας ελάχιστης ασφάλειας, εκλιπαρούν για βοήθεια μια χώρα που δεν θα τους παρέχει ούτε ασφάλεια, ούτε τα απολύτως αναγκαία για τη διαβίωσή τους.
Δεν λείπουν και οι επιδρομές των Adf (Συμμαχικές Δημοκρατικές Δυνάμεις), ισλαμιστών φιλο-ISIS από την Ουγκάντα. Σε αυτούς προστίθενται κάπου εκατό παραστρατιωτικοί σχηματισμοί που βρίσκονται στο εσωτερικό της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό. Ορισμένοι από αυτούς στηρίζουν τον στρατό του Κονγκό, ενώ άλλοι βρίσκονται εκεί για να προασπίσουν τα συμφέροντα της παράνομης εκμετάλλευσης των μεταλλείων. Εκτός, όμως, από όλες αυτές τις ένοπλες ομάδες, στην επικράτεια του Κονγκό είναι παρόντα στρατεύματα διάφορων χωρών που ανήκουν στην Eastern African Community (Eac), όπως το Μπουρούντι, η Ουγκάντα, η Κένυα και το Νότιο Σουδάν.
Το Κονγκό κατηγορεί τη Ρουάντα ότι στηρίζει την ομάδα Μ23 και την προέλασή της. Η Ρουάντα το αρνείται και κατηγορεί με τη σειρά της το Κονγκό ότι στηρίζει τις Απελευθερωτικές Δυνάμεις της Ρουάντα (Fdlr), έναν παραστρατιωτικό σχηματισμό που αποτελείται από τους μαχητές Χούτου που έφυγαν από τη Ρουάντα έπειτα από τη γενοκτονία του 1994.
Ενώ οι αλληλοκατηγορίες συνεχίζονται, ο ειδικός απεσταλμένος του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ για την περιοχή των Μεγάλων Λιμνών Χουάνγκ Σία, εξέφρασε τις ανησυχίες του για την επικίνδυνη κλιμάκωση της βίας ανάμεσα στις δύο χώρες. Σύμφωνα με τον απεσταλμένο, οι δύο αυτές χώρες «εξακολουθούν να ενισχύουν τις θέσεις τους στα σύνορα και ουδόλως ενδιαφέρονται να αρχίσουν έναν πολιτικό διάλογο».
Ενώ η Αφρική απομακρύνεται πολιτικά από τη Γαλλία, σε πρόσφατη επίσκεψή του στην Κινσάζα, ο Ζαν Λικ Μελανσόν εξέφρασε την αλληλεγγύη και την αδελφοσύνη της Ανυπότακτης Γαλλίας προς τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, ενάντια στις επιθέσεις της Ρουάντα. «Οι Ευρωπαίοι, οι οποίοι συνηθίζουν να κάνουν υποδείξεις σε άλλους, θα πρέπει να δείξουν ταπεινότητα μπροστά σε έναν κόσμο τόσο νέο σε δυναμισμό, τον οποίο, εμείς, η γηραιά Ευρώπη, είμαστε λίγο πιο αργοί να κατανοήσουμε», δήλωσε, μεταξύ των άλλων, ο Μελανσόν κατά την άφιξή του στην Κινσάζα.
Είναι αμφίβολο κατά πόσο θα θελήσουν οι κυβερνήσεις των χωρών της γηραιάς Ευρώπης και γενικότερα της Δύσης να δείξουν κάποια ταπεινότητα και να αναλάβουν σοβαρές ευθύνες για την αντιμετώπιση της τεράστιας ανθρωπιστικής κρίσης που δημιουργούν οι ένοπλες συγκρούσεις στην περιοχή των Μεγάλων Λιμνών. Εξάλλου, το παράδειγμα της αδιαφορίας τους απέναντι στο δράμα της γενοκτονίας του παλαιστινιακού πληθυσμού, δεν μας αφήνει να ελπίζουμε και πολλά.