Σκίτσο του Βαγγέλη Χερουβείμ
Μια επιφανειακή ανάγνωση της σκληρής πραγματικότητας που αντιμετωπίζει σήμερα ο ΣΥΡΙΖΑ, περιορίζει τις αιτίες της κρίσης στην άρνηση ορισμένων στελεχών να αποδεχτούν την εκλογή του νέου προέδρου και στην προσπάθεια του τελευταίου να αμυνθεί παραπέμποντας μερικούς προς διαγραφή. Γι’ αυτό και προκαλεί σχετική σύγχυση στα δημοσιογραφικά γραφεία η πληροφορία ότι δεν θα κληθεί να τοποθετηθεί επ’ αυτού η συνεδρίαση της κεντρικής επιτροπής. Γεγονός που ερμηνεύεται ως κίνηση κατευνασμού και συνεννόησης.
Μάταια προσπαθούν καιρό τώρα με δημόσιες παρεμβάσεις τους στελέχη του κόμματος να μεταφέρουν τη σχετική συζήτηση στο πραγματικό πεδίο της, στην ουσία των πολιτικών ζητημάτων που χάσκουν ορθάνοιχτα και συμποσούνται στο ερώτημα: υπάρχει χώρος για την ανανεωτική και ριζοσπαστική αριστερά και μπορεί ο χώρος αυτός να αναζητηθεί μέσα στον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ;*
«Να τελειώνουμε με την αριστερά»
Το κυρίαρχο αφήγημα –στο χώρο της δεξιάς, της κεντροδεξιάς και του ακραίου κέντρου– υποστηρίζει ότι αποτελεί εμπόδιο για την ομαλή εξέλιξη προς την «κανονικότητα» και γι’ αυτό η ενίσχυσή της στις συνθήκες της κρίσης πρέπει να αντιμετωπιστεί ως παρένθεση, που πρέπει να κλείσει με τον εξοβελισμό της.
Το παράδοξο είναι ότι στο ίδιο συμπέρασμα, στα λόγια και στην πράξη, καταλήγει σημαντικό μέρος της ηγετικής στελέχωσης του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, τουλάχιστον από το 2019, και θέλει να την κάνει επικρατούσα αντίληψη στα ηγετικά κλιμάκια μετά τη διπλή ήττα στις εκλογές του 2023. Σωστά επισημαίνει ο Γ. Σταθάκης στο προχθεσινό άρθρο του ότι «η μεγαλύτερη στρατηγική νίκη της ΝΔ ήταν ότι μετέφερε εντός του ΣΥΡΙΖΑ την ιδέα “να τελειώνουμε με την αριστερά”».
Όταν ο ΣΥΡΙΖΑ δεν τολμούσε να κάνει συλλογικά έναν απολογισμό της κυβερνητικής θητείας του, όταν αρνείτο να ερμηνεύσει ορθολογικά την αδυναμία του να εισπράξει πολιτικά τις αντιδράσεις στην κυβερνητική πολιτική της ΝΔ, ποια ήταν η επικρατούσα άποψη; Ότι τα ζητήματα αυτά τα ανακινούν διάφορα «αριστερά βαρίδια», από τα οποία πρέπει να απαλλαγεί το κόμμα, για να μπορέσει να διεκδικήσει την πλειοψηφία διευρυνόμενο προς το κέντρο και κλείνοντας έτσι το δρόμο επιστροφής στον «ΣΥΡΙΖΑ του 3%».
Δεν έχει σημασία που αυτή η στρατηγική οδήγησε στην κατάρρευση του 2023, η ίδια «θεραπεία» προτείνεται και σήμερα. Επιπλέον, «γίνεται κυρίαρχη πολιτική της επόμενης μέρας στον ΣΥΡΙΖΑ», όπως σωστά επισημαίνει ο Γ.Σταθάκης.
Αναζητώντας τον χαμένο χώρο
Αν έτσι έχουν τα πράγματα, λογικό είναι να αποδοθεί σε σημαντικό βαθμό η ήττα του στην εγκατάλειψη των αριστερών χαρακτηριστικών, που αντιστοιχεί στην εγκατάλειψη ενός υπαρκτού κοινωνικού ακροατηρίου.
Υπάρχουν, άλλωστε, και εκλογικά και δημοσκοπικά δεδομένα που το επιβεβαιώνουν. Αν το 2019 το 31,5% κατέγραφε απώλειες κυρίως από δεξαμενές μεσοστρωμάτων, το 17,8 % του 2023 κατέγραφε την κατάρρευση στις λαϊκές περιοχές και στη νεολαία. Απώλειες εξ αριστερών εξ αιτίας ενός κενού που δεν μπορεί να μείνει για πολύ κενό.
Το 32% της αποσυσπείρωσης που παρουσιάζει ο ΣΥΡΙΖΑ σήμερα, στρέφεται προς τα αριστερά και στην αποχή/άρνηση απάντησης. Μόλις το 8% προς τα δεξιά του (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ). Τέλος, σε σχετικό ερώτημα μόνο το 6,1% των ερωτηθέντων απαντά ότι ο νέος πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ είναι αριστερός και μόλις το 17,4% κεντροαριστερός. Στο αριστερό κέρας χαίνει ένα πολιτικό χάσμα, που η πολιτική, όπως και η φύση, το απεχθάνεται.
Επιπλέον, ο συνωστισμός στο χώρο του κέντρου (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, νέος ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ) υποχρεώνει τους πιο αδύναμους ανταγωνιστές να περιορίζονται σε μικρά μερίδια, που δεν δημιουργούν συνθήκες δυναμικής διεκδίκησης από τη μεριά τους της πρωτοκαθεδρίας της ΝΔ, με αποτέλεσμα να μην περιορίζεται ο εν δυνάμει χώρος της αριστεράς από κεντρώους/κεντροαριστερούς διεκδικητές.
Ο χρόνος τρέχει
Θα μπορούσαν αυτά τα στοιχεία να κάνουν την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ να αναθεωρήσει τη στάση της κάνοντας δυνατή τη συνύπαρξη στο εσωτερικό του και της ανανεωτικής και ριζοσπαστικής αριστεράς; Κάτι τέτοιο θα σήμαινε ανατροπή εκ βάθρων του ηγετικού σχεδιασμού: εγκατάλειψη του λαϊκιστικού/αυριανικού κεντροαριστερισμού, του αρχηγισμού, της φαντασιακής εφόδου για την κατάληψη του Μαξίμου με τα ίδια μέσα των σημερινών ενοίκων του. Υπάρχει η παραμικρή ένδειξη για κάτι τέτοιο; Το αντίθετο.
Η καθ’ υπόθεσιν κρίσιμη συνεδρίαση της ΚΕ ετοιμάζεται χωρίς διάθεση για σοβαρή συζήτηση. Παραμονή, κι ακόμα δεν υπάρχει συγκεκριμένη ημερήσια διάταξη. Κανείς δεν ξέρει τι ακριβώς θα συζητηθεί. Κανείς δεν έχει γνώση τής ή των εισηγήσεων, δεν ασχολήθηκε μ’ αυτές κανένα όργανο ούτε και τέθηκαν υπό την έγκρισή του. Είναι άγνωστο αν θα υπάρξουν σχέδιο ή σχέδια απόφασης και για ποια συγκεκριμένα θέματα. Ελλείψεις που δεν θεραπεύονται με μπαλώματα της τελευταίας στιγμής και υποβιβάζουν την ΚΕ σε παθητικό ακροατήριο μονολόγων. Δυστυχώς, όλα δείχνουν ότι η απάντηση στο διπλό ερώτημα δεν είναι διπλή. Αν υπάρχει χώρος υπό τις παρούσες συνθήκες για την ανανεωτική και ριζοσπαστική αριστερά, δεν ανιχνεύεται στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ. Η ατμόσφαιρα εκεί γίνεται αποπνικτική.
Τελευταίο δάνειο από τον Γ.Σταθάκη. «Κανείς δεν μπορεί να παραγνωρίσει τον κίνδυνο της περιθωριοποίησης. Αλλά την αριστερά δεν την τρόμαξε ποτέ αυτός ο ρόλος. Ηταν εκεί για τις μεγάλες στιγμές και τις μεγάλες εκπλήξεις, από το 1958 μέχρι το 2015. Αυτό θα κάνει και τώρα. Το αριστερό κοινό που εγκατέλειψε τον ΣΥΡΙΖΑ το 2023, είναι η πλειονότητα των 15 μονάδων που απώλεσε. Και η τάση συνεχίζεται. Οι αριστεροί και οι αριστερές θα κρίνουν, και είμαστε πολλοί και πολλές».
*Ενδεικτικά, άρθρα Σ. Βαλντέν στο TVXS, Μ. Μπαλαούρα στο TVXS, 15 στελεχών στην «ΕφΣυν», ομιλία Ευ. Τσακαλώτου στην εκδήλωση της «Ε», άρθρο Γ. Σταθάκη στο «news247», επιστολή Γ. Δραγασάκη.