Στη δημοσιότητα δόθηκε η πρώτη έκθεση της ολλανδικής HVA International σχετικά με τα αίτια της έκτασης των πρόσφατων πλημμυρών. Η κυβέρνηση έχοντας εξαντλήσει κάθε περιθώριο δεν μπορεί άλλο να αποφεύγει να ενημερωθεί η βουλή για τις εξελίξεις στη Θεσσαλία και ειδικότερα την πορεία των έργων αποκατάστασης στις πληγείσες περιοχές. Έτσι, την Τετάρτη 22 Νοεμβρίου, με αίτημα του πρωθυπουργού θα πραγματοποιηθεί προ ημερησίας συζήτηση σχετικά με την υλοποίηση των πρωτοβουλιών της κυβέρνησης για την ανασυγκρότηση της περιοχής. Μέχρι στιγμής, τα έργα δεν φαίνεται να προχωρούν παρά μόνο αποζημιώσεις. Αυτό διαπιστώνεται από την Greenpeace και από το Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ. Αμφότεροι παρουσίασαν τα στοιχεία που έχουν συγκεντρώσει σε εκδηλώσεις στη Λάρισα, καταθέτοντας τις προτάσεις τους για την ανάκαμψη της περιοχής.
.jpg)
Η έλλειψη επαρκούς προστασίας καταλήγει στην αποδιοργάνωση
Τα συμπεράσματα τις ολλανδικής έκθεσης και ο σχεδιασμός πολιτικών
Τα συμπεράσματα της πρώτης έκθεσης της Ολλανδικής HVA International σχετικά με τα αίτια της έκτασης των πρόσφατων πλημμυρών και τις κατευθύνσεις προς τις οποίες πρέπει να πραγματοποιηθούν διορθωτικές παρεμβάσεις, δεν προσφέρουν φυσικά ένα ολοκληρωμένο σχέδιο, αλλά δεν φθάνουν και στο σημείο να μας εκπλήξουν. Η διαχείριση του χώρου κάθε άλλο παρά υλοποιούσε μια λογική πρόληψης, η διακυβέρνηση θεσμών και προγραμμάτων ήταν πολλές φορές απούσα ή ανολοκλήρωτη, και η διαχείριση κρίσεων δεν βασιζόταν σε συστηματική προετοιμασία ή έγκαιρες παρεμβάσεις. Η κοίτη των ποταμών ή των ρεμάτων περιοριζόταν από άλλες χρήσεις, βιομηχανίες και κατοικίες κάλυπταν ζώνες που μπορούσαν να πλημμυρίσουν, και πρέπει ίσως να μετακινηθούν, γέφυρες, δρόμοι και σιδηροδρομικές γραμμές βρίσκονταν σε λάθος μέρος, η συντήρηση υδραυλικών υποδομών ήταν ανεπαρκής. Αναφέρεται επίσης ότι κάποιες καλλιέργειες θα πρέπει πιθανόν να αντικατασταθούν, ή να μετακινηθούν.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι κατά τη διάρκεια των καταστροφικών βροχοπτώσεων δεν επλήγησαν μόνο υποδομές και δρόμοι ειδικότερα, αλλά μετακινήθηκαν πλαγιές και ορεινοί όγκοι, παρασέρνοντας και συγκροτήματα κατοικιών. Η σταθεροποίηση εδαφών πρέπει επομένως να αποτελέσει αναγκαστικά μέρος των παρεμβάσεων. Οι παρεμβάσεις που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο αφορούν σταθεροποίηση εδαφών, χρήσεις γης και σταθεροποίησης αυτών των χρήσεων, πρέπει όπως και άλλες παρεμβάσεις να επιλεγούν σε μεγάλο βαθμό με βάσει προβλέψεις για τις πιθανές εξελίξεις των ακραίων καιρικών φαινομένων. Αλλά αυτές οι προβλέψεις μπορεί να επηρεάζουν και τις εξελίξεις παραγωγικών δραστηριοτήτων και επομένως να χρειάζεται ο σχεδιασμός πολιτικών να είναι το αποτέλεσμα του συνδυασμού επιστημονικών εκτιμήσεων, και προθέσεων καλλιεργητών και κατοίκων, πράγμα που σημαίνει ότι είναι αναγκαία η οικοδόμηση ενός εντελώς νέου θεσμικού πλαισίου.
Παράλληλα, η Greenpeace κατέθεσε προτάσεις για την αναγέννηση της αγροτικής παραγωγής στη Θεσσαλία. Προτείνει για την αποκατάσταση των συνθηκών παραγωγής, την άσκηση ελέγχων, αναλύσεις εδαφών και υδάτων, καλλιέργεια ψυχανθών και προσθήκη οργανικής ουσίας για την αύξηση της γονιμότητας του εδάφους, και απαγόρευση της μαζικής χρήσης φυτοφαρμάκων. Επίσης εκτιμάται ότι είναι επιθυμητή και δυνατή η αναγέννηση της αγροτικής παραγωγής στις πληγείσες περιοχές με επίκεντρο την “ενίσχυση της ανθεκτικότητας των αγροτικών συστημάτων και την προστασία της βιοποικιλότητας”. Με την προώθηση αγρο-οικολογικών πρακτικών, τη μείωση της σπατάλης νερού, την απεξάρτηση από τα λιπάσματα, την προτεραιότητα στην παραγωγή τροφής για τους ανθρώπους, την αλλαγή του κτηνοτροφικού μοντέλου και την ενίσχυση της μελισσοκομίας.
Οι καταιγίδες λοιπόν, όπως οι «Δανιήλ» και «Ηλίας», δεν προκαλούν προφανώς μόνο πλημμύρες, ούτε απαιτούν μόνο προσαρμογές σε ό,τι αφορά την αγροτική παραγωγή. Το σύνολο των υποδομών, των οικονομικών δραστηριοτήτων, των υπηρεσιών και κατοικιών πλήττονται με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Η έλλειψη επαρκούς προστασίας υπο κανονικές συνθήκες, που είναι χαρακτηριστικό του πελατειακού συστήματος, όπου οι ιδιώτες δεν κερδίζουν μόνο χάρη στις σχέσεις τους με τους εκπροσώπους της πολιτικής εξουσίας, αλλά και χάρη σε οφέλη που αντλούν από την εκμετάλλευση ή την υποβάθμιση δημόσιων θεσμικών λειτουργιών, καταλήγει στην αποδιοργάνωση και την ανεπάρκεια αναγκαίων δραστηριοτήτων και υποδομών. Πρόκειται για χαρακτηριστικές λειτουργίες του νεοφιλελεύθερου καθεστώτος, που η κυβέρνηση της ΝΔ ενισχύει αντί να τις καταπολεμάει. Υπάρχει επομένως μια πληθώρα αναγκαίων παρεμβάσεων στις σημερινές συνθήκες, που τόσο η επεξεργασία τους, όσο και η δυνατότητα να τις αποδεχθούν και να τις στηρίξουν οι διάφορες κατηγορίες του πληθυσμού, απαιτούν νέες θεσμικές λειτουργίες, δημοκρατικές αφενός, αλλά και με πειστικούς στόχους για το σύνολο των λαϊκών τάξεων. Με άλλα λόγια, αν δεν κατορθώσει η Αριστερά να ακολουθήσει αυτό το δρόμο, θα αφήσει ελεύθερο το πεδίο σε μια διακυβέρνηση ζημιογόνο και οδυνηρή για την πλειοψηφία του πληθυσμού.
Πέτρος Λινάρδος Ρυλμόν
.jpg)
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ GREENPEACE
Για την αναγέννηση της αγροτικής παραγωγής στη Θεσσαλία
Η Greenpeace παρουσίασε στη Λάρισα ολοκληρωμένες προτάσεις για την αναγέννηση της αγροτικής παραγωγής στη Θεσσαλία, μετά από τις κακοκαιρίες Daniel και Elias. Οι προτάσεις έχουν στο επίκεντρο την ανθεκτικότητα, τη βιωσιμότητα και την ευημερία ανθρώπων και περιβάλλοντος. «Η εθνική και τοπική ηγεσία της χώρας μας έχει τη μεγάλη ευθύνη για ανακούφιση στους πληγέντες και για την αναγέννηση της περιοχής. Το κρίσιμο ζητούμενο σε αυτή την προσπάθεια είναι η κατεύθυνση που θα ακολουθήσει ο σχεδιασμός για την επόμενη μέρα, με τις συστημικές αλλαγές στον αγροτικό τομέα να είναι απαραίτητες για να αντιμετωπίσουμε την παρούσα κρίση και να θωρακιστούμε από μελλοντικές», τόνισαν κατά τη συνέντευξη τύπου.
Συγκεκριμένα η πρόταση της Greenpeace κινείται σε 4 βασικές κατευθύνσεις για την επείγουσα αποκατάσταση των πληγέντων παραγωγών: 1) επιτόπιος έλεγχος, καταγραφή και δημοσιοποίηση ευρημάτων, 2) αναλύσεις σε έδαφος και νερό, για κάθε παραγωγό, 3) καλλιέργεια ψυχανθών και προσθήκη οργανικής ουσίας για αύξηση της γονιμότητας του εδάφους και 4) απαγόρευση της μαζικής και αλόγιστης χρήσης φυτοφαρμάκων, για προστασία του υδροφόρου ορίζοντα και των εναπομεινάντων ωφέλιμων οργανισμών. Καταλήγει σε 10 άξονες προτεραιότητας για την αναγέννηση της αγροτικής παραγωγής στις πληγείσες περιοχές, περιγράφοντας εν τέλει την ανάγκη για επέκταση του νέου παραγωγικού μοντέλου σε ολόκληρη τη χώρα. Πρώτος άξονας είναι η προώθηση αγροοικολογικών, φιλοπεριβαλλοντικών γεωργικών πρακτικών, με στόχο την απομάκρυνση από το μοντέλο της εντατικής βιομηχανικής γεωργίας. Δεύτερος άξονας είναι τα κίνητρα και ουσιαστική στήριξη σε παραγωγούς για να εφαρμόσουν οικολογικές πρακτικές. Συγκεκριμένα να υπάρξει επαρκής και σταθερή χρηματοδότηση, διαρκής επικαιροποιημένη εκπαίδευση και εξασφάλιση πρόσβασης στην αγορά. Ο τριτος άξονας προβλέπει τον επαναπροσδιορισμό και επαναχάραξη των φυσικών ροών και θέσεων του νερού, θέτοντας ως προτεραιότητα την κατασκευή μικρών φραγμάτων. Ο τέταρτος άξονας περιλαμβάνει δεσμευτικούς στόχους και εφαρμογή των απαραίτητων μέτρων για την εφεξής μείωση της χρήσης φυτοφαρμάκων έως 50% στον ήδη επιβαρυμένο θεσσαλικό κάμπο. Πέμπτο ζήτημα είναι η απεξάρτηση από λιπάσματα και προώθηση καλλιεργητικών πρακτικών για την αύξηση της γονιμότητας του εδάφους, έκτο η προτεραιότητα στην παραγωγή τροφής για ανθρώπους και έβδομο η ριζική αλλαγή κτηνοτροφικού μοντέλου μακριά από την εντατική κτηνοτροφία. Όγδοος άξονας είναι η ενίσχυση της μελισσοκομίας με την επαναδημιουργία των μελισσιών που χάθηκαν. Ο ένατος άξονας περιγράφει το ρόλο της τοπικής κοινωνίας στην αναζήτηση και εφαρμογή των κατάλληλων λύσεων, που να ανταποκρίνονται στις ανάγκες της. Απαιτείται συνεργασία, συμμετοχή και διαφάνεια, τονίζεται σχετικά. Τέλος, ο δέκατος άξονας προτάσσει τη διατροφική κυριαρχία, η οποία βάζει στο επίκεντρο των διατροφικών συστημάτων και των σχετικών πολιτικών τους ανθρώπους που παράγουν, διανέμουν και καταναλώνουν την τροφή.
Όπως τονίστηκε, με αφετηρία τη Θεσσαλία, χρειάζεται να σχεδιαστεί η ριζική αναδιαμόρφωση του αγροδιατροφικού μοντέλου ολόκληρης της χώρας, βάσει των νέων κλιματικών δεδομένων, με έμφαση στην ανθεκτικότητα (άμεση και μακροπρόθεσμη) και τη βιοποικιλότητα. «Ενώ εκατοντάδες συμπολίτες μας υφίστανται ακόμα τις συνέπειες των καταστροφών, απουσιάζει ηχηρά τόσο η ολοκληρωμένη καταγραφή των ζημιών και η άμεση στήριξη των πληγέντων όσο και ένας τολμηρός σχεδιασμός για την αναγέννηση της περιοχής με έμφαση στη βιωσιμότητα και την ανθεκτικότητα στο θεσσαλικό κάμπο. Η κλιματική κρίση μπήκε στις αυλές, στα σπίτια και στα χωράφια μας. Αυτό που συνέβη στη Θεσσαλία θα συνεχίσει να συμβαίνει, με όλο και μεγαλύτερη συχνότητα και ένταση. Έχουμε δύο επιλογές: αλλάζουμε ή βουλιάζουμε. Οφείλουμε να μετατρέψουμε μία από τις μεγαλύτερες καταστροφές που έχει βιώσει η χώρα μας σε μία ευκαιρία για την οικοδόμηση ενός καλύτερου σήμερα ώστε να υπάρχει ζωή και αύριο», δήλωσε η Έλενα Δανάλη, υπεύθυνη της εκστρατείας για τη βιώσιμη γεωργία στο ελληνικό γραφείο της Greenpeace.
Δανάη Ψωμοπούλου
Μετά τις ακραίες πλημμύρες: Για μια νέα πολιτική διαχείρισης της γης
Το Ινστιτούτο ΕΝΑ, έχει εκπέμψει συστηματικά τα τελευταία έτη σήμα κινδύνου σχετικά με ακραίες πλημμύρες ως έκφραση της ανθρωπογενούς κλιματικής κρίσης. Οι τελευταίες ακραίες πλημμύρες από τις κακοκαιρίες «Daniel» και «Elias» ήρθαν να επιβεβαιώσουν τις αυτονόητες συνέπειες της αδιαφορίας για τα πορίσματα των επιστημονικών θέσεων. Η παρούσα ανάλυση επικεντρώνεται στις επιπτώσεις των ακραίων πλημμυρών στο έδαφος, δηλαδή σε ένα θεμελιακό -αλλά σχετικά άγνωστο στη δημόσια συζήτηση- συστατικό στοιχείο των οικοσυστημάτων. Το έδαφος διασφαλίζει πλήθος λειτουργιών και υπηρεσιών που καθορίζουν τη ζωή των ανθρώπων από βιολογική, οικονομική και κοινωνική άποψη.
Η σχέση εδάφους και νερού
Το έδαφος και το νερό συνδέονται αναπόσπαστα. Τα υδρολογικά φαινόμενα που επηρεάζουν τη σχέση εδάφους-νερού έχουν τεράστια σημασία, δεδομένου ότι επηρεάζουν καθοριστικά τη γεωργική παραγωγή και κατ’ επέκταση την επισιτιστική ασφάλεια μιας χώρας. Δεν είναι συνεπώς τυχαίο ότι το έδαφος σχετίζεται άρρηκτα με 11 τουλάχιστον από τους 17 Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ. Υφίστανται ειδικότερα δυο ακραίες καταστάσεις σε σχέση με το βαθμό κορεσμού των εδαφών με νερό: η πρώτη κατάσταση είναι η ξηρασία και η δεύτερη είναι οι πλημμύρες. Αξίζει να υπογραμμιστεί ότι τα εδάφη στην Ελλάδα, στις νέες συνθήκες που ανακύπτουν από την κλιματική αλλαγή, επηρεάζονται με αυξημένη συχνότητα και ένταση και από τις δύο αυτές ακραίες συνθήκες.
Πώς επιδρούν οι πλημμύρες στο έδαφος;
Οι πλημμύρες επιδρούν στα εδάφη με δύο τρόπους. Ο πρώτος είναι η αποδιοργάνωση της δομής τους και η απόσπαση και μεταφορά τους σε άλλες θέσεις (δηλαδή της διάβρωσης) και ο άλλος με την κατάκλιση τους επί μακρόν με νερό, η οποία δημιουργεί συνθήκες που μεταβάλλουν ριζικά τις φυσικοχημικές και βιολογικές ιδιότητές τους. Έτσι, για την καλύτερη κατανόηση των γεγονότων που συνέβησαν στη Θεσσαλία, θα διακρίνουμε τις περιοχές σε δύο μεγάλες κατηγορίες, δηλαδή τις επικλινείς (κλίση >2-3%) και τις επίπεδες (κλίση <2%).
Επίδραση πλημμυρών στις επικλινείς περιοχές
Το ανάγλυφο της Ελλάδας, όπως εκφράζεται με τη φυσιογραφία και την τοπογραφία, ευνοεί τη διάβρωση των εδαφών, αφού το 55% περίπου της χώρας έχει ανάγλυφο επικλινές και χωρίς βλάστηση. Σε ό,τι αφορά στη Θεσσαλία το μεγαλύτερο ποσοστό της εκτιμάται ότι έχει κλίσεις >5% και επομένως υπόκειται σε διάβρωση. Με επιτόπιες παρατηρήσεις μας σε αντιπροσωπευτικές περιοχές της Θεσσαλίας διαπιστώθηκε ότι συνυπάρχουν οι διάφορες μορφές διαβρώσεων με έντονη διακύμανση και παραλλακτικότητα, γεγονός που δεν επιτρέπει γενικεύσεις και οριζόντιες εκτιμήσεις.
Οι καλλιέργειες που έχουν πληγεί στις επικλινείς περιοχές είναι εκείνες στις οποίες δεν είχε ολοκληρωθεί η συλλογή της παραγωγής μέχρι την εκδήλωση των ακραίων φαινομένων, δηλαδή το βαμβάκι, το καλαμπόκι, η βιομηχανική τομάτα και σε μικρότερη έκταση η μηδική. Το μέγεθος των ζημιών που προκλήθηκαν ήταν ανάλογο με το μέγεθος της ζημίας που προκλήθηκε στα εδάφη, δηλαδή από ελάχιστες έως πλήρως καταστροφικές.
Επίδραση πλημμυρών στις επίπεδες περιοχές
Στις επίπεδες περιοχές, σε αντίθεση με τις επικλινείς, έχουμε απόθεση των υλικών διάβρωσης από τις υπερκείμενες περιοχές και μη εδαφικών υλικών διαφόρου μεγέθους, η ποσότητα των οποίων καθορίστηκε από την ύπαρξη ή μη αντιπλημμυρικών έργων. Η απομάκρυνση αυτών των υλικών συνιστά ένα πολύ δύσκολο εγχείρημα.
Επίδραση στις βιολογικές και φυσικοχημικές ιδιότητες των εδαφών
Παράλληλα και για χρονικά διαστήματα που κυμαίνονται από λίγες ώρες μέχρι πολλές ημέρες και μήνες, συγκεντρώνεται λιμνάζον νερό στην επιφάνεια των αγρών, προκαλώντας επιπτώσεις όπως σημαντική μείωση της γονιμότητας του εδάφους και έκλυση αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα λόγω δημιουργίας μεθανίου εξαιτίας των αναγωγικών συνθηκών. Όλες αυτές οι περιπτώσεις αναμένεται να εκδηλωθούν με ένταση στις περιοχές νότια της Λάρισας στην περιοχή της πρώην λίμνης Κάρλας, η οποία στην ουσία ανασυστάθηκε. Σύμφωνα με υπολογισμούς κάποιων μοντέλων που είδαν το φως της δημοσιότητας, η λίμνη θα παραμείνει στην κατάσταση αυτή τουλάχιστον για 500 έως 600 ημέρες.
Οι δυσμενείς αυτές επιπτώσεις ενισχύονται και στην περίοδο της ξηρασίας που ακολουθεί προκαλώντας περαιτέρω σημαντική μείωση της γονιμότητας του εδάφους.
Επίδραση στις καλλιέργειες
Σε καλλιέργειες όπως το βαμβάκι και το καλαμπόκι -που δεν καλύφθηκαν από τα νερά πλήρως αλλά αποσύρθηκαν σχετικά γρήγορα- οι ζημίες δεν είναι ολοκληρωτικές. Σε ό,τι αφορά στο βαμβάκι, το Κέντρο Ταξινόμησης Βάμβακος του Ινστιτούτου Βιομηχανικών και Κτηνοτροφικών Φυτών του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ εκτιμά ότι η ζημιά θα ανέλθει στο 70% της παραγωγής, ενώ στην περίπτωση της βιομηχανικής τομάτας η φετινή σοδειά φαίνεται ότι έχει υποστεί ολοκληρωτική καταστροφή. Πέραν των επιπτώσεων στην τρέχουσα καλλιεργητική περίοδο, κρίσιμη είναι η πρόληψη των επιπτώσεων στις καλλιέργειες της επόμενης περιόδου όπως τα χειμερινά ή εαρινά σιτηρά, το βαμβάκι, το καλαμπόκι και η βιομηχανική τομάτα.
Για ένα σχέδιο αποκατάστασης
Οι επιπτώσεις των πρόσφατων πλημμυρών στα εδάφη της Θεσσαλίας ποικίλουν έντονα σε ό,τι αφορά το είδος, το μέγεθος και τη σημασία τους στη γεωργική παραγωγή. Καταγράφεται μεγάλη ανομοιογένεια και έντονη παραλλακτικότητα που καθιστούν μη εφικτή μια οριζόντια εκτίμηση. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η αποκατάσταση είναι απλή και μπορεί να πραγματοποιηθεί από τους ίδιους τους παραγωγούς. Αντιθέτως σε άλλες περιπτώσεις, η έκταση των ζημιών είναι τόσο μεγάλη που επιτάσσει έργα μεγάλης κλίμακας εκ μέρους της Πολιτείας.
Καταγραφή και αποτίμηση
Το πρώτο βήμα στην προσπάθεια αποκατάστασης είναι η αντικειμενική απογραφή και εκτίμηση των συνεπειών των πλημμυρών. Είναι αναγκαίο να εκπονηθεί άμεσα αναγνωριστική εδαφολογική μελέτη με τη χρήση των σύγχρονων συστημάτων παρακολούθησης της γης (δορυφορικές εικόνες υψηλής ανάλυσης) και εργασιών πεδίου. Στη μελέτη αυτή θα καταγραφούν οι ορατές επιπτώσεις στο τοπίο και θα γίνει μία πρώτη εκτίμηση της έκτασης που επηρεάσθηκε και των ποιοτικών διαστάσεων των εν λόγω επιπτώσεων. Από τη μελέτη αυτή θα οργανωθεί μία λεπτομερέστερη καταγραφή της σημερινής κατάστασης των εδαφών, η οποία θα συγκριθεί με την αντίστοιχη προ των πλημμυρών, όπως αποτυπώνεται στους εδαφολογικούς χάρτες που έχουν εκπονηθεί εδώ και δεκαετίες χωρίς να έχουν στην ουσία χρησιμοποιηθεί σε ελάχιστο έστω βαθμό στην πράξη.
Παράλληλα είναι αναγκαίο να πραγματοποιηθεί άμεσα μια συνολική καταγραφή και αξιολόγηση των ζημιών των υποδομών που σχετίζονται με το έδαφος, όπως της αγροτικής οδοποιίας (προκειμένου να εξασφαλισθεί η προσβασιμότητα στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις), των αρδευτικών και στραγγιστικών καναλιών (ώστε να καταστεί δυνατή η καλλιέργεια της επόμενης περιόδου) και των γεωτρήσεων με έλεγχο της λειτουργικότητάς τους και της ποιότητας των υδάτων.
Οι έκτακτες συνθήκες επιτάσσουν μια συνολικότερη κινητοποίηση
Για όλα τα παραπάνω απαιτείται η συστράτευση εξειδικευμένου προσωπικού, το οποίο σήμερα δυστυχώς λείπει σήμερα από τις δημόσιες υπηρεσίες. Άμεσα, το κενό αυτό θα μπορούσε να καλυφθεί συνεπώς με μία πρόσκληση όλων των επιστημόνων που επιθυμούν να συμβάλλουν εθελοντικά και ανεξάρτητα από την εργασιακή τους κατάσταση, με ανάλογο τρόπο που είχε κληθεί το ιατρικό προσωπικό για την αντιμετώπιση της πανδημίας Covid-19. Τα προβλήματα που δημιουργήθηκαν λόγω των πλημμυρών στη Θεσσαλία (Ιανός, Δανιήλ και Ηλίας) δεν έχουν τοπική μόνο σημασία αλλά και εθνική και απαιτούν τη συνδρομή όλων όσων επιθυμούν να υπηρετήσουν με όρους αλληλεγγύης το δημόσιο συμφέρον της χώρας.
Μετά την επόμενη ημέρα
Οι σημερινές συνθήκες συνιστούν μια ευκαιρία για να δρομολογηθεί ο μεσομακροπρόθεσμος σχεδιασμός της γεωργικής παραγωγής της Θεσσαλίας με βάση τα καινούργια κλιματικά δεδομένα και τις σχετικές πολιτικές και κατευθύνσεις της ΕΕ και του ΟΗΕ. Ο ρόλος του βασικού συντελεστή παραγωγής, του εδάφους, πρέπει να επαναξιολογηθεί και να τύχει της επιβαλλόμενης βιώσιμης διαχείρισης βάσει της προστασίας που προβλέπει το Σύνταγμα της Χώρας. Η αγροτική έρευνα πρέπει επίσης στο πλαίσιο αυτό να αναβαθμιστεί δραστικά στις δομές του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων.
Η υλοποίηση των μεσομακροπρόθεσμων στόχων δεν μπορεί στην παρούσα φάση να επαφίεται στις υπάρχουσες διοικητικές δομές της χώρας, οι οποίες είναι σχεδιασμένες στη βάση άλλων αναπτυξιακών προτεραιοτήτων. Όπως προτείνεται σε πρόσφατη μελέτη του ΕΝΑ, ο σχεδιασμός και η υλοποίηση της μεσομακροπρόθεσμης ανασυγκρότησης της Θεσσαλίας καθιστούν αναγκαίες τη δημιουργία φορέα υπό τη μορφή Διαχειριστικής Αρχής με τη συμμετοχή της κοινωνίας. Ο φορέας αυτός αποτελεί μια ιδανική δομή για να φιλοξενήσει μια μονάδα αρμόδια για τη διαχείριση των Εδαφοϋδατικών Πόρων, στελεχωμένη με όλες τις σχετικές επιστημονικές ειδικότητες, η οποία θα εκπονήσει ένα master plan για την αποκατάσταση και βιώσιμη διαχείριση των εδαφών. Η προτεραιότητα αυτή αποτελεί βασική προϋπόθεση για τη διάσωση ενός μη ανανεώσιμου πόρου με καθοριστικές λειτουργίες για τις συνθήκες διαβίωσης του ανθρώπου και τη διάσωση του περιβάλλοντος.
Χρίστος Τσαντήλας, γεωπόνος, δρ. Εδαφολογίας, πρ. Διευθυντής του Ινστιτούτου Βιομηχανικών και Κτηνοτροφικών ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ, Επιστημονικός Συνεργάτης ΕΝΑ
*Το κείμενο περιλαμβάνεται στο θεματικό φάκελο του Παρατηρητηρίου Βιώσιμης Ανάπτυξης του Ινστιτούτου ΕΝΑ «Μετά τις πλημμύρες στη Θεσσαλία: Από τον απολογισμό στο σχεδιασμό νέων πολιτικών για την κλιματική ανθεκτικότητα» (www.enainstitute.org)