Στο σημείωμα αυτό επιθυμώ να καταγράψω κάποιες σκέψεις που με οδήγησαν να συνυπογράψω το κείμενο με τίτλο «Να ξαναπιάσουμε το νήμα της ανανεωτικής και ριζοσπαστικής αριστεράς».
Επειδή αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που εύγλωττα και με πόνο ψυχής αναφέρονται οι αγωνίες για το μέλλον της αριστεράς –και συνεπώς για το μέλλον του κόσμου ολόκληρου– ούτε η πρώτη φορά που μπροστά σε ανάλογες κρίσεις κατατίθενται παρόμοια κείμενα, με απασχολεί το ερώτημα: ποια είναι η άκρη του νήματος; Ακριβέστερα: στη συμπαντική σκουληκότρυπα που έχουμε βρεθεί με πυξίδες δυσλειτουργικές σε ποιές συντεταγμένες μπορούμε να ελπίζουμε για ένα ραντεβού; Και πώς μπορούμε, αν καταφέρουμε να συναντηθούμε, να μην συνομιλήσουμε «…από επιμονή στο όποιο ένδοξο παρελθόν…. αλλά γιατί θεωρούμε ότι αυτή η κληρονομιά, της ανανεωτικής και ριζοσπαστικής αριστεράς είναι σημαντική για το σήμερα και το αύριο»;
Πρώτον: «Εν αρχή ην ο λόγος…» και όχι, δεν έγινα ξαφνικά θρήσκος ούτε υπονοώ την άμεση δημιουργία μιας ακόμα αριστερής οργάνωσης, όσο και αν είναι γλυκιά η αυταρέσκεια και οι αυταπάτες της κλειστής και ιδεολογικά καθαρής ομάδας. Αυτός ο κίνδυνος ωστόσο δεν πρέπει να αποτελεί δικαιολογία στο να μην αναφέρουμε με το όνομά τους πολιτικές και ιδεολογικές θέσεις. Ένα πολιτικό μανιφέστο δεν συνιστά αναγκαστικά περιχαράκωση και πρέπει να το τολμήσουμε. Δείτε το εάν θέλετε ως υπόθεση εργασίας. Δεν έχουμε άλλωστε τίποτα να κρύψουμε και αν κάτι επιτύχουμε θα είναι μέσω της διατύπωσης όσων μας αφορούν και ιδίως εκείνων των πολύ σπουδαίων και μεγάλων: τον κομμουνισμό και πώς τον φανταζόμαστε, τη διεθνή αλληλεγγύη, την έννοια της εθνότητας, τον πόλεμο και την ειρήνη, τη συλλογική οργάνωση των κοινωνιών, τα ατομικά δικαιώματα, το πρότυπο εντέλει της ζωής που προσδοκούμε για το άμεσο και απώτερο μέλλον και τη σχέση των ανθρώπων μεταξύ τους και με τη φύση, στη νέα εποχή της παγκόσμιας διαδικτύωσης και της τεχνητής νοημοσύνης. Οι καιροί δεν περιμένουν την δική μας αυτογνωσία ούτε πότε θα διασφαλίσουμε στο χαρτί με δημοκρατική συζήτηση τους όρους προστασίας των μεγάλων λόγων από την μετατροπή τους σε μικρόψυχες δικτατορικές πρακτικές ή γραφειοκρατικές παραμορφώσεις.
Το κείμενο που υπογράψαμε βρίσκεται σε σωστό δρόμο, τουλάχιστον ως αρχική πρόθεση. Εντός της διασπασμένης αριστεράς παίρνει κάποιες αποστάσεις και τολμά να οριοθετηθεί απέναντι σε άλλες προσεγγίσεις, λιγότερο ή περισσότερο συγγενείς ή/και φιλικές. Διατυπώνονται επίσης κάποιες αρχικές θέσεις και επισημαίνονται τα προβλήματα. Πιστεύω ωστόσο πως έχουμε καθυστερήσει πολύ! Παρακάμπτοντας, για την οικονομία του κειμένου (αλλά και της πολιτικής στιγμής), την αριστερά που είναι περιχαρακωμένη στο ναρκισσισμό των μικρών διαφορών ή που κινδυνεύει να διολισθήσει (αν δεν το έχει κάνει ήδη) σε πολιτικά μορφώματα αναπαραγωγής του συστήματος, το ΜέΡΑ25, παρά την έλλειψη δυναμικής κατά τους τελευταίους μήνες δείχνει τώρα να αποκτά μια νέα πνοή ενόψει του συνεδρίου του και να διατυπώνει με σαφήνεια θέσεις για τα διεθνή (ιδίως το παλαιστινιακό) αλλά και για τα εσωτερικά ζητήματα και να εγκαλεί επίσης τον ανένταχτο κόσμο της αριστεράς σε διάλογο και στράτευση. Από τον χώρο του κασσελακείου ΣΥΡΙΖΑ αυτοί που αποχωρούν ατομικά αλλά και όσοι φεύγουν οργανωμένα έχουν πολύ δρόμο να διανύσουν, αφού και εάν ολοκληρώσουν την αυτοκριτική τους... και το «κάλλιο αργά παρά ποτέ» ενδέχεται ακόμα και να καταλήξει στο ποτέ.
Δεύτερον: Η εκφορά του λόγου δεν είναι συνθήκη ικανή αν ο λόγος διατυπώνεται στο κενό (έτσι το καταλαβαίνω εγώ διαβάζοντας τη συνέχεια στο «κατά Ιωάννην α’ 1-17»)… Απευθύνεται στους ανθρώπους, «σε κοινωνούς» έγραφε ο Ελεφάντης το 1993!, οι οποίοι πρέπει να είναι και σε θέση να τον αφουγκραστούν, (πιστεύσωσι.., λέει ο αγαπητός Ιωάννης). Και στα δικά μας: ακόμα και αν συντάσσαμε το πιο επαναστατικό μανιφέστο μαζί με την πιο επαρκή και δημοκρατική διαδικασία ελέγχου του δε σημαίνει πως θα πετυχαίναμε. Προφανώς η επιτυχία της επανάστασης είναι πράγμα περίπλοκο και χρονοβόρο και εμπεριέχει κατάθεση έργου, ψυχής και δυνατότητα οργάνωσης.
Πώς αλλιώς μπορούν να επιβιώσουν οι ιδέες τη στιγμή που απειλούμαστε όχι μόνον με την ισοπέδωση των δικών μας ηθικών και πολιτικών αξιών αλλά και εκείνων της δημοκρατίας και της συνύπαρξης που με μεγάλο κόστος κατακτήθηκαν (τουλάχιστον σε ένα βαθμό στις ευρωπαϊκές κοινωνίες του 20ου αιώνα). Απειλούμαστε επίσης και με την καθεαυτή βιολογική μας υπόσταση, ως είδος, σε έναν κόσμο που ενώ όλα τα αγαθά ακριβαίνουν η ανθρώπινη ζωή δεν αξίζει ούτε μια δεκάρα.
Τι έχουμε στα χέρια μας; Πολύ λίγα φοβάμαι πέρα από καλές προθέσεις και τη μνήμη μιας αριστερής συνείδησης και ιδεολογίας η οποία εξοβελίζεται καθημερινά στη λήθη του Αρχείου Κλειστών Υποθέσεων και βάλλεται συστηματικά από δυνάμεις εκτός αλλά και εντός των τειχών οι οποίες προτάσσουν το «σύγχρονο» και τη «μόδα» ως αντικαταστάτες της «μνήμης». Είναι άραγε τυχαίο που και εμείς οι ίδιοι δύσκολα προφέρουμε τη λέξη κομμουνισμός; Το μυαλό μας ευτυχώς δουλεύει ακόμα (αλλά όσοι έχουμε μνήμη είμαστε και γερασμένοι) και τα χέρια (και τα πόδια για το τρέξιμο) αρχίζουν να μας εγκαταλείπουν ενώ η ανάγκη για νέο αίμα γίνεται όχι απλώς επιτακτική αλλά ζήτημα επιβίωσης της όποιας συνέχειας.
Να μην ξεχάσω: εκτός από λόγο και οργάνωση χρειαζόμαστε από κοντά και μια πανρωσσική εφημερίδα (…συγνώμη, σαρδάμ, πανελλαδική ήθελα να πω). Μια εφημερίδα που να αναμοχλεύει τα ζητήματα σε βάθος και να είναι ανοικτή στον χώρο της ευρύτερης αριστεράς, στους πολλούς. Η Εποχή – για τη κομμουνιστική ανανέωση και το σοσιαλισμό καλείται πάλι να καλύψει το κενό αυτό, αν οι πρωτεργάτες της το επιλέξουν και αν βρεθούν αυτοί που θα συνεχίσουν το έργο. (Τα ίδια γράφαμε και το 1993, τότε, στο ίδιο σημείο είμαστε και σήμερα)! Ειρήσθω εν παρόδω ο Λένιν δεν είχε επίσης για πολλά χρόνια μια πανρωσσική εφημερίδα είχε όμως οργανώσεις και εμείς οφείλουμε να θεμελιώσουμε τέτοιες το γρηγορότερο. Δεν ξέρω ποιά μορφή μπορούν και πρέπει να έχουν ξέρω πάντως πως χωρίς αυτές η προβολή στο διαδίκτυο και στα κοινωνικά δίκτυα μόνον, η ανάλωση του λόγου στο εφήμερο της ανταλλαγής συνθηματικών διατυπώσεων, χωρίς την τριβή της φυσικής παρουσίας και του λερώματος από το μελάνι του χαρτιού δε δημιουργεί συνθήκη ικανή ώστε να επιτελεστούν στόχοι σαν τους επιζητούμενους: Με μια κουβέντα την επιβίωση της κομμουνιστικής αριστεράς της ανανέωσης.
Με αυτά τα λίγα ίσως αξίζει να δοκιμάσουμε την τύχη μας, όπως άλλωστε προτείνεται και στο κείμενο, αρχίζοντας με την παγίωση ενός συστήματος «ανταλλαγής απόψεων» η οποία θα πρότεινα να έχει κυρίως φυσική παρουσία, με αληθινό καφέ, και όχι να υπάρχει μόνον μέσα στον κόσμο της εικονικής επικοινωνίας.