Η κρίση στη Λωρίδα της Γάζας και στη Μέση Ανατολή φαίνεται να εντείνεται και να συνεχίζεται το λουτρό αίματος, όπως είδαμε και με τον βομβαρδισμό νοσοκομείων και τις εκατόμβες θυμάτων.
Έχουμε το σβήσιμο της Γάζας από τον χάρτη και ως αστικού ιστού, που μπορεί να κατοικηθεί από ανθρώπους, αλλά και ως περιοχής που μπορεί να κυβερνηθεί από κάποια αρχή, είτε είναι μια ντόπια αρχή είτε αρχή κατοχής είτε ειρηνευτική δύναμη του ΟΗΕ ή κάποιου άλλου οργανισμού. Φοβάμαι ότι το τουλάχιστον ένα εκατομμύριο των κατοίκων της Γάζας που μετατοπίστηκαν προς τον Νότο τις τελευταίες εβδομάδες πολύ δύσκολα θα μπορέσουν να γυρίσουν πίσω στις κατοικίες τους.
Λέτε ουσιαστικά ότι στα ερείπια δεν θα μπορέσει να υπάρξει πια τίποτα.
Ακριβώς. Στο μεταξύ κινείται ο διεθνής παράγων, και κυρίως οι ΗΠΑ, σαν να παρακολουθεί ένα ρολόι που έδειχνε την ώρα στο παρελθόν. Μιλάμε για ειρηνευτική δύναμη και μιλάμε για προσωρινή διακυβέρνηση της Γάζας από την κυβέρνηση της Ραμάλα της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης. Όλα αυτά δείχνουν ότι έχουμε μπει σε έναν δρόμο χωρίς επιστροφή και ότι πολύ δύσκολα θα σταματήσει αυτή η σύγκρουση εάν δεν διαχυθεί σε όλη τη Μέση Ανατολή, παρά το γεγονός ότι συνειδητά οι μεγάλοι πρωταγωνιστές της σύγκρουσης, το Ισραήλ, το Ιράν, οι ΗΠΑ, δεν έχουν κανένα λόγο να εύχονται τη διάχυση της σύγκρουσης.
Βλέπουμε και τις αραβικές χώρες να ακολουθούν μια πολύ συγκρατημένη και μετριοπαθή πολιτική.
Ακόμη και αυτή η μετριοπάθεια, που υπάρχει ανάμεσα στα αραβικά καθεστώτα, ή ενδοτικότητα, αναλόγως από ποια πλευρά προσεγγίζουμε το θέμα, έχει ημερομηνία λήξης. Δεν μπορεί να είναι καθημερινά πρώτη είδηση σε όλα τα κανάλια το κόσμου η καταστροφή της Γάζας και να παραμείνει απαθής η κοινή γνώμη στις αραβικές χώρες.
Είδαμε ότι η Αίγυπτος παραμένει πολύ συγκρατημένη.
Το μεγάλο πρόβλημα είναι η Αίγυπτος, γιατί η Χαμάς προέρχεται από τα σπλάχνα της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, η οποία είναι σε πολεμική ετοιμότητα με το καθεστώς του στρατηγού Σίσι. Ας μην ξεχνάμε ότι η Μουσουλμανική Αδελφότητα δέχθηκε σκληρή καταστολή στην Αίγυπτο. Αν περνάγαμε στο επίπεδο της «ψυχανάλυσης» του καθεστώτος του Σίσι, θα ήθελε να εξαφανίσει την Χαμάς πολύ πριν το Ισραήλ, αλλά δεν μπορεί να το κάνει και κινδυνεύει να ξεσπάσει η συσσωρευμένη οργή, και για άλλους λόγους, του μουσουλμανικού κόσμου στα καθεστώτα που θα δείξουν ενδοτικότητα στο Ισραήλ.
Η ελληνική κυβέρνηση τι ρόλο μπορεί να διαδραματίσει σε αυτή την κατάσταση με αφορμή και την επίσκεψη του Κ. Μητσοτάκη στο Ισραήλ;
Αν απομακρυνθούμε από την πολιτική αντιπαράθεση και τις πολιτικές σκοπιμότητες, θα έλεγα πως με δεδομένο ότι η Ευρώπη δεν θέλει ή δεν μπορεί να παίξει ρόλο στη Μέση Ανατολή, με δεδομένο ότι οι μεγάλες μεσογειακές δυνάμεις, όπως η Ιταλία, η Ισπανία και η Γαλλία επίσης ολιγωρούν, τα περιθώρια άσκησης κάποιας εξισορροπημένης πολιτικής, που να αποδίδει ουσία και αποτέλεσμα στην Ελλάδα, είναι από συρρικνωμένα έως μηδενικά.
Η συμπεριφορά των ευρωπαϊκών χωρών δεν μπορεί να κριθεί μόνο στο επίπεδο των διακηρύξεων. Θα κριθεί στην πράξη. Ποιες ευρωπαϊκές χώρες θα εμπλακούν σε μια ειρηνευτική δύναμη που θέλουν οι Αμερικανοί να συγκροτηθεί και να τοποθετηθεί στη Γάζα στο ενδιάμεσο διάστημα μέχρι να ηρεμήσει η κατάσταση και να αναλάβει τη διοίκησή της η Παλαιστινιακή Αρχή; Υπάρχει το προηγούμενο του Λιβάνου το 1982, όταν είχε εισβάλει το Ισραήλ και είχε φθάσει μέχρι τη Βηρυτό. Η Γαλλία, η Ιταλία, η Βρετανία και οι ΗΠΑ έστειλαν στρατό στον Λίβανο, που αποσύρθηκε κακήν κακώς μετά από δύο χρόνια.
Με μεγάλα μάλιστα πλήγματα κατά των Αμερικανών.
Για να δούμε πόση απόσταση έχει η ρητορική από την πραγματικότητα, πριν από τέσσερεις-πέντε ημέρες ο Ερντογάν βγήκε και μίλησε για τους σταυροφόρους της Δύσης και τη Χαμάς που είναι αγωνιστές της ελευθερίας, αλλά με ποιόν θα συναντηθεί ο Μπλίνκεν στο τέλος της περιοδείας του στο Ισραήλ και την Ιορδανία; Θα πάει στην Άγκυρα για να συναντήσει τον Ερντογάν. Γίνονται ένθεν και ένθεν κάποιες ρητορικές πλειοδοσίες που πρέπει να τις εξηγήσουμε και με εσωτερικές σκοπιμότητες και όχι πάντα ως πραγματικές τοποθετήσεις στο πραγματικό πρόβλημα.
Είδαμε και την Κύπρο να ευθυγραμμίζεται με την ισραηλινή πολιτική.
Τα πράγματα είναι απλά. Η Κύπρος, το Ισραήλ και η Ελλάδα έχουν καθιερώσει τις τριμερείς επαφές, από την προηγούμενη κυβέρνηση, και προφανώς Αθήνα και Λευκωσία αποδίδουν μεγάλη σημασία.
Η Αθήνα και η Λευκωσία φαίνεται ότι προσδοκούν σενάρια απομόνωσης της Τουρκίας και επιστροφής των συζητήσεων για την κατασκευή αγωγών.
Το σενάριο των αγωγών ήταν και είναι εξωπραγματικό και από άποψη κόστους και από γεωπολιτική άποψη. Ο αγωγός αυτός ή θα γίνει μέσω Τουρκίας ή δεν θα γίνει.
Πώς βλέπετε την ανάμειξη της Κίνας και ιδιαίτερα της Ρωσίας, που έχει στρατό στη Συρία και διεξάγει πόλεμο στην Ουκρανία;
Η Κίνα έχει δραστηριοποιεί πρόσφατα στη Μέση Ανατολή, έχει μεσολαβήσει στην αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων μεταξύ του Ιράν και της Σαουδικής Αραβίας, δραστηριοποιήθηκε ώστε να γίνουν μέλη της διευρυμένης ομάδας BRICS τέσσερις χώρες της Μέσης Ανατολής, Αίγυπτος, Αραβικά Εμιράτα, Ιράν και Σαουδική Αραβία. Η Κίνα είναι παρούσα στο πεδίο της Μέσης Ανατολής προσφέροντας καλές μεσολαβητικές υπηρεσίες. Έχουμε χαλάρωση της παλιάς παραδοσιακής συμμαχίας Σαουδικής Αραβίας και ΗΠΑ, γιατί έχουμε τη Σαουδική Αραβία που προσπαθεί να ασκήσει πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική. Το Ισραήλ και οι ΗΠΑ κινούνται με όρους του παρελθόντος, όταν για πολλά αραβικά καθεστώτα ο πρώτος κίνδυνος δεν ήταν το Ισραήλ αλλά το Ιράν. Εφόσον αυτοί οι δύο πρωταγωνιστές της παράλληλης αντίθεσης τα βρίσκουν ή δεν θέλουν να εξελιχθεί η αντιπαράθεσή τους σε σύγκρουση, τότε αλλάζουν και τα δεδομένα στην περιοχή. Δεν είναι τυχαίο ότι η επίθεση της Χαμάς έγινε λίγες ημέρες μετά τη διαρροή από την Ουάσιγκτον σχεδίου αποκατάστασης των σχέσεων Σαουδικής Αραβίας και Ισραήλ με εγγυητή τις ΗΠΑ.
Η Ρωσία έχει σημαντικό ρόλο στη Μέση Ανατολή, γιατί εάν δεν ήταν παρούσα στη Συρία, αν είχε αποσυρθεί μετά το τέλος του εμφυλίου πολέμου, θα ήταν παντοδύναμο το Ιράν και οι φιλο-ιρανικές οργανώσεις. Κάτι που δεν το θέλει το Ισραήλ, που είναι υπέρ της παρουσίας της Ρωσίας στη Συρία, που περιορίζει τον ρόλο και τη χειραγώγηση της Συρίας από το Ιράν και που μπορεί να βομβαρδίζει μέσα στη Συρία ιρανικές εγκαταστάσεις παρά τη ρωσική παρουσία. Η Ρωσία παίζει έναν εξισορροπητικό ρόλο.
Η κρίση στη Γάζα και τη Μέση Ανατολή θα έχουν αρνητικό ρόλο για την Ευρώπη επιδεινώνοντας μια δύσκολη ήδη κατάσταση από τον πόλεμο στην Ουκρανία;
Η Ευρώπη εξακολουθεί να είναι «ανύπαρκτη» και δεν φταίει το κακό το ριζικό μας, γιατί έχουν γίνει συγκεκριμένες επιλογές, όπως η ανάσχεση της ευρωπαϊκής ενοποίησης, με κύριο υπεύθυνο τη Γερμανία. Γιατί δεν πρέπει να τα ξεχνάμε αυτά. Τα τελευταία χρόνια η Γερμανία είναι αρνητική σε κάθε πρόταση για εμβάθυνση της ευρωπαϊκής ενοποίησης στον τομέα της Άμυνας και της Εξωτερικής Πολιτικής. Αυτό είναι πολύ απλό να κατανοηθεί, γιατί άπτεται του γαλλογερμανικού ανταγωνισμού. Η Γερμανία βλέπει στην κοινή ευρωπαϊκή εξωτερική και αμυντική πολιτική μια προσπάθεια της Γαλλίας να μειώσει θα λέγαμε τη διαφορά που έχει από τη Γερμανία στην ηγεσία της Ευρώπης και να αποκατασταθούν οι ισορροπίες του γαλλογερμανικού διδύμου ως εξής: ό,τι κάνει η Γερμανία στην ευρωζώνη και το Eurogroup, να το κάνει η Γαλλία de facto στην πράξη, χωρίς να είναι γραμμένο πουθενά, στην αμυντική συνεργασία και στην κοινή εξωτερική πολιτική της Ευρώπης. Για αυτό η Γερμανία προτιμά την εγγύηση της ασφάλειάς της μέσα από το ΝΑΤΟ. Άλλωστε μέχρι να ξεσπάσει ο πόλεμος στην Ουκρανία, η Γερμανία δεν θεωρούσε ότι έχει πρόβλημα ασφάλειας. Πόσοι άραγε ξέρουν ότι όταν ξέσπασε ο πόλεμος στην Ουκρανία, η Γερμανία είχε σε ετοιμότητα μόνο πενήντα έως εξήντα αεροσκάφη νέας γενιάς και καμία εκατοστή τεθωρακισμένα; Είχε δηλαδή λιγότερες ετοιμοπόλεμες δυνάμεις από τη χώρα μας. Όταν παροπλίζεις τις στρατιωτικές δυνάμεις σου παραδέχεσαι ότι δεν κινδυνεύει η ασφάλειά σου.
Αυτά που περιγράφετε θα αποτελέσουν και τμήμα των προκλήσεων για τις επερχόμενες ευρωεκλογές.
Θα έχουμε δυστυχώς την επέλαση της ακροδεξιάς και στην καλύτερη περίπτωση της σκληρής δεξιάς, που θα κληθούν να βγάλουν την Ευρώπη από την κρίση.
Οι αποκαλούμενες προοδευτικές δυνάμεις, οι σοσιαλδημοκράτες, οι Πράσινοι, η Αριστερά, τι ρόλο μπορούν να διαδραματίσουν;
Η Αριστερά έχει υπαρξιακό πρόβλημα. Σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης και ενιαίας αγοράς δεν μπορεί να ασκηθεί κεϊνσιανή οικονομική πολιτική, όπως γινόταν στη δεκαετία του 1930. Για να είναι αποτελεσματική στο πλαίσιο μιας χώρας μια πολιτική αύξησης της ζήτησης και αναθέρμανσης της οικονομίας, πρέπει να υπάρχουν προστατευτικά τείχη δασμών. Προσπαθώντας να εφαρμόσεις σε αυτό το πλαίσιο κεϊνσιανή πολιτική δεν πετυχαίνεις την αναθέρμανση της οικονομίας, αλλά καταστρέφεις το εμπορικό ισοζύγιό σου με ανεξέλεγκτη αύξηση των εισαγωγών.
Οι σοσιαλδημοκράτες και οι πράσινοι βρίσκονται ακόμη σε μια σειρά κυβερνητικά σχήματα.
Η σοσιαλδημοκρατία και η κεντροαριστερά, εναλλασσόμενες στην εξουσία με τις συντηρητικές δυνάμεις, έχουν δώσει την αίσθηση ότι δεν μπορούν ή ότι δεν θέλουν να εφαρμόσουν ένα μοντέλο εναλλακτικής οικονομικής πολιτικής ή διαχείρισης. Το είδαμε στη Γαλλία. Όταν οι πολίτες πειστούν ότι όποιον και να ψηφίσεις η κατάσταση παραμένει η ίδια και ότι το μόνο που η Αριστερά και οι δυνάμεις αυτές μπορούν να προβάλλουν, είναι το πεδίο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και το πεδίο της προστασίας των μειονοτήτων κάθε είδους, αυτό δεν αρκεί για να μετατραπεί μια δύναμη σε δύναμη εξουσίας.
Ο Γ. Καπόπουλος είναι δημοσιογράφος και αναλυτής διεθνών ζητημάτων.